Wyrok Sądu Najwyższego
z dnia 19 marca 1924 r.
sygn. akt III Rw 1525/22
W zaniechaniu przeprowadzenia dowodu z przesłuchania stron nie można się dopatrzeć wadliwości postępowania, albowiem ten dowód jest tylko dowodem posiłkowym i jest zbyteczny, jeżeli okoliczności faktyczne, na które go ofiarowano, zostały już w zupełności dowiedzione.
Sąd Najwyższy jako sąd rewizyjny
pod przewodnictwem Prezesa Sądu Najwyższego Dworskiego,
a w obecności sędziów Sądu Najwyższego dr. Sieradzkiego i Hroboniego jako sędziów,
w sprawie Marii Weszko w Krakowie, powódki, zastąpionej przez adwokata dr. Gleitzmanna,
przeciw Janowi Lewickiemu w Chrośnie pod Staniątkami, pozwanemu, zastąpionemu przez adwokata dr. Habudę,
o unieważnienie kontraktu,
wskutek rewizji powódki od wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie jako sądu odwoławczego z dnia 7 kwietnia 1922 r., sygn. akt IV Bc 47/22, którym na odwołanie powódki zatwierdzono wyrok Sądu Okręgowego cywilnego w Krakowie z dnia 22 listopada 1921 r., sygn. akt I Cg 354/21,
na posiedzeniu niejawnym orzekł:
1) nie uwzględnia się rewizji,
2) powódka ma zapłacić pozwanemu koszty przewodu rewizyjnego w ilości 9.500
marek w dniach czternastu pod rygorem egzekucji.
Uzasadnienie
Rewizja oparta na przyczynach rewizyjnych z § 503 pkt 2, 3 i 4 k.p.c.1 nie jest uzasadniona.
Mylną prawną ocenę sprawy (§ 503 pkt 4 k.p.c.) upatruje rewizja w tym, że obie niższe instancje zgodnie uznały, iż sporny kontrakt kupna i sprzedaży został sporządzony w formie wymaganej do ważności, mimo że powódka nie podpisała sama kontraktu, lecz położyła jedynie znak ręczny, który urzędnik sądowy uwierzytelnił bez obecności dwóch świadków, a ani z powołanego przez sąd
1 Austriacka ustawa z dnia 1 sierpnia 1895 r. o postępowaniu sądowem w cywilnych sprawach spornych (Procedura cywilna), Dz.U.P. 1895 poz. 113.
Niniejsza publikacja została sfinansowana ze środków Priorytetowego Obszaru Badawczego Heritage w ramach Programu Strategicznego Inicjatywa Doskonałości w Uniwersytecie Jagiellońskim
odwoławczy przepisu § 2 ustawy z dnia 4 czerwca 1882 r.2, ani z innych przepisów prawnych nie wynika, by przy uwierzytelnieniu sądowym podpisu kontrahenta nieumiejącego pisać, względnie jego znaku ręcznego, był wystarczającym jedynie podpis legalizującego urzędnika.
Zarzuty rewizji nie są uzasadnione, albowiem rewizja przeocza, że kontrakt
kupna i sprzedaży został sporządzony w dniu 26 maja 1920 r., a w myśl obowiązującego już w tym czasie przepisu § 886 k.c.3 w brzmieniu noweli III4 § 94 ustawa kładzie na równi z położeniem znaku ręcznego wobec świadków znak ręczny sądownie lub notarialnie legalizowany. To, że oficjał kancelaryjny Emil Hartmann, wezwany przez pozwanego do legalizacji aktu, był uprawniony do uwierzytelnienia znaku ręcznego (znaku krzyża) powódki, wynika niewątpliwie z przepisu § 121 k.p.c. w związku z postanowieniem § 56 ust. 2 ustawy o organizacji sądów5, a sam akt legalizacji, co z aktów sprawy jest widoczne, odbył się w sposób ustawą przepisany. Gdy zaś poza tym sporny kontrakt kupna i sprzedaży odpowiada również wymogom §§ 432 i 433 k.c., przeto jego ważność wbrew wywodom rewizji nie może być ze skutkiem prawnym kwestionowana.
W zaniechaniu przeprowadzenia dowodu z przesłuchania stron nie można się
dopatrzeć wadliwości postępowania w rozumieniu § 503 pkt 2 k.p.c., albowiem ten dowód jest tylko dowodem posiłkowym (§ 371 k.p.c.), a był zbyteczny wobec tego, że okoliczności faktyczne, na które go ofiarowano, zostały już w zupełności wyświetlone zeznaniami świadka Emila Hartmana. W szczególności wyjaśnił on także w sposób stanowczy, że zwrócił powódce uwagę na zamieszczoną w kontrakcie klauzulę o pokrzywdzeniu ponad połowę wartości i zapytał ją, czy znaczenie tej klauzuli rozumie, na co otrzymał odpowiedź potakującą. To, że kwestia ta nie wymagała dalszego badania, wynika także z dalszych zeznań świadka Hartmanna, którego wiarygodności powódka zresztą nie podaje wcale w wątpliwość, że w kilka miesięcy po podpisaniu umowy, a mianowicie w sierpniu 1920 r., powódka na zapytanie świadka, czy nie żałuje, że realność sprzedała, odpowiedziała, że się cieszy, iż kupił ją pozwany jako porządny człowiek. Ta odpowiedź stwierdza logicznie także, że powódka dokonaną sprzedażą nie czuła się wcale pokrzywdzona.
Przyczyna rewizyjna z § 503 pkt 3 k.p.c. nie została wywiedziona po myśli ustawy, uchyla się ją zatem spod rozpatrywania.
2 Austriacka ustawa z dnia 4 czerwca 1882 zawierająca przepisy o zbyteczności uwierzytelniania pewnych podpisów na dokumentach hipotecznych i o ułatwieniach dowodu tożsamości osoby w razie uwierzytelniania i innych poświadczeń urzędowych, Dz.U.P. 1882 nr 67.
3 Allgemeines bürgerliches Gesetzbuch für die gesammten deutschen Erbländer der Oesterreichischen Monarchie, Justizgesetzsammlung 1811 nr 946. Oficjalny tekst polski: Powszechna księga ustaw cywilnych dla wszystkich krajów dziedzicznych niemieckich Monarchii Austryackiej, Wiedeń 1811, cz. I-III.
4 Austriackie rozporządzenie cesarskie z dnia 19 marca 1916 r. zawierające trzecią nowelę częściową do powszechnej księgi ustaw cywilnych, Dz.U.P. 1916 nr 69.
5 Austriacka ustawa z dnia 27 listopada 1896 r. zawierająca przepisy o obsadzeniu i o wewnętrznem urządzeniu sądów, tudzież i o porządku czynności w sądach (Ustawa o organizacyi sądów), Dz.U.P 1896 nr 217.
Dlatego należało oddalić bezzasadną rewizję i orzec o kosztach przewodu rewizyjnego w myśl § 41 i 50 k.p.c.
[Przytoczone przepisy: § 41, § 50, § 121, § 371, § 503 pkt 2, 3 i 4 k.p.c. z 1895 r., § 432, § 433, § 886 k.c. z 1811 r., § 2 austriackiej ustawy z dnia 4 czerwca 1882 zawierającej przepisy o zbyteczności uwierzytelniania pewnych podpisów na dokumentach hipotecznych i o ułatwieniach dowodu tożsamości osoby w razie uwierzytelniania i innych poświadczeń urzędowych, Dz.U.P. 1882 nr 67, § 94 austriackiego rozporządzenia cesarskiego z dnia 19 marca 1916 r. zawierającego trzecią nowelę częściową do powszechnej księgi ustaw cywilnych, Dz.U.P. 1916 nr 69, § 56 ust. 2 austriackiej ustawy z dnia 27 listopada 1896 r. zawierającej przepisy o obsadzeniu i o wewnętrznem urządzeniu sądów, tudzież i o porządku czynności w sądach (Ustawa o organizacyi sądów), Dz.U.P 1896 nr 217]
Niniejsza publikacja została sfinansowana ze środków Priorytetowego Obszaru Badawczego Heritage w ramach Programu Strategicznego Inicjatywa Doskonałości w Uniwersytecie Jagiellońskim
