Wyrok Sądu Najwyższego
z dnia 10 stycznia 1922 r.
sygn. akt Rw 2169/21
Istota złośliwego opuszczenia małżonka polega na zniesieniu wspólności małżeńskiej, przedsięwziętym w przeświadczeniu bezprawności tegoż zniesienia bez względu na to, czy nastąpiło ono przez samowolne wydalenie się opuszczającego, czy przez wydalenie go przez drugą stronę, czy też ze strony małżonki przez to, że nie uczyniła zadość swojemu obowiązkowi co do dzielenia z nim wspólnego mieszkania.
Sąd Najwyższy jako sąd rewizyjny
pod przewodnictwem sędziego Sądu Najwyższego Błonarowicza, a w obecności sędziów Sądu Najwyższego Angermanna i dr. Sokalskiego jako sędziów,
w sprawie Władysława Kazimierza dwojga imion Świeżego, śpiewaka operowego we Lwowie, powoda, zastąpionego przez adwokata dr. Fischera we Lwowie, później adwokata dr. Szalaya w Krakowie,
przeciw Marii z Orszykowskich Świeżowej w Krzeszowicach, pozwanej, zastąpionej przez adwokata dr. Baneta,
o rozdział od stołu i łoża z.p.n.1,
z powodu rewizji powoda od wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie jako sądu odwoławczego z dnia 22 sierpnia 1921 r., sygn. akt IV Bc 174/21, którym na odwołanie powoda zatwierdzono wyrok Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 11 kwietnia 1921 r., sygn. akt XI Cg 3250/20,
na posiedzeniu niejawnym orzekł:
1) rewizji nie uwzględnia się
2) powód obowiązany jest zwrócić pozwanej koszta rewizyjne w kwocie 2.435 marek w dniach czternastu pod surowością egzekucji.
Uzasadnienie
Żadna z powołanych w rewizji pozwanego przyczyn rewizyjnych z § 503 pkt 2, 3 i 4 k.p.c.2 nie zachodzi.
Trafnym jest wyrażony w wyroku odwoławczym, jak i pierwszosądowym pogląd prawny, że w zachowaniu się pozwanej wobec powoda co do jej pozostawania
1 Znaczenie nieustalone.
2 Austriacka ustawa z dnia 1 sierpnia 1895 r. o postępowaniu sądowem w cywilnych sprawach spornych (Procedura cywilna), Dz.U.P. 1895 poz. 113.
Niniejsza publikacja została sfinansowana ze środków Priorytetowego Obszaru Badawczego Heritage w ramach Programu Strategicznego Inicjatywa Doskonałości w Uniwersytecie Jagiellońskim
w Krzeszowicach wraz z dziećmi w małżeństwie z powodem spłodzonymi, przy uwzględnieniu wszystkich ustalonych sądownie warunków faktycznych, nie można upatrywać przewidzianej w § 109 k.c.3 przyczyny żądania przez powoda rozdziału od stołu i łoża i to z winy pozwanej – polegającej jakoby w złośliwym opuszczeniu małżonka przez pozwaną, na czym, jako tytule prawnym, opartą jest skarga powoda.
Istota bowiem złośliwego opuszczenia małżonka, przewidzianego w powyższym przepisie ustawowym polega w zniesieniu wspólności małżeńskiej, przedsięwziętym w przeświadczeniu bezprawności tegoż zniesienia bez względu na to, czy nastąpiło ono przez wydalenie się opuszczającego, tegoż wydalenie przez drugą stronę, czy też ze strony małżonki przez to, że obowiązkowi swemu co do dzielenia z nim wspólnego mieszkania zadość nie uczyniła.
W danym razie zachodziłaby tylko kwestia, czy twierdzone w skardze złośliwe opuszczenie powoda przez pozwaną w ten ostatni sposób się nie urzeczywistniło, gdyż pozwana ani ze wspólności małżeńskiej nie wystąpiła, ani też wydaloną nie została, skoro małżonkowie powróciwszy z Wiednia w Krzeszowicach zamieszkali, skąd powód dla służby wojskowej odjechać musiał.
Ustalenia faktyczne zgodnych niższosądowych wyroków, na które się Sąd Najwyższy tu powołuje, przekonują, że o bezprawności w zachowaniu się pozwanej, a tym mniej o przeświadczeniu bezprawnego zachowania się w tej mierze pozwanej, mowy być nie może.
A gdy tytułem prawnym, na którym skarga jest oparta, jest tylko jakoby złośliwe opuszczenie powoda przez pozwaną, podczas gdy z innych okoliczności faktycznych przez sądy niższe ustalonych nie wywodzi powód wcale jednej z dalszych powodów żądania rozdziału od stołu i łoża w § 109 k.c. przewidzianych, przeto nie zachodzi powołana przyczyna rewizyjna z § 503 pkt 4 k.p.c.
Sprzecznym z aktami nazywa powód ustalenie wyroku odwoławczego, iż powód nie spełniał swego obowiązku ciążącego na nim z § 92 k.c., tj. że nie może dostarczyć żonie swej przyzwoitego utrzymania i zapewnić odpowiedniego mieszkania.
Tymczasem wyrok odwoławczy nie zawiera ustalenia w tej formie, lecz ustalenie, że powód oprócz drobnych kwot przysłanych pozwanej na opędzenie kosztów podróży do Warszawy, żadnych kosztów na utrzymanie rodziny nie ponosił, z czego wysnuwa wniosek, że powód nie spełniał obowiązków w § 91 k.c. nań włożonych, będących przesłanką zaistnienia dla małżonki obowiązków jej z § 92 k.c. wynikających.
Sprzecznym z aktami nazywa też powód ustalenie, „że zachowane się i postępowanie powoda względem pozwanej, uwydatnione w scenie przy łożu chorego ojca nie mogło w niej budzić zaufania, co do możności szczęśliwego z nim
3 Allgemeines bürgerliches Gesetzbuch für die gesammten deutschen Erbländer der Oesterreichischen Monarchie, Justizgesetzsammlung 1811 nr 946. Oficjalny tekst polski: Powszechna księga ustaw cywilnych dla wszystkich krajów dziedzicznych niemieckich Monarchi i Austryackiej, Wiedeń 1811, cz. I-III.
Niniejsza publikacja została sfinansowana ze środków Priorytetowego Obszaru Badawczego Heritage w ramach Programu Strategicznego Inicjatywa Doskonałości w Uniwersytecie Jagiellońskim
pożycia”. Przeocza jednak powód, że sąd odwoławczy tylko podzielając pogląd prawny wyroku pierwszosądowego co do braku istoty złośliwego opuszczenia powoda przez pozwaną, wspomniał nadto o zdarzeniu powyższym ustalonym zresztą w powodach wyroku pierwszosądowego (k 5. przygotowanego wyroku u dołu). Nie wykazał przeto i w tym kierunku powód wytkniętej sprzeczno6ci.
Niedokładność postępowania odwoławczego, zaczym przyczynę rewizyjną § 503 pkt 2 k.p.c. widzi wreszcie powód w tym, że nie przeprowadzono dowodu ze świadków przez powoda zaofiarowanych „dla zbadania szczegółów pożycia małżeńskiego, stron, powodów oziębłości i niechęci pozwanej do powrotu do powoda”, a już co najmniej, że nie przeprowadzono dowodu z przesłuchania stron na tę okoliczność. Zarzut ten jest jednak dosłownym powtórzeniem odwołania, który już przez sąd odwoławczy trafnie oceniono, nie ma mowy przeto o wytkniętej niedokładności postępowania odwoławczego.
Nie należało zatem uwzględnić rewizji powoda. Orzeczenie o kosztach rewizyjnych opiera się na § 41 i 50 k.p.c.
[Przywołane przepisy: § 91, § 92, § 109 k.c. z 1811 r., § 41, § 50, § 503 pkt 2, 3, 4 k.p.c. z 1895 r.]
Niniejsza publikacja została sfinansowana ze środków Priorytetowego Obszaru Badawczego Heritage w ramach Programu Strategicznego Inicjatywa Doskonałości w Uniwersytecie Jagiellońskim
