Wyrok Sądu Najwyższego
z dnia 21 maja 1929 r.
sygn. akt III Rw 2665/28
1) Pozwany nie będzie odpowiadać jako dłużnik hipoteczny za spłatę długu, jeżeli dług ten został z ksiąg gruntowych wykreślony i nie może być już przewrócony oraz jeżeli sam pozwany nie jest już właścicielem nieruchomości, służącej niegdyś za hipotekę spornej wierzytelności.
2) Przejęcie długu spornego stanowi tylko przyjęcie zobowiązania spełnienia długu, a nie przyjęcie długu we właściwym znaczeniu, jeżeli wierzyciel nie udzielił zezwolenia na przejęcie długu ani wyraźnie, ani w sposób dorozumiany.
Sąd Najwyższy jako sąd rewizyjny
pod przewodnictwem sędziego Sądu Najwyższego Hroboniego,
a w obecności sędziego Sądu Najwyższego dr. Wawrzkowicza i sędziego Sądu Najwyższego Rańkowskiego jako sędziów,
po wysłuchaniu wniosku pełniącego obowiązki wiceprokuratora Sądu Najwyższego dr. Łopuszańskiego,
w sprawie Konstancji Seeligerowej w Krakowie, ul. Studencka 4, powódki, działającej przez adwokata dr. Jerzego Trammera w Krakowie,
przeciw Janowi Gromada i Franciszce Gromadowej, właścicielom realności w Krakowie, ul. Topolowa 21, pozwanym, działającym przez adwokata dr. Józefa Skąpskiego w Krakowie,
o zapłacenie kwoty 6.315,60 zł z.p.n.1,
wskutek rewizji pozwanych od wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie jako sądu odwoławczego z dnia 18 września 1928 r., sygn. akt II Bc 422/28, którym na odwołanie obydwu stron zmieniono częściowo wyrok Sądu Okręgowego cywilnego w Krakowie z dnia 26 kwietnia 1928 r., sygn. akt I Cg 908/27,
na posiedzeniu niejawnym postanowił:
uwzględnić rewizję i zmienić zaskarżony wyrok Sądu Apelacyjnego, jak też częściowo zmieniony nim ustęp II wyroku pierwszej instancji, a mianowicie oddalić powódkę z żądaniem skargi o zasądzenie pozwanych na zapłacenie powódce kwoty 6.185 zł z 7 ½% odsetkami od dnia 28 grudnia 1924 r., a zarazem nałożyć na powódkę obowiązek zapłacenia pozwanym kosztów postępowania odwoławczego i rewizyjnego w łącznej kwocie 312,90 zł w dniach czternastu pod rygorem egzekucji, zaś orzeczenie o niepoliczonych przez pozwanych kosztach procesowych pierwszej instancji pominąć.
1 Znaczenie nieustalone.
Niniejsza publikacja została sfinansowana ze środków Priorytetowego Obszaru Badawczego Heritage w ramach Programu Strategicznego Inicjatywa Doskonałości w Uniwersytecie Jagiellońskim
Uzasadnienie
Rewizja pozwanych oparta na zarzucie mylnej prawnej oceny sprawy (§ 503 pkt 4 k.p.c.2) jest w zupełności uzasadniona.
Sądy niższych instancji uznały zupełnie trafnie, że pozwani kupiwszy od Wincentego Wolfa w dniu 29 listopada 1920 r. tegoż realność obciążoną pożyczką hipoteczną w kwocie 30.000 koron udzieloną przez powódkę, stali się wobec powódki tylko dłużnikami hipotecznymi – dalsze jednak konkluzje wysnute przez sądy niższych instancji są zupełnie błędne. O odpowiedzialności pozwanych jako dłużników hipotecznych za zapłatę spornej pretensji nie można mówić nie tylko dlatego, że odnośny dług został na podstawie wyroku z dnia 6 września 1921 r., sygn. akt XI Cg 1249/21 z ksiąg gruntowych wykreślony i wpis ten wedle § 40 pkt 2 rozporządzenia o przerachowaniu3 już przewróconym być nie może, a zatem realność nabyta przez pozwanych już za ten dług nie odpowiada (§ 469 k.c.4), ale przede wszystkim dlatego, że sami pozwani nie są już właścicielami realności, służącej ongiś za hipotekę spornej wierzytelności, gdyż na długi czas przed wytoczeniem obecnego sporu, a mianowicie kontraktem z dnia 15 października 1923 r. sprzedali tę realność Natanowi i Reginie Schönfeldom, co zresztą jest niespornym. Przejęcie długu spornego, o którym mówi art. II kontraktu kupna- sprzedaży z dnia 29 listopada 1920 r., zawartego pomiędzy Wincentym Wolfem, a pozwanymi było tylko przyjęciem wypełnienia wedle § 1404 k.c., a nie stało się przyjęciem długu we właściwym znaczeniu w rozumieniu § 1405 k.c., gdyż powódka, jak to zupełnie jasno wynika z zeznań jej męża świadka Aleksandra Seeligera, nie udzieliła zezwolenia na przejęcie długu przez pozwanych ani wyraźnie, ani w sposób dorozumiany (§ 1408 k.c.). Powódka zachowała więc swoją pretensję osobistą przeciw Wincentemu Wolfowi i może jej przeciw niemu dochodzić (§ 466 k.c.), natomiast pretensję hipoteczną przeciw pozwanym utraciła zarówno skutkiem jej wykreślenia z ksiąg gruntowych, jak też skutkiem pozbycia realności przez pozwanych osobom trzecim. Dlatego też Sąd Najwyższy uwzględnił rewizję pozwanych i zmienił wyrok sądu odwoławczego, jak też i odpowiadający temu wyrokowi ustęp II wyroku pierwszej instancji i oddalił powódkę z żądaniem o przysądzenie jej kwoty 6.185 zł z.p.n. od pozwanych.
Orzeczenie o kosztach procesowych wszystkich trzech instancji opiera się na przepisach §§ 41 i 50 i 54 k.p.c.
2 Austriacka ustawa z dnia 1 sierpnia 1895 r. o postępowaniu sądowem w cywilnych sprawach spornych (Procedura cywilna), Dz.U.P. 1895 poz. 113.
3 Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 14 maja 1924 r. o przerachowaniu zobowiązań prywatno-prawnych, Dz.U. 1924 nr 42 poz. 441.
4 Allgemeines bürgerliches Gesetzbuch für die gesammten deutschen Erbländer der Oesterreichischen Monarchie, Justizgesetzsammlung 1811 nr 946. Oficjalny tekst polski: Powszechna księga ustaw cywilnych dla wszystkich krajów dziedzicznych niemieckich Mo narchii Austryackiej, Wiedeń 1811, cz. I-III.
Niniejsza publikacja została sfinansowana ze środków Priorytetowego Obszaru Badawczego Heritage w ramach Programu Strategicznego Inicjatywa Doskonałości w Uniwersytecie Jagiellońskim
[Przytoczone przepisy: § 41, § 50, § 54, § 503 pkt 4 k.p.c. z 1895 r., § 40 pkt 2 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 14 maja 1924 r. o przerachowaniu zobowiązań prywatno- prawnych, Dz.U. 1924 nr 42 poz. 441, § 466, § 469, § 1404, § 1405, § 1408 k.c. z 1811 r.]
