Wyrok Sądu Najwyższego
z dnia 21 września 1936 r.
sygn. akt II C 987/36

1) Nagroda przysługuje tylko temu, kto ocala cudzą rzecz ruchomą od nieuchronnej utraty lub zniszczenia, nie mając do tego ani ustawowego, ani umownego obowiązku, a więc działa bez jakiegokolwiek zlecenia bezpośredniego lub pośredniego, z własnej inicjatywy i na własną odpowiedzialność.

2) Nie mają dla wyniku sporu żadnego istotnego znaczenia ani przyznanie nagrody powodowi za obronę mienia państwowego, ani zamiar powoda ocalenia tego mienia, ani w końcu to, że powód użył bohaterskich wysiłków i poświęcenia celem ocalenia przed pożarem i rabunkiem przesyłek pocztowych.

Sąd Najwyższy w składzie:
Przewodniczący sędzia Sądu Najwyższego dr Wł. Dbałowski
sędziowie Sądu Najwyższego dr M. Wawrzkowicz
J. Żurawski
przy udziale protokolanta aplikanta W. Niedzielskiej
na posiedzeniu jawnym dnia 21 września 1937 r.
w sprawie Władysława Schellera, powoda
przeciw Przedsiębiorstwu Polska Poczta, Telegraf i Telefon, pozwanemu o zapłatę kwoty 10.000 zł
po rozpoznaniu skargi kasacyjnej powoda na wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 12 lutego 1936 r., sygn. akt II CA 37/36

skargę kasacyjną oddala.

Uzasadnienie

Powód oparł skargę kasacyjną na obydwu podstawach z art. 426 k.p.c.1, żadna z nich nie jest jednak usprawiedliwiona.

Przy rozpatrywaniu pierwszej z powołanych podstaw kasacyjnych nie można przeoczyć niespornego faktu, że powód jest urzędnikiem pozwanej Poczty i w chwili wypadku kolejowego pełnił służbę w wozie ambulansowym, w którym było przechowane mienie przez niego uratowane, że zatem z mocy powyższego stosunku służbowego miał obowiązek pieczy nad mieniem przewożonym w ambulansie i chronienie go od utraty i zniszczenia. Chociażby zatem powód uratował mienie

¹ Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 29 listopada 1930 r. – Kodeks Postępowania Cywilnego, Dz.U. 1930 nr 83 poz. 651.

Niniejsza publikacja została sfinansowana ze środków Priorytetowego Obszaru Badawczego Heritage w ramach Programu Strategicznego Inicjatywa Doskonałości w Uniwersytecie Jagiellońskim

pocztowe od pożaru i rabunku w sposób przez niego opisany, wykazujący niebywałą jego gorliwość i poświęcenie, nie może on żądać nagrody przewidzianej w § 403 k.c.2 Z brzmienia bowiem tego przepisu, oraz z powołania jego przy § 1036 k.c. wynika niewątpliwie, że nagroda ta przysługuje tylko temu, kto ocala cudzą rzecz ruchomą od nieuchronnej utraty lub zniszczenia, nie mając do tego ani ustawowego, ani umownego obowiązku, a więc działa bez jakiegokolwiek zlecenia bezpośredniego lub pośredniego, z własnej inicjatywy i na własną odpowiedzialność, a ten ostatni warunek co do powoda nie zaistniał. Powód nie może zatem skutecznie powołać się na przepis § 403 k.c. i oparte na tej zasadzie roszczenie należy uznać w ogóle jako bezzasadne, chociażby użył bohaterskich wysiłków i poświęcenia celem ocalenia przed pożarem i rabunkiem przesyłek pocztowych. W najkorzystniejszym przypadku powód mógłby żądać odszkodowania z § 967 k.c. mającego do niego analogiczne zastosowanie, lecz podobnej szkody powód nie wykazał. Samo zaś poświęcenie się powoda i nadzwyczajna gorliwość nie stworzyły dla powoda tytułu do żądania wynagrodzenia pieniężnego i oddalenie powództwa o zapłatę kwoty 4.828,05 zł jest z przepisem § 403 k.c. zgodne.

Zaskarżony wyrok pomimo błędnego uzasadnienia odpowiada prawu, wobec czego podstawa kasacyjna z art. 426 § 1 k.p.c. nie jest usprawiedliwiona.

Wobec powyższych rozważań – nie mają dla wyniku sporu żadnego istotnego znaczenia okoliczności, że Prezydium Rady Ministrów nadało powodowi srebrny krzyż zasługi za skuteczną obronę mienia państwowego przed rabunkiem i że przy ratunku mienia państwowego zamiar powoda na ocalenie tegoż dobra był nakierowany.

Nie uzasadnia zatem podstawy kasacyjnej z art. 426 § 2 k.p.c. zarzut, iż okoliczności powyższych Sąd Apelacyjny nie rozważył i nie zbadał, gdyż gdyby te uchybienia nawet zaszyły, to nie mogły one wpłynąć na wynik sprawy.

Z powyższych więc motywów na mocy przepisów art. 436 k.p.c. Sąd Najwyższy skargę kasacyjna powoda oddalił.

[Przywołane przepisy: art. 426 § 1 i 2, art. 436 k.p.c., § 403, § 967, § 1036 k.c. z 1811 r.]

² Allgemeines bürgerliches Gesetzbuch für die gesammten deutschen Erbländer der Oesterreichischen Monarchie, Justizgesetzsammlung 1811 nr 946. Oficjalny tekst polski: Powszechna księga ustaw cywilnych dla wszystkich krajów dziedzicznych niemieckich Monarchii Austryackiej, Wiedeń 1811, cz. I-III.

Niniejsza publikacja została sfinansowana ze środków Priorytetowego Obszaru Badawczego Heritage w ramach Programu Strategicznego Inicjatywa Doskonałości w Uniwersytecie Jagiellońskim