Rozporządzenie Senatu Rządzącego

Wolnego Miasta Krakowa
z dnia 29 stycznia 1822 r.

Instrukcja dla Komitetu Ekonomicznego

Dziennik Rozporządzeń Rządowych Wolnego, Niepodległego

i ściśle Neutralnego Miasta Krakowa i Jego Okręgu z 1822 r.

Nr 333 DGS (Ad. Nr 236)

My, Prezes i senatorowie Wolnego, Niepodległego
i ściśle Neutralnego Miasta Krakowa i Jego Okręgu.

Ustanawiając Senat uchwałą z dnia 14 grudnia 1821 r. do L. 4672 Dz. Gł. zapadłą Komitet Ekonomiczny i wzywając do jego składu wedle myśli § 78 Organizacji Wewnętrznej Senatu Szanownych Obywateli, nie miał innego zamiaru, jak utwierdzać związek szczęśliwej pomiędzy rządzącym a rządzonymi jedności, poddać z otwartością pod kontrolę opinii publicznej ważny czyn szafunku znacznej bardzo części grosza publicznego, a zasięgając rady i pomocy osób, których wiadomości, talent i doświadczenie pomyślny przedsięwzięcia tego skutek zaręczają, dobrze zrozumianą oszczędnością przysporzyć funduszów na roboty, do wygody publicznej, upięknienia Miasta lub Kraju, a nawet przyjemności mieszkańców zmierzające.

Mając sobie tym sposobem oznajmiony cel tego postanowienia Szanowne Członki Komitetu łatwo zrozumieją, iż nie jest życzeniem Senatu obarczać ich piśmienną pracą lub wymagać od nich poświęcenia się ternu zatrudnieniu, aż do zapomnienia o swoich, lecz tylko wezwać ich gorliwości, ażeby wspierając usiłowania Rządu raczyli poddawać mu środki osiągnienia zamiaru, jakie im się zdawać będą najskuteczniejszymi. Być świadkami wglądać, czyli ci, którym grosz publiczny na powyżej wymienione cele przeznaczany powierzanym zostaje, używają go z należną oszczędnością, a jeżeli można wskazywać im środki tańszego tejże samej czynności załatwienia. Nade wszystko zaś baczyć na sposób wykonywania robót w szczegółach, i szafunek materiałów, czego wprawne tylko oko znawcy i praktycznego gospodarza dostrzec zdoła, a na czym trwałość i gruntowność dzieła, równie jak dobrze zrozumiana oszczędność zawisła.

Pierwsze z wymienionych dopiero zatrudnień, to jest porozumiewanie się Komitetu z Rządem załatwiać się będzie bez żadnych korespondencji, lecz tylko pomocą jednego z senatorów, do tego stosownie do życzeń Komitetu wyznaczyć się mającego, któremu każdy projekt budowy czy reparacji bądź sprawunku, wydatek grosza publicznego za sobą ciągnący, do Senatu wniesiony, udzielonym zostanie.

Senator ten przełoży go Komitetowi na zwyczajnym, lub gdyby nagłość potrzeby wymagała, na nadzwyczajnym posiedzeniu jego, który rzecz rozważywszy, da względem przyniesionego projektu, planu, czyli wykazu kosztów swoje zdanie i uwagi, jeżeli jakowe dać za potrzebne osądzi, tudzież doradzi, czyli to przedsięwzięcie ma być w entrepryzę puszczonym, lub pod zarządem Ekonoma uskutecznionym, i jak wielki awans byłby na ten przedmiot istotnie potrzebnym ? Zdania te lub uwagi większością obecnych na posiedzeniu członków Komitetu przyjęte, a przez prezydującego podpisane, delegowany senator przyniesie wraz z projektem, do którego się ściągają, i odda pod rozwagę Senatu. Zdania Komitetu nie będą wprawdzie dla Senatu obowiązującymi, wszelako chociażby od nich w naradzie odstąpiono, w aktach Senatu pozostać będą powinny.

Gdy Senat przedstawiony sobie i tak poprzednio strutynowany projekt, plan lub wykaz kosztu zatwierdzi, zwróci go Wydziałowi właściwemu do wykonania. Ten zaś albo uskuteczni licytację na wypuszczenie w entrepryzę, jeżeli tak uchwalono będzie, albo odda operat Ekonomowi Miejskiemu do uskutecznienia roboty miejscowej. Umowy z rzemieślnikami bądź najemnikami do uskutecznienia dzieła potrzebnymi, równie jak z entreprenerami dostarczenia materiałów, zawierać będzie Ekonom w obecności Komitetu, w komplecie zwyczajnym zebranego, który, jeżeliby widział tego potrzebę, może, zawiesiwszy czynność do jakiego krótkiego czasu, przyzwać znaczniejszą liczbę współubiegać się mogących rzemieślników, najemników czy entreprenerów dostarczeń, w celu spróbowania, czyliby kto taniej podanych warunków uskutecznić nie zechciał ? Skoro zaś umowa czyli kontrakt obustronnie przyjętą zostanie, prezydujący w Komitecie oną poświadczy, i tak poświadczona tylko umowa po zatwierdzeniu jej przez Senat będzie mogła być do rachunków przyjętą.

Że zazwyczaj przy każdym polecaniu robót publicznych wydawanymi bywają Ekonomowi Miejskiemu awanse, do zatwierdzonych wykazów kosztu zastosowane, z których Ekonom udowodnione rachunki składać jest obowiązanym. Skoro więc Ekonom będzie miał jaką bądź czynić wypłatę, co zwykle w każdą sobotę odbywa się, winien przed uskutecznieniem onej przedstawić likwidację do każdej z fabryk w wykonaniu będących wystosowaną, Komitetowi w komplecie zebranemu, który znalazłszy ją stosowną do zatwierdzonej umowy lub uskutecznionej z dokładnością roboty, dozwoli na niej wizę przez prezydującego położyć, a tak poświadczona likwidacja będzie służyć Biurowi Rachuby w sprawdzeniu rachunków za wskazówkę, iż kwity na uskutecznioną wedle niej wypłatę przez Ekonoma uzyskane przyjętymi onemu być mogą i powinny. Rozumie się zaś samo przez się, iż gorliwość Szanownych Członków Komitetu nie dozwoli, aby poświadczenie takowe bez naocznego przekonania się o rzeczywistości dopełnionej z dokładnością roboty, lub dobroci dostarczonego materiału następowało. Dla czego w każdej umowie dodanym być ma warunek, iż rzemieślnik, robotnik lub dostarczyciel nie odbierze zapłaty, gdyby Komitet podanej przez Ekonoma likwidacji poświadczenia swego na powodach tamże w krótkości wyrazić się mających, odmówił. Czym gdyby się żądający zapłaty czuł pokrzywdzonym, uda się za pośrednictwem delegowanego przy Komitecie

senatora do Senatu po ostateczne tej okoliczności rozstrzygnienie; Ekonom Miejski winien także będzie oznajmować Komitetowi w każdą sobotę, co w następujący tydzień i jakimi środkami uskutecznić zamyśla, a nawet i o każdej by też najmniejszej reparacji.

Zdarzają się wypadki wskazujące potrzebę czynienia wydatków nie mogących być przewidzianymi lub nagłych, dla zapewnienia bezpieczeństwa publicznego reparacji, najmniejszej niecierpiących zwłoki. Reparacje te bez wydanych awansów Ekonom uskuteczniać musi; lecz też zwykle takowe małym bardzo kosztem, a najczęściej materiałem w Składach Skarbowych będącym załatwianymi bywają. Takie więc wydatki Ekonom zrobiwszy usprawiedliwi one przed Komitetem, który po sprawdzeniu rzeczy rachunek jego poświadczy.

Ekonom Miejski zdaje także zwykle rachunki z materiałów w Składach Rządowych będących, nowem zakupowanych lub przy rozbieraniu budowli rządowych otrzymywanych, i onych szafunku. Przedmiot ten jest wielkiej wagi, lecz oraz najtrudniejszy do kontrolowania. Pochlebia sobie też Senat, iż Szanowne Członki Komitetu przeniknąwszy się potrzebą zwrócenia w tę stronę największej uwagi, zechcą się tym przedmiotem szczególniej wedle prawideł praktycznego gospodarstwa zatrudnić. Ekonom Miejski podając mu, jak się wyżej rzekło, w sobotę likwidacje wypłat pieniężnych, podawać także będzie sporządzone na dwie ręce wykazy użytego w ciągu upłynionego tygodnia do każdej z osobna fabryki materiału, ze Składów Ekonomicznych dostarczonego, z wyrażeniem jego ilości, gatunku, tudzież miejsca, skąd i dokąd wziętym został ? Likwidacje takowe przez Komitet poświadczone służyć będą Ekonomowi w jednym egzemplarzu za dowód do rachunku szczegółowego, z każdej oddzielnie fabryki zdawać się mającego, i dołączenia wartości onego do wydatków, na tąż fabrykę poniesionych; w drugim zaś za dowód wydatku przy rachunkach magazynowych. Samo zaś z siebie rozumie się, iż Komitetowi wolno jest przez delegowanych z swego grona w każdym czasie przekonywać się o pozostałych zapasach i utrzymywane w Ekonomii Miejskiej regestra magazynowe z rzeczywistym stanem zapasów sprawdzać, ilekroć by tego widział potrzebę.

Na koniec, ponieważ użycie aresztantów do robót publicznych, równie jak pociągów skarbowych wchodzi także w rachunki kosztów na fabryki ponoszonych, a oprócz tego służy w systemacie rachunkowości do przenoszenia tych zarobków na właściwe fundusze, Ekonom Miejski winien także będzie Komitetowi podawać do poświadczenia cotygodniowe w podwójnych egzemplarzach wykazy użycia aresztantów i pociągów, z których jeden do szczegółowych rachunków każdej fabryki, drugi zaś do ogólnego rachunku zarobkowego ma służyć za dowód. Nieprzyzwoitości lub nadużycia, jeżeliby jakie Komitet w przypatrywaniu się z bliska szczegółom czynności ekonomicznych spostrzegał, zechce delegowanemu do znoszenia się z nim senatorowi wskazywać, który spisawszy w krótkości takowe spostrzeżenia i one równie podpisem swym, jak Prezydującego w Komitecie zaopatrzywszy, będzie obowiązanym bezzwłocznie o nich Senat zawiadomić. Wewnętrzne Komitetu urządzenie, równie jak podział zatrudnień pomiędzy

członków jego, Senat samemuż Komitetowi zupełnie zostawia. To tylko zastrzega sobie, ażeby Szanowne Członki tak zechciały się ułożyć, iżby w każdą sobotę, lub w piątek, jeżeliby w sobotę dzień święty przypadał, posiedzenie ekonomiczne bezzawodnie miejsce miało.

Posiedzeniu temu Ekonom Miejski obecnym być powinien, chybaby go Komitet od tego uwolnił. W razie zaś słabości lub koniecznego zatrudnienia jego, adiunkt Ekonomii zastępować go powinien, który to adiunkt zarazem służyć będzie Komitetowi za aktuariusza, w razie gdyby do tego od Prezydującego był wezwanym. Jeżeliby także obecność którego z członków Urzędu Budowniczego, dozorcy materiałów, konduktorów itp. była potrzebną, takowy przyzwany od Prezydującego w Komitecie stawić się natychmiast powinien będzie.

[hasła: Komitet Ekonomiczny, Biuro Rachuby, Ekonom Miejski, Urząd Budowniczy, sł^użba budowlana, Senat Rządzący, roboty publiczne, więźniowie]

W Krakowie dnia 29 stycznia 1822 r.

Senat Rządzący Wolnego, Niepodległego
i ściśle Neutralnego Miasta Krakowa i Jego Okręgu

[Podpisy] Wodzicki, Mieroszewski – sekretarz generalny Senatu.

(M.P.)