Wyrok Sądu Najwyższego
z dnia 17 kwietnia 1928 r.
sygn. akt III Rw 731/28

1) Masa spadkowa nie ma ani więcej, ani innych praw, jak te, które miał zmarły

2) Zakonnik, który złożył uroczysty ślub ubóstwa, nie jest zdolny do nabycia własności i nie może jej pozostawić w spadku.

3) Wpis prawa własności w księdze gruntowej nie zastąpi zdolności prawnej do nabycia majątku.

Sąd Najwyższy jako sąd rewizyjny
pod przewodnictwem Sędziego Sądu Najwyższego Hroboniego,
a w obecności sędziego Sądu Najwyższego dr. Bresiewicza i sędziego Sądu Najwyższego Wyrobka jako sędziów,
w sporze masy spadkowej po śp. Karolu Ziemlańskim, działającej przez oświadczoną spadkobierczynię Józefę Kurowską, wdowę po podurzędniku pocztowym we Lwowie, powódki, zastąpionej przez adwokata dr. Henryka Grafa,
przeciw Zakonowi oo. karmelitów trzewiczkowych w Polsce, pozwanemu, zastąpionemu przez adwokata dr. Aleksandra Rolanowskiego,
o uznanie kontraktu kupna z dnia 28 maja 1918 r. i kontraktu darowizny z dnia 17 czerwca 1921 r. (dotyczących realności pod lwh 155 w Starzawie) za nieważne i bezskuteczne,
wskutek rewizji powódki od wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie jako sądu odwoławczego z dnia 15 grudnia 1927 r., sygn. akt II Bc 575/27, którym ten sąd na odwołanie powódki zatwierdził wyrok Sądu Okręgowego cywilnego w Krakowie z dnia 29 czerwca 1927 r., sygn. akt I Cg 170/27,
na posiedzeniu niejawnym postanowił:

nie uwzględnić rewizji.

Uzasadnienie

W rewizji podniosła powódka przyczyny rewizyjne z § 503 pkt 2, 3 i 4 k.p.c.¹, jednak niesłusznie.

Pierwszą z tych przyczyn opiera powódka na tym, że sąd II nie zbadał i nie przeprowadził dowodów na jej twierdzenia, iż śp. Karol Ziemlański nabył sporną realność za pieniądze swej siostry A. Sienkiewiczowej, że sam na niej gospodarował,

¹ Austriacka ustawa z dnia 1 sierpnia 1895 r. o postępowaniu sądowem w cywilnych sprawach spornych (Procedura cywilna), Dz.U.P. 1895 poz. 113.

Niniejsza publikacja została sfinansowana ze środków Priorytetowego Obszaru Badawczego Heritage w ramach Programu Strategicznego Inicjatywa Doskonałości w Uniwersytecie Jagiellońskim

a dochody oddawał siostrze, a potem jej córce (oświadczonej spadkobierczyni), że Zakon oo. karmelitów objawiał chęć zaspokojenia spadkobierców, i że śp. Ziemlański w czasie zdziałania pełnomocnictwa do sprzedaży realności był umysłowo upośledzonym. Są to wszystko okoliczności zupełnie obojętne dla rozpoznania sprawy wobec zapatrywania prawnego poniżej wyrażonego.

Podniesiona w rewizji sprzeczność wyroku II instancji z aktami jest tylko częściowo odmiennym zapatrywaniem Sądu Apelacyjnego; nie jest ono również stanowcze dla sporu, gdyż nie odnosi się do istoty sprawy, tj. do pytanie, czy śp. Ziemlański miał zdolność prawną do nabycia własności nieruchomości.

Masa spadkowa śp. Karola Ziemlańskiego, żądając unieważnienia kontraktu sprzedaży z dnia 28 maja 1918 r. i kontraktu darowizny z dnia 17 czerwca 1921 r. nie ma więcej ani innych praw, jak te, które miał zmarły (§ 547 k.c.2). Skoro zaś wykazano w sporze, że zmarły jako zakonnik, który złożył uroczysty ślub ubóstwa, był niezdolnym do nabycia własności, to wniosek stąd prosty, że nie mógł nabyć własności realności pod lwh 155 w Starzawie, ani nie mógł jej w spadku pozostawić. Masa spadkowa nie nabyła zatem własności i nie może żądać przepisania w hipotece prawa własności, ani wciągnięcia realności do inwentarza spadkowego, ani żądać unieważnienia kontraktów z roku 1918 i 1921.

Przepis § 182 patentu niespornego3 jest obojętny, bo w danym wypadku chodzi o nabycie majątku po złożeniu uroczystego ślubu ubóstwa. Również i wpis prawa własności w księdze gruntowej na imię Karola Ziemlańskiego (obecnie już nieistniejący) nie zastąpi zdolności prawnej do nabycia majątku.

Mylny wreszcie jest wywód rewizji, że pozwany Zakon oo. karmelitów zaczepia obecnie tytuł prawny nabycia realności przez śp. Ziemlańskiego; Zakon bronił się tylko zarzutem, że śp. Ziemlański nie miał zdolności prawnej do nabycia realności i nie mógł pozostawić jej w spadku.

Orzeczenie o kosztach przewodu rewizyjnego odpada, ponieważ pozwany nie wniósł odpowiedzi rewizyjnej (§ 54 k.p.c.).

[Przytoczone przepisy: § 54, § 503 pkt 2, 3 i 4 k.p.c. z 1895 r., § 547 u.c. z 1811 r. § 182 austriackiego patentu niespornego z dnia 8 sierpnia 1854, Dz.U.P. 1854 nr 208]

² Allgemeines bürgerliches Gesetzbuch für die gesammten deutschen Erbländer der Oesterreichischen Monarchie, Justizgesetzsammlung 1811 nr 946. Oficjalny tekst polski: Powszechna księga ustaw cywilnych dla wszystkich krajów dziedzicznych niemieckich Monarchii Austryackiej, Wiedeń 1811, cz. I-III.
³ Austriacki patent niesporny z dnia 8 sierpnia 1854, Dz.U.P. 1854 nr 208.

Niniejsza publikacja została sfinansowana ze środków Priorytetowego Obszaru Badawczego Heritage w ramach Programu Strategicznego Inicjatywa Doskonałości w Uniwersytecie Jagiellońskim