Wyrok Sądu Najwyższego
z dnia 18 czerwca 1930 r.
sygn. akt III 1 Rw 553/80/1

1) Mylna ocena faktyczna nie jest w procedurze cywilnej wystarczającą przyczyną rewizji.

2) Małżonek nie traci prawa żądania unieważnienia małżeństwa przez to, że mimo nieudanych prób spełniania funkcji małżeńskiej pozostawał nadal z drugim małżonkiem w pożyciu małżeńskim, jeżeli nie można przyjąć, że wiedział już wówczas o tkwiącej w nim przeszkodzie skonsumowania małżeństwa, zwłaszcza jeżeli przeszkoda ta została wykryta dopiero w toku sporu.

Sąd Najwyższy jako sąd rewizyjny
pod przewodnictwem sędziego Sądu Najwyższego Stefki,
a w obecności sędziego Sądu Najwyższego Łukawieckiego i sędziego Sądu Najwyższego Dobruckiego jako sędziów,
w sporze Janiny Elżbiety Karoliny trojga imion z Schlichtingów Gędłkowej w Krakowie, ul. Floriańska 36, powódki, działającej przez adw. dr. Józefa Armera w Krakowie,
przeciw Piotrowi Gędłkowi, inżynierowi w Łomży, obecnie urzędnikowi Związku Ziemian w Łomży, pozwanemu,
o unieważnienie małżeństwa,
wskutek rewizji obrońcy węzła małżeńskiego, adw. dr. Chrząszczyńskiego w Krakowie, od wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie jako sądu odwoławczego z dnia 31 grudnia 1929 r., sygn. akt II Bc 460/29, którym ten sąd wskutek odwołania obrońcy węzła małżeńskiego zatwierdził wyrok Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 27 sierpnia 1929 r., sygn. akt I Cg 534/27,
po wysłuchaniu wniosku pełniącego obowiązki wiceprokuratora Sądu Najwyższego Zachariasiewicza,
na posiedzeniu niejawnym postanowił:

1) rewizji nie uwzględnić,
2) obie strony winne solidarnie do dni czternastu pod zagrożeniem przymusowego ściągnięcia zapłacić obrońcy węzła małżeńskiego koszta przewodu rewizyjnego w kwocie 30 zł

Niniejsza publikacja została sfinansowana ze środków Priorytetowego Obszaru Badawczego Heritage w ramach Programu Strategicznego Inicjatywa Doskonałości w Uniwersytecie Jagiellońskim

Uzasadnienie

Rewizja oparta na przyczynach mylnej oceny sprawy pod względem faktycznym tudzież na mylnej ocenie prawnej, tej ostatniej cyfrowo przyczynie rewizyjnej z § 503 pkt 4 k.p.c.1 odpowiadającej, jest nieuzasadnioną.

Pierwszą z tych przyczyn pomija się, albowiem mylna ocena pod względem faktycznym nie jest w procedurze cywilnej przewidziana jako przyczyna rewizyjna.

Jako drugą przyczynę rewizyjną powołuje obrońca węzła małżeńskiego mylną ocenę pod względem prawnym, wprawdzie tylko przez odwołanie się do odnośnych wywodów apelacji, jednak ze względu na przepis § 16 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 grudnia 1897 r.2 bierze ją Sąd Najwyższy pod rozwagę i uznaje ją również za nieuzasadnioną.

Słusznie bowiem przyjął sąd odwoławczy, że przepis § 96 k.c.3 nie ma w danym wypadku zastosowania, skoro ustaliły oba sądy niewadliwie, tak na podstawie zgodnych zapodań, skoro też na podstawie orzeczenia znawców, że nieuleczalna wada fizyczna (przeczulica narządu płciowego) u powódki wykryta została dopiero w toku tego sporu przy sposobności badania jej przez znawców lekarzy, czyli że ani w chwili zawarcia małżeństwa z pozwanym, ani w czasie trwania tegoż przez 21 lat wada ta nie była powódce znana.

Powódka więc nie utraciła prawa żądania unieważnienia małżeństwa przez to, że mimo nieudanych prób spełnienia funkcji małżeńskiej pozostawała nadal z pozwanym w pożyciu małżeńskim, bo o utracie tego prawa w myśl przepisu § 96 u.c. mogłaby być tylko wtedy mowa, gdyby można przyjąć, że powódka już wówczas o tkwiącej w niej przeszkodzie skonsumowania małżeństwa dowiedziała się, o co jednak, jak to już wyżej zaznaczono, nie można jej posądzać, a to tym mniej, że o taką właśnie przeszkodę posądzała pozwanego i na tej też zasadzie oparła pierwotnie swą skargę.

Z tych przyczyn należało rewizję bez skutku pozostawić.

[Przytoczone przepisy: § 503 pkt 4 k.p.c. z 1895 r., § 16 austriackiego rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 grudnia 1897 r., tyczącego się postępowania w sprawach spornych małżeńskich, Dz.U.P. 1897 nr 283, § 96 u.c. z 1811 r.]

¹Austriacka ustawa z dnia 1 sierpnia 1895 r. o postępowaniu sądowem w cywilnych sprawach spornych (Procedura cywilna), Dz.U.P. 1895 poz. 113.
²Austriackie rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 grudnia 1897 r., tyczące się postępowania w sprawach spornych małżeńskich, Dz.U.P. 1897 nr 283.
³ Allgemeines bürgerliches Gesetzbuch für die gesammten deutschen Erbländer der Oesterreichischen Monarchie, Justizgesetzsammlung 1811 nr 946. Oficjalny tekst polski: Powszechna księga ustaw cywilnych dla wszystkich krajów dziedzicznych niemieckich Monarchii Austryackiej, Wiedeń 1811, cz. I-III.

Niniejsza publikacja została sfinansowana ze środków Priorytetowego Obszaru Badawczego Heritage w ramach Programu Strategicznego Inicjatywa Doskonałości w Uniwersytecie Jagiellońskim