Niniejsza publikacja została sfinansowana ze środków Priorytetowego Obszaru Badawczego Heritage w ramach Programu Strategicznego Inicjatywa

Doskonałości w Uniwersytecie Jagiellońskim

Wyrok Sądu Najwyższego
z dnia 27 kwietnia 1920 r.

sygn. akt Rw 56/20

1) Orzekając rozdział od stołu i łoża i decydując o winie sąd musi wziąć pod

uwagę wszystkie przyczyny złego pożycia małżonków, wskazane przez obie strony. Sąd nie może poprzestać tylko na faktach przedstawionych przez jednego małżonka.

2) Stwierdzenie aktami karnymi czynów małżonka przeciwko drugiemu

małżonkowi, noszących cechę przestępstw, nie może jeszcze stanowić dostatecznego powodu do orzeczenia rozdziału małżeństwa z winy tylko tego małżonka, skoro czyny te były przeważnie sprowokowane nieodpowiednim zachowaniem się w stosunku do niego.

Sąd Najwyższy jako sąd rewizyjny
pod przewodnictwem Prezesa Sądu Najwyższego Zozla,
a w obecności sędziów Sądu Najwyższego dr. Cieszyńskiego i dr. Mendelsburga jako sędziów,
w sprawie Agnieszki Makowskiej w Krakowie, powódki, zastąpionej przez adwokata dr. Himmelblaua,
przeciw Ludwikowi Makowskiemu w Krakowie, pozwanemu, zastąpionemu przez adwokata dr. Frühlinga,
o rozdział od stołu i łoża,
z powodu rewizji pozwanego od wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie jako sądu odwoławczego z dnia 13 października 1919 r., sygn. akt II Bc 180/19, którym na odwołanie obu stron wyrok Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 20 maja 1919 r., sygn. akt IX Cg 471/18 częściowo zmieniony został,
na posiedzeniu niejawnym, powziął następującą uchwałę:

uwzględniając rewizję znosi się zaczepiony wyrok sądu II instancji, jak i wyrok sądu procesowego I instancji i zwraca się sprawę temu ostatniemu sądowi do ponownej rozprawy i wydania wyroku przy uwzględnieniu kosztów postępowania wywołanego środkami prawnymi.

Uzasadnienie

Rewizji pozwanego, która powołuje przyczyny rewizyjne § 503 pkt 2, 3 i 4

k.p.c.1, nie można odmówić słuszności.

1 Austriacka ustawa z dnia 1 sierpnia 1895 r. o postępowaniu sądowem w cywilnych sprawach spornych (Procedura cywilna), Dz.U.P. 1895 poz. 113.

Niniejsza publikacja została sfinansowana ze środków Priorytetowego Obszaru Badawczego Heritage w ramach Programu Strategicznego Inicjatywa

Doskonałości w Uniwersytecie Jagiellońskim

Zachodzi przede wszystkim zarzucona z punktu widzenia tej pierwszej

przyczyny rewizyjnej wadliwość postępowania odwoławczego. Sąd II instancji nie uznał za stosowne zbadać przez przesłuchanie dalszych naprowadzonych przez pozwanego świadków i dokładniejsze przesłuchanie stron prawdziwości zarzutów, stawianych przez pozwanego powódce.

Sąd odwoławczy ograniczył się do stwierdzenia faktów słownych wzajemnych

obelg i czynnych zniewag ze strony pozwanego, nie wchodząc w powody takiego postępowania pozwanego wobec żony i nie badając, czy prawdziwe były zarzuty pozwanego, że żona zaniedbywała w zupełności obowiązki, jakie na nią nakłada ustawa. Jeżeli prawdziwe są twierdzenia pozwanego, że żona jego jest osobą chorą, nerwową, dziedzicznie obciążoną, kłótliwą, że nie pilnowała zupełnie gospodarstwa domowego, nie wykonywała poleceń męża, nie gotowała strawy, nie prała bielizny i zachowywała się w ogóle w sposób opisany w odpowiedzi na skargę, to w innym świetle występuje zachowanie się pozwanego wobec takiej żony i nawet stwierdzenie aktami karnymi wykroczeń jego noszących cechę przestępstw z § 419 k.k.2 nie może jeszcze stanowić dostatecznego powodu z § 109 k.c.3 do orzeczenia rozdziału małżeństwa z winy samego pozwanego, skoro były one przeważnie, wedle jego twierdzenia, sprowokowane jej nieodpowiednim zachowaniem się w stosunku do niego.

Tak więc niezbadanie przez sąd II instancji, jak również i przez sąd I instancji

zachowania się powódki i niewyjaśnienie tych wewnętrznych przyczyn złego pożycia małżonków, stanowi wadę postępowania, nie pozwalającą na wyczerpujące zbadanie i gruntowną ocenę sprawy i zawiera zarazem błędną ocenę pod względem prawnym kwestii winy.

Należało zatem znieść oba wyroki sądów niższych i polecić uzupełnienie

rozprawy w powyższych kierunkach, przy czym wypada również zbadać kwestię alimentów i ustalić podstawy dla oceny ich należności i wysokości, gdyż rozprawa przeprowadzona w I instancji podstaw tych nie daje.

Zastrzeżenie co do kosztów postępowania, wywołanego środkami prawnymi opiera się na przepisie § 52 k.p.c.

[Przywołane przepisy: § 419 k.k. z 1852 r., § 109 k.c. z 1811 r., § 52, § 503 pkt 2, 3 i 4 k.p.c. z 1895 r.]

2 Austriacka ustawa karna z dnia 27 maja 1852 r., Dz.U.P. 1852 poz. 117.
3 Allgemeines bürgerliches Gesetzbuch für die gesammten deutschen Erbländer der Oesterreichischen Monarchie, Justizgesetzsammlung 1811 nr 946. Oficjalny tekst polski: Powszechna księga ustaw cywilnych dla wszystkich krajów dziedzicznych niemieckich Monarchii Austryackiej, Wiedeń 1811, cz. I-III.