Wyrok Sądu Najwyższego
z dnia 21 marca 1929 r.
sygn. akt III Rw 263/29

1) Kupując grunt w pełnej świadomości jego wad, które narażają kupującego na utratę tego gruntu, nie można powoływać się na rękojmię i żądać odszkodowania od sprzedawcy. Kupujący musi ponieść skutki tego ryzyka i nie odpowiadałoby zasadom uczciwego obrotu, by ryzyko to przerzucać na sprzedawcę.

2) Nie jest dopuszczalna dokonana dopiero w rewizji zmiana podstawy skargi.

Sąd Najwyższy jako sąd rewizyjny
pod przewodnictwem sędziego Sądu Najwyższego dr. Bresiewicza, a w obecności sędziego Sądu Najwyższego dr. Sieradzkiego i sędziego Sądu Najwyższego dr. Fedyńskiego jako sędziów,
w sprawie Katarzyny z Pałków Boguszowej w Rudnie, powódki, działającej przez adwokata dr. Marka Chameidesa,
przeciw Adamowi Potockiemu, właścicielowi dóbr w Krzeszowicach, pozwanemu, działającemu przez adwokata dr. Kazimierza Smolarskiego i interwenientowi ubocznemu Bankowi Ziemian S.A. we Lwowie, zastąpionego również przez adwokata dr. Smolarskiego,
o zapłatę kwoty 2509,32 zł z.p.n.¹,
wskutek rewizji powódki od wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie jako sądu odwoławczego z dnia 15 października 1928 r., sygn. akt II Bc 448/28, którym na odwołanie powódki zatwierdzono wyrok Sądu Okręgowego cywilnego w Krakowie z dnia 10 maja 1929 r., sygn. akt Cg I b 420/27, na posiedzeniu niejawnym po wysłuchaniu wniosku pełniącego obowiązki prokuratora Sądu Najwyższego Małkowskiego,
postanowił:

nie uwzględnić rewizji oraz nałożyć na powódkę obowiązek zapłaty tytułem kosztów przewodu rewizyjnego pozwanemu oraz interwenientowi ubocznemu po 35,55 zł w dniach czternastu pod rygorem egzekucji.

¹ Znaczenie nieustalone.

Niniejsza publikacja została sfinansowana ze środków Priorytetowego Obszaru Badawczego Heritage w ramach Programu Strategicznego Inicjatywa Doskonałości w Uniwersytecie Jagiellońskim

Uzasadnienie

Rewizji opartej na przyczynach z § 503 pkt 2, 3 i 4 k.p.c.² nie można przyznać słuszności.

Wedle zasadniczego stanowiska powódki wina pozwanego ma polegać na tym, że sprzedał jej grunt, którego nie powinien był sprzedawać ze względu na obowiązującą jeszcze umowę kupna i sprzedaży ze śp. Piotrem Pałką zawartą; zapomina jednak powódka, że kontrakt jej z pozwanym nie byłby przyszedł do skutku, gdyby ona nie kupiła tego gruntu od pozwanego.

Wedle niewadliwych ustaleń sądów niższych instancji, zgodnych zresztą z pobudkami wyroku Sądu Najwyższego z 28 września 1926 r., sygn. akt III Rw 36/26 w sprawie I C 477/24 zapadłego, wiedziała ona nie tylko o nabyciu spornego gruntu przez ojca, tj. śp. Piotra Pałkę jeszcze za tegoż życia, ale grunt ten oddany mu już w posiadanie wspólnie z ojcem używała; była więc w pełnej świadomości, że własność tego gruntu lub choćby prawa obligatoryjnego do niego z umowy przez ojca zawartej wynikające, stanowiły z chwilą śmierci jego majątek wszystkich spadkobierców, z którymi zatem przy wniesieniu swej nowej oferty powinna była się porozumieć nie chcąc narażać się na zarzut działania w złej wierze. Ponadto jednak i następnie działała w złej wierze, skoro mimo tego, że roszczenie innych spadkobierców do spornej parceli z postępowania spadkowego po śp. Pałce były jej już znane, wniosła w dniu 26 października 1923 r. do II C 313/23 przeciw pozwanemu skargę o zeznanie kontraktu.

Wobec tego powódka, kupując sporny grunt wśród takich okoliczności, kupiła go na własne ryzyko, gdyż wiedziała, a przynajmniej wiedzieć powinna, że narażoną będzie na utratę tego gruntu w razie podniesienia doń roszczeń przez resztę spadkobierców Piotra Pałki.

Sama teraz powinna ponieść skutki tego ryzyka i nie odpowiadałoby zasadom uczciwego obrotu, by ryzyko to na pozwanego przerzucać.

Kupując zatem grunt ten w pełnej świadomości wad tegoż narażających ją na utratę tego przedmiotu kupna, nie może wobec § 928 k.c.³ powoływać się na rękojmię i żądać odszkodowania.

Z tego stanowiska wychodząc, należy uznać wszystkie wywody rewizji dotyczące przyczyn tamże wywiedzionych za obojętne; gdyby nawet stwierdzone zostało, że pozwany nie zastał przez powódkę w błąd wprowadzony i zdawał sobie sprawę z tego, że nie ma prawa gruntu tego po raz drugi sprzedawać, to powódkę, która pierwsza się zgłosiła z chęcią kupna tego gruntu, działając w pełnej świadomości, iż tym samym narusza prawa reszty spadkobierców, w pierwszym

² Austriacka ustawa z dnia 1 sierpnia 1895 r. o postępowaniu sądowem w cywilnych sprawach spornych (Procedura cywilna), Dz.U.P. 1895 poz. 113.
³ Allgemeines bürgerliches Gesetzbuch für die gesammten deutschen Erbländer der Oesterreichischen Monarchie, Justizgesetzsammlung 1811 nr 946. Oficjalny tekst polski: Powszechna księga ustaw cywilnych dla wszystkich krajów dziedzicznych niemieckich Monarchii Austryackiej, Wiedeń 1811, cz. I-III.

Niniejsza publikacja została sfinansowana ze środków Priorytetowego Obszaru Badawczego Heritage w ramach Programu Strategicznego Inicjatywa Doskonałości w Uniwersytecie Jagiellońskim

rzędzie spotkać musi zarzut, że ona właśnie całą tę nieprawną transakcję zawiniła, a tym samym ona wyłącznie wszelkie następstwa nieprawnego swego czynu ponieść winna.

W końcu zauważa się, że dokonana dopiero w rewizji zmiana zasady skargi

(§ 235 k.p.c.) w kierunku § 1435 k.c. jest niedopuszczalna wedle §§ 433, 513 k.p.c.

Nieuzasadniona rewizja musiała zatem pozostać bez skutku. Orzeczenie o kosztach przewodu rewizyjnego polega na §§ 41 i 50 k.p.c.

[Przytoczone przepisy: § 41, § 50, § 235, § 433, § 503 pkt 2, 3 i 4, § 513 k.p.c. z 1895 r., § 928, § 1435 k.c. z 1811 r.]