Rozporządzenie Senatu Rządzącego
Wolnego Miasta Krakowa

z dnia 1 września 1824 r.

Rozporządzenie rozwijające ustawę Zgromadzenia Reprezentantów
z 27 grudnia 1821 r. Urządzenie mamek katolickich

Dziennik Praw Rzeczypospolitey Krakowskiey z 1824 r.

Nr 3214 DGS

Senat Rządzący Wolnego, Niepodległego
i ściśle Neutralnego Miasta Krakowa i Jego Okręgu.

Ogłoszone drukiem i w Dzienniku Praw umieszczone, tak ustawa sejmowa z dnia 7 grudnia 1821 r. zakreślająca wzajemne prawa i obowiązki pomiędzy panami a służącymi zachodzące, jako też postanowienie Senatu z dnia 25 kwietnia 1822 r. obejmujące urządzenie klasy służących, czeladzi i wyrobników, dotyczą się takie mamek, względem których uważanych jako służących, dostatecznie publiczność zabezpieczają ; że atoli rodzaj ten sług w tym jest od innych różnym, iż nie tylko ze względu przymiotów zwykle od wszelkiego gatunku służbą trudniących się ludzi wymaganych, lecz także ze względu stanu ich zdrowia interesują wielce i bezpo- średnio panów one przyjmujących, pośrednio zaś Rząd Krajowy, jako obowiązany do czuwania, ażeby rodzące się pokolenia nie odbierały na samym wstępie życia zarodków przyszłej niedołężności i wielolicznych defektów z niezdrowości niemowlęcego pokarmu pochodzących, Senat w zamiarze uzupełnienia wyż namienionych przepisów i osiągnienia zbawiennego zamiaru, o którym mowa, postanowił, ażeby od dnia 15 miesiąca października roku bieżącego mamki oprócz trybu, jaki przywiedzionymi wyżej ustawami wskazanym został wszystkim w ogólności służącym do starania się o służbę, podlegały jeszcze oddzielnym formalnościom, a te są:

1) Skoro kobieta życząca sobie przyjąć obowiązki mamki rozwiązana zostanie; powinna postarać się od wójta lub zastępcy wójta miejscowego o świadectwo poprzedniego sprawowania się, zwłaszcza, gdy nie trudniwszy się wprzód żadnymi służbami innymi, pierwszy raz w tym jest przypadku, tudzież wskazanie czasu, w którym ostatnie porodzenie nastąpiło, i z takimi zaświadczeniami udać się do Fizyka Miejskiego Wolnego Miasta Krakowa, który obejrzawszy w mowie będącą osobę i jej dziecię, jeżeli to być będzie mogło, wyda jej drukowane zaświadczenie, obejmujące: 1) Imię, nazwisko i wiek osoby; 2) Miasto lub wieś, z której jest rodem; 3) Wzmiankę,

czyli świeżo urodzone dziecię żyje lub zmarło, tudzież czyli porodzenie było szczęśliwe lub mniej szczęśliwe; 4) Datę i treść świadectwa wójta lub zastępcy wójta co do poprzedniego jej sprawowania się, o którym wyżej; 5) Zapewnienie o stanie, w jakim po obejrzeniu jej i płodu, tudzież gatunku pokarmu znajduje się; co jak najdokładniej i jak najsumienniej ze strony Fizyka zaręczonym być powinno. A Fizyk Miejski regestr porządny tak wydawanych zaświadczeń utrzymywać u siebie winien będzie.

2) Takowe zaświadczenie od Fizyka Miejskiego odebrawszy, udać się ma rzeczona osoba do Kantoru służących i dopełnić tego, co w rozdziale III postanowienia senackiego o zaświadczeniach powiedzianym zostało; a w ten czas Pisarz Kantoru winien ją stosownie do art. 28 wpisać w Kontrolę Mamek służby szukających, wydać pozwolenie starania się o służbę i udzielać żądającym potrzebnej w tej mierze wiado- mości.

3) Gdy tak szukająca służby mamka wynajdzie ją sobie, winna jest (zwłaszcza jeżeli od daty wydania przez Fizyka Miejskiego wyż wspomnianego zaświadczenia przeciąg dni 10 upłynął) udać się znowu do rzeczonego Fizyka, który po uznaniu , iż od chwili pierwszego obejrzenia stan mamki w niczym się nie odmienił, dopisze potwierdzenie na tymże samym świadectwie, które wraz z książeczką służby przyjmującym ją panu lub pani stosownie do art. 36 oddanym być powinno, jako rękojmia możności powierzenia z bezpieczeństwem tejże mamce niemowlęcia, dla którego się ją przyjmuje.

4) Na wynagrodzenie Fizykowi Miejskiemu kosztów druku i fatygi ulegająca obejrzeniu osoba winna będzie zapłacić mu przy odbieraniu zaświadczenia 1 złp, a przy potwierdzaniu tożsamości stanu jej zdrowia 20 gr. Również opłata 1 złp należeć mu się będzie; gdyby w przypadku zagubienia pierwszego świadectwa żądano wyda- nia duplikatu onego.

5) Gdy tak przyjęta mamka dziecię onej poruczone wykarmiwszy, służbę porzuca lub gdyby z innych przyczyn wcześniej oddaloną została, świadectwo Fizyka, za którym przyjętą była winno być do Kantoru Służących odesłanym i już żadnej ważności mieć nie może, lecz w pierwszym razie osoba ta w regestr innego gatunku służących wedle usposobienia przechodzi; w drugim zaś przypadku winna będzie o nowe zaświadczenia Fizyka co do stanu jej zdrowia postarać się, jeżeli chce dłużej na Liście Mamek pozostawać lub też być do innej rubryki przeniesiona. Rozporządzenie atoli to nie tyczy się mamek zagranicznych wyznania Starozakonnego, które do postanowienia z dn. 5 września 1823 r. do L. 2918 Dziennika Głównego wydanego i w Dzienniku Rozporządzeń Rządowych ogłoszonego stosować się zawsze powinny.

[hasła: Wolne Miasto Kraków, Fizyk Miejski, Senat Rządzący, wójt gminy, Kantor Służących, mamka, karmienie niemowląt]

W Krakowie dnia 1 września 1824 r.

(L.S.)

[Podpisy] Wodzicki, Mieroszewski – sekretarz generalny Senatu.