Niniejsza publikacja została sfinansowana ze środków Priorytetowego Obszaru Badawczego Heritage w ramach Programu Strategicznego Inicjatywa

Doskonałości w Uniwersytecie Jagiellońskim

Wyrok Sądu Najwyższego
z dnia 28 sierpnia 1928 r.
sygn. akt III Rw 2475/27

1) Oceny ważnych przyczyn rozdziału małżeństwa należy dokonywać

w odniesieniu do całego pożycia małżeńskiego małżonków.

2) Gdyby zaistniały ważne i istotne zmiany w położeniu stron, jak np. utrata

możności zarobkowania, będzie ona mogła w przyszłości zwrócić się do sądu o przyznanie jej wyjątkowo alimentów od swojego małżonka.

Sąd Najwyższy jako sąd rewizyjny
pod przewodnictwem sędziego Sądu Najwyższego dr. Barańskiego, a w obecności sędziego Sądu Najwyższego dr. Rutkowskiego i sędziego Sądu Najwyższego dr. Włodzimierza Sokalskiego jako sędziów,
w sprawie Mari Dokupilowej, służącej w Krakowie, powódki, zastąpionej przez adwokata dr. Rosenzweiga w Krakowie,
przeciw Wincentemu Dokupilowi, majstrowi w fabryce szkła w Szczakowej, pozwanemu, zastąpionemu przez adwokata dr. Urbana w Krakowie, o rozdział od stołu i łoża z.p.n.1,
wskutek rewizji pozwanego od wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie jako sądu odwoławczego z dnia 7 września 1927 r., sygn. akt II Bc 384/27, którym na odwołanie obu stron zmieniono wyrok Sądu Okręgowego cywilnego w Krakowie z dnia 20 marca 1927 r., sygn. akt XI Cg 2118/28,
na posiedzeniu niejawnym postanowił:

1) rewizję pozwanego częściowo uwzględnić i zmieniając zaskarżony wyrok,

przywrócić moc prawa wyrokowi sądu I instancji,

2) poza tym rewizji pozwanego nie uwzględnić,
3) koszta postępowania odwoławczego uznać za wzajemnie zniesione, 4) tytułem części kosztów postępowania rewizyjnego przyznać pozwanemu 40 zł,

które zapłaci mu powódka w dniach czternastu pod egzekucją.

Uzasadnienie

Rewizji pozwanego, opartej na przyczynach rewizyjnych z § 503 pkt 2, 3 i 4 k.p.c.2 nie można odmówić słuszności ze stanowiska

1 Znaczenie nieustalone.
2 Austriacka ustawa z dnia 1 sierpnia 1895 r. o postępowaniu sądowem w cywilnych sprawach spornych (Procedura cywilna), Dz.U.P. 1895 poz. 113.

Niniejsza publikacja została sfinansowana ze środków Priorytetowego Obszaru Badawczego Heritage w ramach Programu Strategicznego Inicjatywa

Doskonałości w Uniwersytecie Jagiellońskim

§ 508 pkt 4 k.p.c., o ile pozwany żąda orzeczenia rozdziału z winy obojga małżonków i wnosi o przywrócenie mocy prawnej wyrokowi sądu I instancji.

Oceniając stronę faktyczną niniejszego sportu, musi się przy zastosowaniu

przepisu § 109 k.c.3 uznać za słuszne stanowisko prawne sądu I instancji, że winę rozdziału należy przypisać obu stronom procesowym. Tego zdania nie mogłoby także zmienić ewentualne przyjęcie, że z chwilą powrotu powódki z Ameryki i połączenia się z pozwanym we wspólności małżeńskiej nastąpiło wzajemne przebaczenie sobie przez małżonków uraz i win poprzednich i że o ważnej przyczynie orzeczenia rozdziału małżeństwa może decydować dopiero to, co zaszło po tym momencie. Późniejszego zachowania się pozwanego i jego powrotu do Wyrobcowej, które niewątpliwie stanowi tak poważną obrazę jego obowiązków wobec ślubnej żony, że przedstawia w myśl § 109 k.c. ważną przyczynę rozdziału małżeństwa – nie można bowiem żadną miarą oceniać jako coś oderwanego i samoistnego, tak jak nie można już wykreślić z życia i wymazać z pamięci małżonków ustalonego zachowania się powódki wobec męża przed wojną, ale raczej musi się oceniać ten postępek pozwanego na tle i związku z przeżyciami małżonków dawnymi opisanymi i ustalonymi przez sąd I instancji i w konsekwencji musi się podzielić zapatrywanie tegoż sądu, że powódka jest współwinna w stworzeniu ważnej przyczyny, uniemożliwiającej małżonkom dalsze wspólne pożycie, czyli że małżeństwo takie z jej winy rozdzielone zostaje. Powołując się zresztą na trafne wywody sądu II instancji uzasadniające należycie słuszne jej zapatrywanie prawne, zauważa jeszcze Sąd Najwyższy, że niezastosowanie obecnie przepisów nadwornego dekretu z dnia 4 maja 1841 r.4 nie przesądza jeszcze sprawy na przyszłość i że gdyby zaistniały ważne i istotne zmiany w położeniu stron, jak np. utrata możności zarobkowania u powódki będzie, ona mogła w przyszłości zwrócić się do sądu o przyznanie jej wyjątkowo zgodnie z przepisami powołanego dekretu alimentów od pozwanego. Wobec uzasadnienia rewizji w powyższym kierunku, Sąd Najwyższy ją o tyle uwzględnił i nie wdając się w dalsze powołane przyczyny rewizji z § 503 pkt 2 i 4 k.p.c. orzekł jak wyżej, zgodnie zresztą z ewentualnym wnioskiem rewizyjnym.

Z wywodów powyższych wynika także bezzasadność założenia rewizji, jakoby tylko powódka stała się winną orzeczenia rozdziału małżeństwa, wobec czego rewizji w odnośnych jej wnioskach i wywodach nie uwzględniono.

Orzeczenie o kosztach opierają się na §§ 41, 43 i 50 k.p.c.

[Przytoczone przepisy: §§ 41, 43, 50, 503 pkt 2, 3 i 4, § 508 pkt 4 k.p.c. z 1895 r., § 109 k.c. z 1811 r.]

3 Allgemeines bürgerliches Gesetzbuch für die gesammten deutschen Erbländer der Oesterreichischen Monarchie, Justizgesetzsammlung 1811 nr 946. Oficjalny tekst polski: Powszechna księga ustaw cywilnych dla wszystkich krajów dziedzicznych niemieckich Monarchii Austryackiej, Wiedeń 1811, cz. I-III. 4 Hofdecret vom 4. Mai 1841, an sämmtliche Appellationsgerichte; zufolge Allerhöchster Entschließungen vom 12. September 1840 und 27. März 1841 über Borträge der obersten Justizstelle, Justizgesetzsammlung 1841 nr 531. Brak tekstu polskiego.