Rozporządzenie Senatu Rządzącego
Wolnego Miasta Krakowa
z dnia 18 czerwca 1834 r.
Instrukcja Więzień Kryminalnych
Dziennik Praw Wolnego Miasta Krakowa z 1834 r.
Nr 3387 DGS
Instrukcja więzienna.
My, Prezes i senatorowie Wolnego, Niepodległego i ściśle Neutralnego Miasta Krakowa i Jego Okręgu.
Pragnąc udoskonalenia stanu więzień w sposób celowi zamierzonemu bliżej odpowiadający, przekonawszy się oraz o potrzebie ściślejszego dozoru i porządku w zaprowadzeniu administracji wewnętrznej więzień, po wysłuchaniu zdania władz owych i przejrzeniu projektu instrukcji więziennej przez Komitet na ten cel wyznaczony przedstawionego, stanowimy i do wykonania podajemy, co następuje:
Tytuł I
O domach więziennych i umieszczeniu
w nich więźni.
Art. 1.
Więzienia inkwizycyjne będą odłączone od więzień, w których pełnią karę więźnie osądzeni, jednakże administracja pod względem żywienia więźni i utrzymania porządku będzie połączona.
[hasła: więzienie zwykłe, więzienie inkwizycyjne, administracja więzienna]
Art. 2.
Więzienia inkwizycyjne, areszta policyjne miasta Krakowa i więzienia w stopniu pierwszym, o których mówi §12 cz. II Kodeksu Karnego będą pomieszczone w jednym gmachu, lecz w osobnych jego częściach; przy więzieniach inkwizycyjnych będzie Inkwizytoriat, tak dla Trybunału, jak i podsędków.
[hasła: więzienie inkwizycyjne, areszt policyjny, inkwizytoriat, Trybunał, podsędkowie, austriacki Kodeks Karny z 1803 r. (Franciszkana)]
Art. 3.
W aresztach policyjnych ci tylko osadzeni być mają, którzy wyrokiem sądowym na ten rodzaj aresztu wskazani zostaną. Ujęci przez Dyrekcję Policji za przestępstwa policyjne, przed zapadłym dla nich wyrokiem w aresztach Dyrekcji Policji trzymani być powinni.
[hasła: areszt policyjny, Dyrekcja Policji, wyrok sądowy, ciężkie przestępstwa policyjne]
Art. 4.
Do więzienia prowadzić będą duże bramy, jedna zewnętrzna, przy której stoi szyldwach, druga wewnętrzna, prowadząca na dziedziniec budynku, zawsze na klucz zamknięta.
[hasła: więzienie, budynki więzienne]
Art. 5.
W domach więziennych uważać należy, aby okna i drzwi były bezpieczne, kratami opatrzone i aby każda izba więzienna była odosobniona; nadto aby do pomieszczenia więźniów ile być może niewilgotne izby obierane być mogły.
[hasła: więzienie, budynki więzienne, cele więzienne]
Art. 6.
W izbach takich nie mogą być większe okna, jak pół łokcia wysokie, a łokieć szerokie, w których krata żelazna przynajmniej na ćwierć łokcia ze wszystkich stron
wpuszczona, wmurowaną być ma, kwatera zaś wprawiona szklana z dobrych szyb składająca się, do otwierania z izby sposobna, urządzoną być powinna.
[hasła: więzienie, budynki więzienne, cele więzienne]
Art. 7.
Z każdej izby drzwi na korytarz wychodzić mają, które powinny być tak mocne i tak dobrze osadzone i zamykane, iżby więźniowie wyłamać ich nie mogli.
[hasła: więzienie, budynki więzienne, cele więzienne]
Art. 8.
W tychże drzwiach powinno być okienko okrągłe, cztery cale obwodu mające, z korytarza zakrywane i na antabkę zamykane, dla wpuszczania świeżego powietrza i niekiedy przeglądania, co więźniowie tam robią, i czyli jakiego na wyłamanie się zamiaru nie przedsiębiorą.
[hasła: więzienie, budynki więzienne, cele więzienne, nadzór na więźniami]
Art. 9.
Piece do ogrzewania izb więziennych powinny być tak urządzone, aby jeden piec dwie stancje ogrzewał, gdzie się to da zrobić, lecz mają być opatrzone krata żelazną z izby otaczającą cały piec, broniącą nie tylko wychodu więźniowi na korytarz, za wyłamaniem się przez piec, lecz nawet możności przejścia z izby do izby.
[hasła: więzienie, budynki więzienne, cele więzienne, ogrzewanie cel, nadzór na więźniami]
Art. 10.
W każdej izbie więziennej nowo urządzać się mającej powinny być ściany grube, framugą nieosłabione, sufity sklepione, podłoga z mocnych bali ułożona. Izba takowa nie powinna być większa jak na osób cztery, ani obejmować więcej, jak sześć łokci szerokości i tyleż długości.
[hasła: więzienie, budynki więzienne, cele więzienne]
Art. 11.
Izba ustępowa dla świadków w Inkwizytoriacie powinna być w takim miejscu, aby prowadzeni do inkwizycyj obwinieni nie mieli żadnej styczności z świadkami.
[hasła: budynki więzienne, inkwizytoriat, świadkowie, przesłuchanie]
Art. 12.
Więźnie zdrowi, odosobniając płeć męską i żeńską tudzież więźnie wyznania chrześcijańskiego od Starozakonnych, mają być w takiej ilości umieszczeni, w jakiej izbie więziennej pomieścić się mogą, tak przecież, aby każdy dla leżenia półtora łokcia miał miejsca.
[hasła: więzienie, budynki więzienne, cele więzienne, Chrześcijanie, Żydzi, zdrowie więźniów]
Art. 13.
Więźnie pod inkwizycją zostający, którzy o podobne a przynajmniej o te same zbrodnie lub występki są obwinieni, razem mieszczeni być nie powinni i wzbronić im nawet komunikacji z sobą należy. Wiek także przy mieszczeniu razem więźniów na względzie mieć potrzeba, szczególniej więźni małoletnich nie mających lat 16 z dorosłymi zbrodniarzami mieścić nie można, dla uniknienia zepsucia. Równie przestrzegać należy, aby ci, którzy pierwszy raz pod inkwizycją zostają, z tymi, którzy już razy kilka w więzieniu byli, razem w jednych izbach nie przestawali.
[hasła: więzienie, budynki więzienne, cele więzienne, małoletni, izolacja więźniów]
Art. 14.
Przepisy w następujących tytułach umieszczone, w których nie ma wyraźnych wyjątków, stosują się tak do więzień kryminalnych i poprawczych, jak i więzień inkwizycyjnych. Gdy zaś niniejsza instrukcja pod względem tych ostatnich więzień podaje dostateczne przepisy, przeto rozdział V o więzieniach podczas inkwizycyj części I Kodeksu Karnego dotąd obowiązującego, obowiązywać przestaje.
[hasła: więzienie kryminalne, więzienie poprawcze, więzienie inkwizycyjne, austriacki Kodeks Karny z 1803 r. (Franciszkana)]
Tytuł II
Rozdział I
O dozorze więzień i służbie więziennej.
Art. 15.
Nad porządkiem i wewnętrzną administracją więzień czuwać będzie Komitet złożony z senatora, prezesa Trybunału I Instancji, prokuratora tegoż Trybunału, Protomedyka miasta i dwóch obywateli corocznie wyznaczonych przez Senat Rządzący. Komitet ten pod prezydencją tego członka, którego Senat przeznaczy, zgromadzać się będzie regularnie w pierwszych dniach każdego miesiąca, w dniu przez prezydującego wyznaczonym. Miejsce sekretarza Komitetu tego zastępować będzie adiunkt lub sekretarz Wydziału Spraw Wewnętrznych. Prezydujący może i częściej, jeśli tego zajdzie potrzeba, zwoływać Komitet. Komplet składa trzech członków. Uchwała Komitetu zapada większością zdań.
[hasła: więzienie, administracja więzienna, Komitet Więzienny, Trybunał I Instancji, prokurator, protomedyk, Senat Rządzący, Wydział Spraw Wewnętrznych]
Art. 16.
Komitet projektuje poprawy dotyczące zarządu więzień, poddając je pod za- twierdzenie Senatu Rządzącego przez właściwy Wydział Spraw Wewnętrznych, za poprzednim zniesieniem się z prezesem Sądu III Instancji, któremu wolno znajdować się na każdym posiedzeniu Komitetu. Komu zaś prezydencja w takim razie służyć będzie, Senat postanowi. Komitet ten projektuje, jakie rękodzielnie mają być prowadzone w więzieniu, lub w jaki sposób więźnie zatrudnieni. Będzie wglądał w stan, zarząd więzień i w postępowanie tak oficjalistów, jak i więźni; przedstawiał Senatowi Rządzącemu osoby zaufane na oficjalistów i tychże za uchybienia do kasacji poddawał, przeglądał księgi i rachunki nadzorcy; na koniec będzie dawał swą opinię nad kontraktami, tak względem ubrania, żywności i innych potrzeb więźniów, lub dozorowanie nad ścisłym wykonaniem każdego punktu już zawartego kontraktu, jak i względem narzędzi i materiałów do rękodzielni więziennej. Każdego posiedzenia Komitetu spisany będzie protokół.
[hasła: więzienie, administracja więzienna, Komitet Więzienny, dyrektor więzienia, Sąd III Instancji, Senat Rządzący, Wydział Spraw Wewnętrznych, rachunkowość, wyżywienie więźniów, warsztaty więzienne, zatrudnianie więźniów, rachunki więzienne]
Art. 17.
Służba więzienna składa się z Inspektora, czyli nadzorcy, lekarza, odźwiernych, czyli kluczników i stosownej liczby dozorców, powinno mieć także więzienie kapelana i duchownych do sprawowana obrzędów religijnych.
[hasła: więzienie, administracja więzienna, dyrektor więzienia, lekarz więzienny, urzędnicy więzienni, kapelan]
Art. 18.
Nadzorca będzie miał dodanego do pomocy pisarza, który będzie mieszkał i wyręczał go w tym więzieniu, w którym sam nadzorca mieszkać nie będzie. Jednakże sam tylko nadzorca jest rządcą i gospodarzem domu więziennego, ma bezpośredni dozór nad sługami więziennymi, a zatem za wszystkie uchybienia w służbie i straty, tak za siebie, jako i podwładnych swoich jest odpowiedzialnym.
[hasła: więzienie, administracja więzienna, dyrektor więzienia, nadzór nad urzędnikami]
Art. 19.
Nadzorca, pisarz, odźwierni i dozorcy mają być ciągle obecni wwiezieniu, a zatem i w domu więziennym mieszkać powinni; zaś lekarz i ksiądz dochodzić będą w miarę potrzeby, to jest lekarz obowiązanym jest, gdyby nawet żadnego chorego więźnia nie było, odwiedzić trzy razy na tydzień więzienie, a gdy się chorzy znajdują, na każde wezwanie i koniecznie chorych raz co dzień opatrzyć. W przypadku większego niebezpieczeństwa chorego obowiązanym będzie wezwać fizyka miejskiego i z nim się względem chorego naradzić. Usługa dla chorych zastąpiona będzie przez więźniów miejscowych, tak, aby w każdej izbie lazaretowej osobno jeden więzień dla odbywania posługi zostawał. W czasie nabożeństwa w kościele wskazani na więzienie ciężkie będą odłączeni od więźni wskazanych na więzienie w stopniu pierwszym lub areszt policyjny.
[hasła: więzienie, administracja więzienna, dyrektor więzienia, lekarz więzienny, urzędnicy więzienni, lekarz więzienny, fizyk miejski, lazaret, kapelan, więzienie ciężkie, areszt policyjny]
Art. 20.
Przy więzieniach inkwizycyjnych będzie woźny przysięgły używany do roznoszenia wezwań, zszywania aktów, odnoszenia tychże i utrzymywania pod swym dozorem materiałów piśmiennych. Obowiązanym będzie równie do posługi w Inkwizytoriacie, w czasie prowadzenia inkwizycyj i w sądach w czasie sądzenia spraw kryminalnych.
[hasła: więzienie inkwizycyjne, woźny, inkwizytoriat]
Art. 21.
Jeden z dozorców będzie używany do przyprowadzania i odprowadzania inkwizytów przed referentów. Woźny będzie także do tej posługi obowiązany.
[hasła: więzienie inkwizycyjne, woźny]
Art. 22.
Odźwiernych, czyli kluczników będzie obowiązkiem, oprócz utrzymywania kluczy od głównego wchodu do więzienia inkwizycyjnego, mieć pod swym dozorem klucze do wszystkich aresztów, oddawać inkwizytów przywołanych do inkwizycyj, tychże odbierać i przestrzegać wszelkiego związku między nimi a obrębem aresztów. Kluczów sobie powierzonych bez wiadomości i zlecania nadzorcy nikomu powierzać nie powinni.
[hasła: więzienie inkwizycyjne, dyrektor więzienia, nadzór nad więźniami]
Art. 23.
Dozorcy wykonywają w więzieniu i za jego obrębem wszelkie posługi przy więźniach, jakich służba miejscowa wymaga i które im przez nadzorcę, pod którego dozorem i zarządzeniem zostają, wskazane będą. Nadto dozorować będą przy robotach wewnątrz więzień, jako o tym w właściwym tytule będzie mowa. Nadzorca mocen jest powściągać i karcić wszelkie mniejsze nadużycia dozorców, w razie zaś dostrzeżonych większych przewinień zawiesiwszy w obowiązkach winnych do ukarania Komitetowi przedstawić.
[hasła: więzienie, Komitet Więzienny, dyrektor więzienia, nadzór nad więźniami, zatrudnianie więźniów]
Art. 24.
Nadzorca i pisarz bez zezwolenia prezydującego w Komitecie nad 24 godzin oddalić się od obowiązku z miejsca urzędowania nie może, zaś odźwiernym i dozorcom nadzorca mocen jest tylko na 24 godzin wydawać pozwolenie, do oddalenia się od obowiązków. Woźny inkwizytoriatu pod zwierzchnością sądową zostaje.
[hasła: więzienie, Komitet Więzienny, dyrektor więzienia, nadzór nad więźniami, woźny, inkwizytoriat]
Art. 25.
Dla zabezpieczenia odbieranych funduszów, jako i całości inwentarza, oraz poszukiwania wszelkiej ze służby więziennej odpowiedzialności, obowiązany jest nadzorca złożyć kaucję bądź w gotowiźnie bądź w pewnej hipotece, w kwocie 3000 złp.
[hasła: kaucja w gotówce, dyrektor więzienia, zabezpieczenie hipoteczne]
Tytuł II
O sposobie udzielania więźniom religii i nauk moralnych.
Art. 26.
Będzie w więzieniu oprócz kapelana miejscowego tylu duchownych w pomoc, ile ich wykonanie przepisów poniżej umieszczonych wymagać będzie. Tych obowiązkiem jest udzielanie więźniom nauki religii i moralności, gruntujących wiarę i dążących do poprawy człowieka, tudzież odbywanie obrządków Kościoła i udzielanie sakramentów świętych.
[hasła: kapelan, posługa duchowna]
Art. 27.
Więźnie katoliccy obowiązani będą spowiedź sakramentalną odbywać cztery razy do roku, to jest w dniach pierwszych stycznia, w dzień Wielkanocny, w oktawie Bożego Ciała i w dzień tytułu kościoła św. Michała.
[hasła: kapelan, posługa duchowna, święta kościelne]
Art. 28.
W każde święto i niedzielę o godzinie 8-ej rano odbywać się będzie nabożeństwo z kazaniem z ambony mianem i przygotowującym umysły zgromadzonych więźni do przykładnego słuchania Mszy św.
[hasła: kapelan, posługa duchowna, święta kościelne]
Art. 29.
W też same dnie po południu w zimie o godzinie 3. a w lecie o godzinie 5. będzie dawana w gmachu więziennym dla inkwizytów, a w kościele przyległym dla osadzonych nauka religijna i moralna, według zasad katechizmu przez Kościół Rzymski przyjętych, do wiadomości i usposobienia więźni zastosowanych.
[hasła: kapelan, posługa duchowna, święta kościelne]
Art. 30.
Co rano przed wyjściem lub rozpoczęciem robót, w wieczór po powrocie z nich lub zaprzestaniu odbędzie się w lecie na dziedzińcu lub ogrodzie, w zimie na korytarzach ogrzanych głośna Modlitwa Pańska z zwykłymi na rano i wieczór oddzielnie przepisanymi modłami i śpiewami. Że zaś
[hasła: praca więźniów, posługa duchowna, modlitwa]
Art. 31.
Inkwizyci stosownie do prawa ciągle zamknięci być muszą i dla nie utrudnienia inkwizycyj w wykryciu występku razem zgromadzeni być nie mogą, będzie obowiązkiem kapelana w każde święto większe i niedzielę za pozwoleniem władzy biskupiej odprawić Mszę i naukę na korytarzach więzienia przy ołtarzu na ten cel wystawionym, w czasie której wszystkie sale inkwizycyjne otwarte i potrzebną strażą przy wnijściu zaopatrzone być powinny.
[hasła: więzienie inkwizycyjne, kapelan, posługa duchowna, święta kościelne]
Art. 32.
Dawane będą kolejno w każdej oddzielnie nauki według dzieł na ten cel wybranych i przez władze zatwierdzonych. Oprócz tego
[hasła: więzienie inkwizycyjne, kapelan, posługa duchowna]
Art. 33.
Będzie Inspektora obowiązkiem tak więźniów inkwizycyjnych szczególnie umieszczać, aby w każdej sali jeden czytać umiejący po polsku znajdował się, a następnie dopilnować, by za uderzeniem dzwonka na pacierze dla więźniów takowe w izbach inkwizytów przykładnie odbywały się. W każde zaś święto i niedzielę po
południu w salach więźni osądzonych i w salach inkwizytów czytać umiejący głośno i dobitnie odczytywać powinni książki do modlitwy i nauki moralnej przez kapelana i Komitet przeznaczone, które Inspektor dostarczy.
[hasła: więzienie inkwizycyjne, posługa duchowna, kapelan, modlitwa, Komitet Więzienny, dyrektor więzienia]
Tytuł III
O porządku domowym w więzieniach.
Art. 34.
Izby więzienne bielone być powinny dwa razy na rok wapnem, podłoga w izbach myta przynajmniej co trzy miesiące, a okna co miesiąc, które w lecie dla świeżego powietrza często otwierać należy.
[hasła: cele więzienne, bielenie izb, wietrzenie izb]
Art. 35.
Każda izba więzienna codziennie rano wodą skropiona, wymieciona, pościel po- rządnie ułożona, jałowcem a w dniach wilgotnych octem wykadzona; izby zaś chorych po kilka razy dniem i nocą octem lub innym kadzidłem wykadzane być mają, toż samo ma być dopełnione na korytarzach.
[hasła: cele więzienne, czyszczenie izb]
Art. 36.
Również należy kloaki w porządku utrzymywać, co dzień chędożyć i piaskiem wysypywać, tudzież wedle potrzeby przez czyściciela chędożyć, rynsztoki czyścić i kominy wszelkie, które są opalane dwa razy na miesiąc, a gdzie potrzeba i częściej wycierać. Co do wycierania kominów ma pozostać przy nowym rozporządzeniu dla kominiarzy wydanym.
[hasła: cele więzienne, kloaki więzienne, ogrzewanie izb, kominiarze]
Art. 37.
Ściany zewnętrzne więzienia mają być zawsze czysto utrzymywane, dziedziniec i schody codziennie omiecione, zgoła wszędzie i we wszystkim największe ochędóstwo zachować należy.
[hasła: cele więzienne, czyszczenie izb]
Art. 38.
W więziennej izbie znajdować się ma:
a) Tapczan, czyli prycza, od ściany do ściany w poprzek ustawiona, mająca w głowach wysokości łokieć jeden, a w nogach trzy ćwierci łokcia, opatrzona prócz tego listwą w nogach dla zatrzymania posłania, budowa takiej pryczy ma być urządzona w sposobie, aby każdego czasu deski dla odbycia rewizji, czyli pod nimi co nie ukryto, podniesione być mogły.
b). Konewka nakryta, świeżą wodą latem dwa razy, a zimą raz na dzień napełniona, i czerpaczek czyli kubek blaszany lub drewniany, z uszkiem do czerpania wody.
c) Grzebień o gęstych i rzadkich zębach do czesania włosów, do którego chędożenia należy zawiesić włosienicę.
d) Przy pryczy ława do siedzenia dla więźniów na dzień, a na noc do składania odzieży.
e) Wanienka łokieć głęboka tyleż szeroka, w owal zbudowana, z nakryciem ścisłym i antabami drewnianymi, dla ułatwienia naturalnej potrzeby, która to wanienka codziennie wyczyszczona i na noc tylko wstawiana być ma.
f) Antabki dwie drewniane, jedna do zawieszania grzebienia, a druga do ręcznika.
g) Do każdej izby więziennej ma być przez nadzorcę dostarczona książka do nabożeństwa, którą Komitet przeznaczy, aby w wolnych od pracy chwilach jeden z więźni czytywał drugim modlitwy.
Oprócz wyżej wyrażonych rzeczy nic więcej w izbie więziennej znajdować się nie powinno, dla czego też żadna półka, żaden gwoźdź ani jakie bądź wiszadło znajdować się nie może.
[hasła: cele więzienne, Komitet Więzienny, wyposażenie izb, prycze więzienne, dyrektor więzienia, bezpieczeństwo więźniów]
Art. 39.
W izbach dla chorych przeznaczonych, dla każdego więźnia powinno oddzielnie być:
a) Urządzone łóżko na deskach.
b) Przy łóżku w głowach z lewej strony, postawiony być powinien mały stolik, dla stawiania na nim lekarstwa.
c) Ławeczka półtora łokcia długa, pół łokcia szeroka.
d) Nad stolikiem każdego chorego zawieszoną być ma tabliczka, obejmująca numer porządkowy, imię i nazwisko chorego i gatunek choroby.
e) Przy każdym łóżku spluwaczka.
f) W każdej stancji jeden stolec parawanem o trzech skrzydłach zastawiany.
g) W każdej izbie ma być prócz tego postawiony stolik, oddzielny dla lekarza, na którym to stoliku znajdować się powinien krucyfiks, kałamarz, pióro i papier, nad stolikiem zaś zawieszona gromnica.
h) Zegar drewniany na wszystkie izby jeden, dla regulowania się w dawaniu lekarstw.
i) Również w każdej izbie zawieszony być powinna lampa i całą noc się świecić, aby w każdej potrzebie pomoc choremu więźniowi daną być mogła.
[hasła: cele więzienne, wyposażenie izb, prycze więzienne, bezpieczeństwo więźniów]
Art. 40.
Wszystkie naczynia ciągle w największej czystości utrzymywane być mają.
[hasła: cele więzienne, wyposażenie izb]
Art. 41.
Na koszty utrzymywania porządku domowego, to jest: oczyszczenie, kadzidło, piasek, pobielanie naczyń, reparację sprzętów, bielenie mieszkań, wprawianie szyb i wszelkie drobne wydatki będzie nadzorca ze Skarbu pobierał stałą, każdorocznym etatem oznaczać się mającą opłatę, salvo calculo, prócz tego zaś wynagrodzenia więcej żadnych potocznych wydatków likwidować nie jest mocen.
[hasła: cele więzienne, wyposażenie izb, dyrektor więzienia, Skarb Publiczny, koszty działalności]
Art. 42.
W więzieniach inkwizycyjnych, aresztach policyjnych i więzieniach stopnia pierwszego wolno jest używać własnej pościeli, jednakże ta pierwej zrewidowaną być powinna , czyli coś w sobie nie obejmuje, co by inkwizycję utrudnić mogło.
[hasła: cele więzienne, wyposażenie izb, więzienie inkwizycyjne, areszt policyjny]
Tytuł IV
O służbie i straży więziennej.
Art. 43.
Przy drzwiach głównych więzienia, które zawsze przymknięte być powinny, będzie stała straż. Ta nikogo oprócz członków Komitetu, warty wojskowej i oficjalistów więziennych do więzienia wpuszczać nie powinna. Do więzień inkwizycyjnych albo raczej Inkwizytoriatu, oprócz wyżej rzeczonych osób, jedynie osoby sądowe, assydentów i tych, którzy okażą wezwanie sądowe, wpuszczać może.
[hasła: więzienie, więzienie inkwizycyjne, Komitet Więzienny, urzędnicy więzienni, inkwizytoriat]
Art. 44.
Drzwi drugie z dziedzińca do więzień prowadzące zawsze zamknięte być mają i tylko w razie potrzeby przez odźwiernego odmykane być mogą. Nikt za nie wpuszczany ani wypuszczany być nie może bez poprzedniczego zameldowania nadzorcy lub pisarzowi i ich zezwolenia, wyjąwszy członków Komitetu w czasie urzędowania.
[hasła: więzienie, dyrektor więzienia, Komitet Więzienny, bezpieczeństwo więźniów]
Art. 45.
Nadto odźwierny powinien:
a) Przestrzegać, aby żaden więzień, bez wiadomości i wyraźnego polecenia nadzorcy- na robotę, jako też bez przydanej mu straży z więzienia z rozkazu sądu nie wychodził i nie był wpuszczony.
b) Pilnować powinien, aby więzień idący z strażą nie wynosił z sobą jakich bądź rzeczy z więzienia.
c) Przestrzegać będzie, aby przy drzwiach korytarza, obok jego pomieszkania, więźnie nigdy nie schodzili się z sobą i nie rozmawiali z osobami obcymi.
d) Powinien się zawsze zachować trzeźwo i pilnować bacznie, aby nikt nie donosił więźniom korespondencji, żadnych trunków i innych rzeczy. Dostrzegłszy przestąpienia tego zakazu przez kogo bądź donieść to powinien natychmiast nadzorcy, dla zapobieżenia niezwłocznie nadużyciu.
e) W czasie, gdy przy wchodzie nie jest czynny, powinien przechodzić się przy drzwiach izb, w których więźnie umieszczeni, i niekiedy okienkami we drzwiach będącymi do izb więziennych zaglądać; przestrzegając, czyli więźnie spokojnie się
zachowują; w razie zaś dostrzeżenia jakiego poruszenia, natychmiast nadzorcę o tym zawiadomić.
[hasła: więzienie, dyrektor więzienia, bezpieczeństwo więźniów]
Art. 46.
Cała warta znajdować się ma w izbie na to oznaczonej przy wchodzie do więzień położonej, i nigdzie nie oddalać się; zostawać zaś będzie pod właściwą komendą, jeżeli jest wojskowa, a pod dozorem starszego strażnika, jeżeli składa się ze stróżów, pod nadzorem właściwym i wypełnieniem zleceń nadzorcy.
[hasła: dyrektor więzienia, urzędnicy więzienni, bezpieczeństwo więźniów]
Art. 47.
Nadzorca więzień przy każdej zmianie warty dziennej, przychodzącym na służbę powinien ustnie wskazać wszelkie obowiązki i o wszystkim dostatecznie objaśnić, aby niewiadomością wymawiać się nie mieli przyczyny.
[hasła: dyrektor więzienia, urzędnicy więzienni]
Art. 48.
Warta stosownie do potrzeby stanowisk, mianowicie w nocy powinna być postawioną wewnątrz na korytarzach i zewnątrz lokalu, tak aby strzegący mógł dostatecznie widzieć wszystkie drzwi i wszystkie okna, licząc po trzech ludzi na każde stanowisko, dla luzowania się.
[hasła: bezpieczeństwo więźniów, urzędnicy więzienni]
Art. 49.
Stróż, czyli szyldwach na stanowisku powinien być luzowanym latem co 2 godziny, a w nocy co godzina, w zimie zaś w dzień i w nocy co godzina; luzując wartę powinno iść tyle osób razem, ile jest szyldwachów, jeden drugiemu zdawać ma ustnie obowiązki strzeżenia i wskazywać miejsca, na które oko mieć należy.
[hasła: bezpieczeństwo więźniów, urzędnicy więzienni]
Art. 50.
Stojący na warcie obowiązany jest pilnie uważać (szczególniej w nocy), czyli więźnie spokojnie się zachowują, czyli nie czynią jakiego poruszenia albo zmowy, czy kto więźniowi nie podaje jakiej sposobności do ucieczki lub jakiej wiadomości, zgoła nie dozwalać najmniejszej komunikacji.
[hasła: bezpieczeństwo więźniów, urzędnicy więzienni]
Art. 51.
Gdyby odbywający straż usłyszał jakiekolwiek poruszenie, obowiązany jest natychmiast uwiadomić o tym strażnika, dyżur dzienny lub nocny mającego, czyli dyżurnego, a ten nadzorcy więzień bezzwłocznie to donieść powinien. Nadzorca zaś wezwawszy całą wartę do stawienia się pod bronią obowiązany jest natychmiast osobiście do izby wskazanej z ostrożnością i zabezpieczeniem udać się, i o przyczynie poruszenia gruntownie z potrzebną w tej mierze przezornością powziąć przekonanie, i oprócz tego ścisłą rewizję wszystkich więziennych izb i więźniów odbyć.
[hasła: bezpieczeństwo więźniów, urzędnicy więzienni, dyrektor więzienia]
Art. 52.
Szyldwach zewnątrz stojący w razie podobnego dostrzeżenia powinien zawołać „do broni”, na skutek czego cała warta pod bronią stanąć ma, i dla przekonania się o przyczynie poruszenia patrol wysłać, i przez jednego z warty uwiadomić o tym nadzorcę, który postąpi sobie wedle przepisów punktem poprzedzającym wskazanych.
[hasła: dyrektor więzienia, bezpieczeństwo więźniów, urzędnicy więzienni]
Art. 53.
Nadzorca przekonawszy się o złym zamiarze więźniów obowiązany jest prezydującemu w Komitecie i prezesowi Trybunału I Instancji stosowny o tym zdać raport, z dokładnym opisaniem wydarzonej okoliczności i wskazaniem osób; więźni niespokojnych ściślej zabezpieczyć, a dostrzeżone obce osoby mające udział w zaburzeniu przytrzymać.
[hasła: dyrektor więzienia, Komitet Więzienny, Trybunał I Instancji, bezpieczeństwo więźniów]
Art. 54.
Oprócz tego strażnik dyżurny obowiązany jest przynajmniej trzy razy w nocy, a dwa razy we dnie, odbyć rewizję szyldwachów, w towarzystwie dwóch ludzi, dla przekonania się, czyli ci pełnią swoją powinność.
[hasła: bezpieczeństwo więźniów, urzędnicy więzienni]
Art. 55.
W razie gdyby więzień, czy to dla słabości, czy dla innej potrzeby w nocy otworzenia żądał, stróż dyżurny powinien donieść o tym nadzorcy, a ten o przyczynie przekonać się; w dzień jednak dla potrzeby naturalnej sam stróż więźniowi otworzyć i wyjścia pod dozorem innego stróża dozwolić może, lecz nigdy dwóch razem więźniów iść nie powinno.
[hasła: dyrektor więzienia, bezpieczeństwo więźniów]
Tytuł V
O zachowaniu więźni i ich karności
Art. 56.
Więzień ma być uległym, spokojnym, poprzestawać na żywności przepisanej, od nikogo żadnego wsparcia do łąk przyjmować, tytoniu kurzyć, w żadne gry grać, śpiewać lub hałasować, żadnego trunku prócz wody pić, zgoła żadnych wygód nad te, które mu są w więzieniu dozwolone wymagać nie może, nie wolno więźniowi mieć przy sobie pieniędzy i wszelkiego metalu, nie wolno z kimkolwiek bądź korespondencyj prowadzić; lub innym sposobem porozumiewać się, nie wolno łajać, kląć, nieprzyzwoitych gorszących wyrazów używać, odgrażać się lub na drugich wię- źni porywać; nadto obowiązany jest zachować się ochędożnie, to jest: rano się umyć, wyczesać, zęby wychędożyć, odzież i obuwie oczyścić, jeżeli zepsute zaraz naprawić, paznokcie u rąk i nóg mieć obcięte, tudzież włosy nisko ostrzyżone, niemniej brodę przynajmniej co miesiąc nożyczkami strzyżoną; z dodatkiem co do więzień inkwizycyjnych bez obrazy przepisu § 312, 314 i następnych Kodeksu Karnego.
[hasła: wyżywienie więźniów, wygląd więźniów, odzież więzienna, dyscyplina, warunki higieniczne, bezpieczeństwo więźniów, austriacki Kodeks Karny z 1803 r. (Franciszkana)]
Art. 57.
Codziennie rano tudzież przed obiadem i wieczór powinni więźnie stosownie do wyznań z przyzwoitą pokorą modlitwy odmawiać.
[hasła: modlitwa, więźniowie]
Art. 58.
Do stróża należy na robocie przestrzegać, aby więźnie z sobą o rzeczach szkodliwych nie rozmawiali, aby cicho do siebie nie mówili, aby z nimi nikt nie rozmawiał, aby od przechodzących nie żebrali i żadnych podarunków nie przyjmowali; aby po domach mianowicie po szynkowniach nie wstępowali, i aby przy wyznaczonej robocie nie próżnowali.
[hasła: praca więźniów, bezpieczeństwo więźniów]
Art. 59.
Stróż nie powinien pobłażać więźniom na robocie i z nimi w żadną wdawać się poufałość, lecz oraz nie ma prawa obchodzić się z nimi surowo, w razie jednak dostrzeżenia krnąbrności i nieposłuszeństwa, przy oddawaniu więźniów na obiad lub na noc, nadzorcy stosowne doniesienie uczynić powinien, który dostrzeżone uchybienia albo sam ukarze albo do ukarania gdzie wypada przedstawi.
[hasła: dyrektor więzienia, bezpieczeństwo więźniów]
Art. 60.
Gdyby więzień osądzony pokazał się być nieposłusznym, ciągle krnąbrnym lub zuchwałym, nadzorca mocen jest więźnia zamknięciem na osobności najdłużej na 48 godzin lub postem o chlebie i wodzie skarać. Więźnia zaś pod inkwizycją będącego bez wiedzy sądu karcić nie może.
[hasła: dyrektor więzienia, więźniowie, kara postu o chlebie i wodzie, bezpieczeństwo więźniów]
Art. 61.
Dostrzelone uchybienia więźnia powinny być w taki sposób napomniane i prostowane, aby przez zbyteczną surowość nie wytępić w nim uczucia moralnego i nie dać powodu do rozpaczy i stracenia nadziei stania się w przyszłości towarzystwu użytecznym.
[hasła: więźniowie, wychowanie więźniów]
Art. 62.
Więźniowi nie można wzbraniać zażaleń zanoszenia do zwierzchności administracyjnej lub sądowej, gdyby się sądził przez oficjalistów lub sług więziennych być ukrzywdzonym.
[hasła: więźniowie, skarga więźnów na urzędników więziennych]
Tytuł VI
O przyjęciu więźni i stanie ludności więziennej.
Art. 63.
Nadzorca nie powinien przyjmować do więzienia lub aresztów policyjnych, jak tylko na zalecenie podsędka, z nich zaś nie puszczać nikogo, tylko za wyrokiem lub rezolucją właściwego sądu. Co się dotyczy osoby więźnia, to jest co do łagodniejszego lub ostrzejszego więzienia lub zawyrokowanego zaostrzenia kary, nadzorca do wyroków lub rezolucyj sądowych stosować się powinien i żadnego nad te zwolnienia lub obostrzenia czynić nie jest mocen. Ściśle przestrzegać będzie, aby żaden więzień po odsiedzeniu czasu kary wyrokiem zasądzonej dłużej w więzieniu zatrzymywanym nie był, pod odpowiedzialnością i wynagrodzeniem za każdy dzień po 6 złp na fundusz ogólny utrzymania więźni, w 2/3 dla więźnia zaś w 1/3 dla Skarbu.
[hasła: dyrektor więzienia, przyjmowanie do więzienia, zwalnianie z więzienia, fundusz więzienny, Skarb Publiczny]
Art. 64.
Będzie utrzymywana księga zawiadomień Inspektora więzień, w którą wszelkie postanowienia przez właściwe sądy i Senat Rządzący względem osób w więzieniu osadzonych wciągane będą, a to przez wypisanie dosłowne z wyroków, uchwał sądowych lub reskryptów Senatu tego, co tylko do orzeczonej kary, jej złagodzenia lub uwolnienia się ściąga. Każde takowe zawiadomienie podpisanym będzie przez prezydującego w Trybunale i pisarza. Co się zaś tyczy osób o przestępstwo policyjne obwinionych, zawiadomienia takowe będą podpisane przez właściwego podsędka. Inspektor więzień do tych zawiadomień stosować się jest obowiązany i z nich zanotowania w właściwych księgach czynić.
[hasła: dyrektor więzienia, Senat Rządzący, Trybunał I Instancji, złagodzenie kary, pisarz sądowy, ciężkie przestępstwa policyjne]
Art. 65.
Do więzień inkwizycyjnych nadzorca tych tylko, którzy przez podsędków przysłani zostaną przyjmować może, zaś o dostawieniu tychże do podsędków Trybunałowi nadzorca natychmiast raportować powinien.
[hasła: dyrektor więzienia, więzienie inkwizycyjne, Trybunał I Instancji]
Art. 66.
Nadzorca przystawionego sobie inkwizyta każe w swej przytomności zrewidować, z rodowodem sobie przysłanym skonfrontować, co by w tym opuszczonym znalazł, do protokółu więźniów dodać i tak nadesłane przez zwierzchność przesyłającą obwinionego, jak i znalezione przy nim rzeczy złożyć do depozytu kryminalnego Trybunału I Instancji. Równie każe zrewidować więźnia osadzonego, który z aresztów inkwizycyjnych do więzień właściwych po prawomocności wyroku przeprowadzonym zostanie; z odzieży w której przyszedł zupełnie rozebrać i takową w jedno zwinięcie porządnie złożoną, obwiązaną i tym samym numerem, pod którym imię więźnia do protokołu więźniów wciągnięto oznaczone, w składzie więziennym na to przeznaczonym złoży.
[hasła: dyrektor więzienia, więzienie inkwizycyjne, odzież więzienna, depozyt, Trybunał I Instancji]
Art. 67.
Oprócz rewizji co do odzieży należy więźnia zrewidować co do zdrowia, co lekarz więzienny dopełni; w razie zaś dostrzeżenia jakiego defektu, należy tegoż więźnia do izb chorych odesłać i stosownie do potrzeby leczyć.
[hasła: odzież więzienna, lekarz więzienny, zdrowie więźniów]
Art. 68.
Utrzymywany będzie przez nadzorcę protokół więźni podług załączonego wzoru A, w który każdy więzień po kolei zaraz za przybyciem do więzienia zapisanym być winien, stosownie do rubryk w tym protokole objętych. Oprócz tego nadzorca utrzymywać będzie dziennik więzienny podług wzoru B, w który wszystkie czynności
dzienne według rubryk w tymże dzienniku wyrażonych umieszczać ma, notując w uwagach wypadki zaszłe w więzieniu i złe sprawowanie się którego z więźni.
[hasła: dyrektor więzienia, ewidencja więźniów, dziennik czynności]
Art. 69.
Stan ludności wykazuje raport dzienny nadzorcy. Raport ten, będąc główną zasadą rachunkowości, utrzymywanym być powinien z największą wiernością i akuratnością, każda w nim popełniona szczególna pomyłka pieniężnie karaną będzie, za dostrzeżone umyślnie uchybienie lub nierzetelności, mające zamiar krzywdzenia Skarbu, utratą funkcji ukarane zostaną.
[hasła: dyrektor więzienia, ewidencja więźniów, rachunkowość, Skarb Publiczny, kary pieniężne, sprawozdawczość]
Art. 70.
Raport dzienny podług załączonego wzoru C obowiązany jest nadzorca codziennie podawać do podpisu senatorowi prezydującemu w Komitecie.
[hasła: dyrektor więzienia, sprawozdawczość]
Art. 71.
Oprócz raportu dziennego podawać będzie nadzorca pierwszego dnia każdego miesiąca Komitetowi raport miesięczny według wzoru C, którego duplikat sobie zostawi. Celem tego raportu jest, aby się Komitet przekonał, jaki jest stan więzienia, poznał przeszkody dopięcia zamierzonych celów i nowe środki, które z doświadczenia dobrymi się pokażą, nastręczył.
[hasła: dyrektor więzienia, Komitet Więzienny, sprawozdawczość]
Art. 72.
Gdy raport dzienny nadzorcy jest zasadą rachunków z przedsiębiorcą żywności, przeto tak przez nadzorcę jak i pisarza podpisanym być winien. Senator poświadczy rzetelność raportów dziennych, i po skończonym miesiącu i sprawdzeniu z raportem miesięcznym, prześle raporty dzienne do Biura rachuby.
[hasła: dyrektor więzienia, Biuro Rachuby, wyżywienie więźniów, dostawca żywności, sprawozdawczość]
Art. 73.
W razie odwołania się drogą rekursu do wyższej instancji lub drogą łaski do Senatu Rządzącego przez którego z więźni, nadzorca obowiązany jest zdać o tym w 24. godzinach raport Trybunałowi I Instancji i prezesowi III Instancji, końcem przedsięwzięcia z rekurrującym wywodu słownego przez referenta sprawy. Wywód ten z rekurrującym w właściwym więzieniu spisany być ma.
[hasła: dyrektor więzienia, Trybunał I Instancji, Sąd III Instancji, Senat Rządzący, sprawozdawczość]
Art. 74.
Na przypadek śmierci więźnia winien nadzorca niezwłocznie, najpóźniej zaś w 24 godzin właściwemu sądowi donieść, nadto dopilnować, aby akt zejścia stosownie do istniejących praw i przepisów był sporządzony, o takowym zaś zdarzeniu w raporcie dziennym urzędowi administracyjnemu doniesie; pochowanie ciała, jeżeli inne zalecenie sądowe nie zajdzie, nastąpi za pomocą stróżów i więźniów, a trumna prosta sprawiona będzie z funduszu więziennego.
[hasła: dyrektor więzienia, urzędnicy więzienni, śmierć więźnia, akt zgonu, pochówek, fundusz więzienny]
Tytuł VII
O rewizji więzień.
Art. 75.
Każdy członek Komitetu może podług swego upodobania przeglądać więzienia i takie przedsiębrać badania z oficjalistami i więźniami, jakie mu się zdawać będą, końcem przekonania się, czyli niniejsza instrukcja we wszystkim jest ściśle wykonywana, tudzież czyli służba więzienna w ogólności i we wszystkich szczegółach tak co do administracji, jako i przepisów sądowych z przyzwoitą odbywaną była dokładnością, i o tym, co by mu się zdawało godnym szczególnej uwagi, Komitet zawiadomi, bez wydawania jakichkolwiek poleceń i rozkazów. Jednakże senator prezydujący w Komitecie wraz z prokuratorem Trybunału I Instancji zrobią w tym celu raz w miesiąc rewizję więzienia i o rzetelności składanych przez nadzorcę raportów przekonają się. Prokurator szczególniej wchodzić w to będzie, czyli wyroki sądowe są ściśle wykonywane. Rewizyj takowych spisanym będzie za każdą razą protokół i Komitetowi co miesiąc przedstawiony.
[hasła: dyrektor więzienia, Komitet Więzienny, urzędnicy więzienni, kontrole więzienia, prokurator, Trybunał I Instancji]
Art. 76.
Przy tych rewizjach senator widymować będzie rejestra, likwidacje i dowody, przekonywając się o rzeczywistości tych ostatnich; równie pilnując, aby wypłaty interesantom zatrzymywane nie były.
[hasła: kontrole więzienia]
Art. 77.
Prezes Trybunału I Instancji dla dokładniejszego sprawdzenia tabeli osób w aresztach inkwizycyjnych zostających, według obowiązujących rozporządzeń zdawać się winnej, uczyni co miesiąc rewizję więzienia inkwizycyjnego i czuwać będzie nad pośpiechem spraw. Równie Sąd Trzeciej Instancji dla przekonania się o pośpiechu sprawiedliwości karzącej może delegować członka z grona swego do rewizji więzienia inkwizycyjnego, w obecności prezesa Trybunału I Instancji.
[hasła: Trybunał I Instancji, Sąd III Instancji, więzienie inkwizycyjne, kontrole więzienia]
Art. 78.
Uchybienia pomniejsze, przez stosowne przestrogi i napomnienia, mocni są wizytujący i Komitet sami na miejscu sprostować ; większe zaś czy to z niedbalstwa czyli z chęci zysku i pokrzywdzenia więźni w jakichkolwiek etatem objętych przedmiotach, decydować będzie Senat Rządzący na przedstawienie Komitetu, stanowiąc na winnych w miarę uznania albo kary pieniężne, albo oddalenie od funkcji, na koniec przy większych przewinieniach oddanie pod sąd.
[hasła: kontrole więzienia, Komitet Więzienny, Senat Rządzący, kary pieniężne, zwolnienie ze stanowiska]
Art. 79.
Komitet przy końcu każdego roku etatowego, zdaje raport Senatowi Rządzącemu o stanie więzienia, stosownie do odbytych rewizyj.
[hasła: Komitet Więzienny, Senat Rządzący, kontrole więzienia, sprawozdawczość]
Art. 80.
Nadzorca obowiązanym jest koniecznie odbywać rewizje więzienia osobiście, i więźni trzy razy na dzień, to jest: rano, wieczór i w nocy w różnych godzinach, w więzieniach zaś inkwizytoriatu pisarz wyręczać go w tym obowiązku może, przy których to rewizjach przestrzegać i zapewnić się powinien, aby przepisom niniejszej
instrukcji, tak względem bezpieczeństwa jako i porządku, we wszystkich szczegółach stało się zadosyć. Między innymi zaś dostrzegać będzie, aby izby więzienne i więźnie przez właściwych strażników z przyzwoitą ostrożnością rewidowane były, a mianowicie czyli liczba więźni jest kompletna, czyli nie ukryto jakiego narzędzia do wyłamania się, nie zrobiono zamiaru i zmowy szkodliwej i niebezpieczeństwem grożącej; powinni zatem obejrzeć dokładnie pościel, pryczę, okna, szpary w ścianach i podłogach, gdyby jakowe się okazały; kajdany, odzież wszelką, a nawet rewidując około ciała, zajrzeć pod pachy i w usta.
[hasła: dyrektor więzienia, kontrole więzienia, inkwizytoriat, bezpieczeństwo więźniów, strażnicy więzienni]
Tytuł VIII
O żywności więźniów
Art. 81.
Zasadą żywienia więzień ma być kontrakt, po udzieleniu zdania przez Komitet, między rządem i przedsiębiorcą zawarty. W ogóle jednak żywność więźni przepisuje się w następującym sposobie.
a) Co do zdrowych:
Dla więźni więzienia inkwizycyjnego, aresztu publicznego i domu kary i poprawy codziennie bez odmiany wydawać należy na jedną osobę chleba żytnego razowego funtów dwa; do strawy soli półtora łuta; omasty łut jeden; która w dni postne z masła, w dni zaś zwyczajne ze słoniny składać się ma.
Odmiana strawy, jaką więzień codziennie na obiad ma dostać, przepisuje w następującym sposobie:
w niedzielę grochu pół kwarty;
w poniedziałek kapusty kwartę;
we wtorek kartofli półtorej kwarty;
we środę grochu pół kwarty;
we czwartek kapusty kwartę;
w piątek kaszy gryczanej pół kwarty;
w sobotę kaszy jęczmiennej pół kwarty.
Oprócz tego, w każde wielkie święto,jako Wielkanoc, Boże Narodzenie, Nowy Rok itp. do oznaczonej powyżej strawy po ćwierć funta mięsa dodane na osobę będzie.
Co się tyczy winowajców na najcięższe więzienie wskazanych, ci nie tylko że nigdy mięsa dostać nie mogą, ale nadto stosownie do §14 Kodeksu Kryminalnego cz. I jedy- nie co drugi dzień potrawą ciepłą lecz nie mięsną, przez resztę zaś dni chlebem i wodą żywieni być mają.
b) Co do chorych:
Na każdą osobę bez różnicy stopnia więzienia wydawać należy codziennie chleba razowego funtów dwa; lub w miarę uznania lekarza, pytlowego funt jeden i pół; soli łut jeden i pół; masła w piątek i sobotę po półtora łuta, w inne zaś dnie po pół łuta; mięsa codziennie, wyjąwszy piątek i sobotę, pół funta; do tego wydawana być ma legumina i warzywo, podług następujących na każdy dzień odmian:
w niedzielę na śniadanie kaszy jęczmiennej pół kwarty, na obiad kaszy gryczanej kwaterka.
w poniedziałek na śniadanie mąki półkwaterek, na obiad kaszy jęczmiennej półtory kwaterki.
we wtorek na śniadanie kaszy gryczanej kwaterka, na obiad kartofli lub marchwi kwarta.
we środę na śniadanie kaszy jęczmiennej półkwaterek, na obiad mąki kwaterka.
we czwartek na śniadanie kaszy gryczanej kwaterka, na obiad kartofli lub marchwi kwarta.
w piątek na śniadanie mąki półkwaterek, na obiad kaszy jęczmiennej półtory kwaterki.
w sobotę na śniadanie kaszy gryczanej kwaterka, na obiad kartofli lub marchwi kwarta jedna.
[hasła: Komitet Więzienny, wyżywienie więźniów, dni świąteczne, więźniowie zdrowi, więźniowie chorzy, więzienie inkwizycyjne]
Art. 82.
Z przepisanych w powyższym art. żywności sporządzone być mają potrawy dla zdrowych więźni, jedna na obiad; dwie dla chorych, to jest jedna na śniadanie, druga na obiad. Chleb więźniom latem o godzinie 5 zimą o godzinie 7 z rana, obiad zaś o godzinie 12 w południe wydawane być mają.
[hasła: wyżywienie więźniów, więźniowie zdrowi, więźniowie chorzy]
Art. 83.
Żywność ta powinna być z wiktuałów czystych, zdrowych, dobrze zgotowana, przyzwoicie osolona i okraszona. W razie miejscowej potrzeby leguminy i jarzyny w art. 82 przepisane mogą być zmieniane, lecz tylko za wyraźnym zezwoleniem Komitetu, zawsze jednak z zachowaniem przepisanej ilości, nie mniej, z zastrzeżeniem, że jeden gatunek żywności dwa razy, raz po raz, nie może być dawany.
[hasła: wyżywienie więźniów]
Art. 84.
Lubo w art. 82 przepisaną została żywność dla chorych, wolno będzie jednakże lekarzowi za wiadomością nadzorcy wyznaczyć i inne lekkie, a w tymże artykule nie objęte potrawy, jako to: kaszkę, kleik, śliwki, cielęcinę itp. w miarę, jak je dla zdrowia chorego uzna być potrzebną; zastrzega się jednak, iż na takowe pokarmy oddzielne wynagrodzenie rachowanym być nie może, gdyż wynagrodzenie za żywność z jej przedsiębiorcą w ogóle od osoby ugodzonym być winno.
[hasła: dyrektor więzienia, wyżywienie więźniów]
Art. 85.
Napój dla więźniów nie może być inny, jak tylko woda czysta i świeża.
[hasła: wyżywienie więźniów]
Art. 86.
Więzień wskazany na post nie może więcej dostać, jak porcję chleba raz na dzień w południe i wodę.
[hasła: kara postu o chlebie i wodzie, wyżywienie więźniów]
Art. 87.
Więźnie pod inkwizycją zostający, ostatecznie nie osądzeni, i na areszt policyjny wskazani, mogą jeżeli zechcą utrzymywać się na własnym wikcie, i w takim razie żywność skarbowa na tychże rachowana nie będzie. Więźnie takowi nie mogą pobierać wiktu własnego i skarbowego razem. Więźnie na poprawcze i ciężkie więzienie wskazani koniecznie strawą skarbową żywieni być muszą, i nie mogą innej dostawać żywności, jak tylko tę, która dla nich jest przepisaną.
[hasła: wyżywienie więźniów, areszt policyjny, więzienie inkwizycyjne, więzienie ciężkie]
Art. 88.
Za więźni pod inkwizycją lub w areszcie policyjnym zostających którzy się na własnym wikcie utrzymują, wynagrodzenie za żywność likwidowanym być nie może.
[hasła: wyżywienie więźniów, areszt policyjny, więzienie inkwizycyjne]
Art. 89.
Nie można więźnia wyznania mojżeszowego przymuszać do jedzenia potraw ze słoniną, i na ich żądanie masłem zamiast słoniną potrawy okraszać należy.
[hasła: wyżywienie więźniów, więźniowie żydowscy, jedzenie koszerne]
Art. 90.
Naczynia kuchenne, jak równie do rozdawania warzywa używane, powinny zawsze czysto utrzymywane, jako to miedziane kotły w miarę potrzeby wybielane, a blaszane często szorowane, łyżki zaś drewniane po wymyciu w suchości składane; do rozdawania porcyj mają być pojedyncze miski.
[hasła: wyżywienie więźniów, naczynia kuchenne]
Art. 91.
Komitet czuwać będzie nad żywieniem więźni według zobowiązania się przedsiębiorcy.
[hasła: wyżywienie więźniów, dostawca żywności, Komitet Więzienny]
Art. 92.
Przedsiębiorca żywności więźni obowiązany jest mieć stosowne wiktuałów przepisanych zapasy, żeby więźnie nigdy na chwilowy niedostatek narażeni nie byli. Na takowe zapasy będą mu dostarczone w domu więziennym pod jego zamknięciem składy, jakie lokalność więzień dostarczyć dozwoli.
[hasła: wyżywienie więźniów, dostawca żywności]
Tytuł IX
O dostarczaniu lekarstw
Art. 93.
Lekarz więzienny przepisywać będzie dla chorych za swoimi receptami lekarstwa, które więzienie z jednej tylko apteki brać powinno. O dostarczanie lekarstw zawarty być ma z aptekarzem układ, z odstąpieniem procentu ze zwyczajnej taxy, przy końcu roku etatowego winien aptekarz złożyć nadzorcy likwidację dostarczonych lekarstw, popartą receptami lekarza więziennego, i tak przez niego jak i przez nadzorcę poświadczoną. Nadzorca takową likwidację załączy do rocznego rachunku, po sprawdzeniu której przez Fizyka miejskiego i superrewizji Protomedyka miasta asygnacja przez Senat Rządzący na wypłatę z kasy nastąpi. Asygnacje następować mogą co kwartał do wypłaty.
[hasła: dyrektor więzienia, aptekarz, dostawa lekarstw, lekarz więzienny, fizyk miejski, protomedyk, Senat Rządzący]
Tytuł X
O odzieży, obuwiu i pościeli
Art. 94.
Odzież skarbowa więźniów do ciągłego użycia będzie oddzielna dla mężczyzn a oddzielna dla kobiet; dla mężczyzn składa się z kurtki sukiennej ćwierć łokcia za pas zachodzącej, z rajtuzów na dwa guziki od dołu do góry zapinanych, i z furażerki. Wszystko to ma być z sukna ordynaryjnego mocnego, koloru szaraczkowego i płótnem konopnym podszyte, z koszuli konopnej i trzewików skórzanych.
Dla kobiet odzież składa się z kaftana, czyli jupki i ze spódnicy, a to oboje ma być z takiego samego sukna, i tak podszyte, jak przy odzieży męskiej powiedziano. Z czepka i chustki na głowę z płótna lnianego, koszuli konopnej i trzewików skórzanych bez korków.
Dostarczaną także będzie na każdą izbę więzienną stosowna liczba ręczników, licząc jeden ręcznik na czterech więźni.
[hasła: odzież więzienna, odzież męska, odzież kobieca, cele więzienne]
Art. 95.
Więźnie chorzy wchodząc do lazaretu więziennego odebraną mieć będą zwyczajną odzież, a natomiast daną im będzie lazaretowa, która się składa z szlafroka,
szlafmycy, koszuli i skarpetek płóciennych, dla mężczyzn gatek długich, dla kobiet spódnicy płóciennej i pantofli.
[hasła: lazaret, odzież męska, odzież kobieca]
Art. 96.
Więzień dopóki pod inkwizycją zostaje, powinien się okrywać własną odzieżą; w braku tej należy mu dać bezpłatnie starą więzienną przynajmniej najpotrzebniejszą, to jest: koszulę, spodnie etc. z zastrzeżeniem, aby ta była ze zdrowych ludzi. Skoro zaś jest ostatecznie osądzony, należy mu odzież jego własną odebrać, w oddzielne zwinięcie związać i w depozycie dla wydania jej więźniom w ten czas, kiedy po odsiedzeniu kary, z więzienia wychodzić będzie, zachować, w miejscu zaś tej cały ubiór więzienny natychmiast kompletnie wydany mu być ma, wyjąwszy skazanych na areszt publiczny, którzy własnego ubioru używać mogą.
[hasła: odzież więzienna]
Art. 97.
Jeżeli więzień wychodzący z więzienia nie ma własnej odzieży, a pieniądze z części przeznaczonej z zarobków dla więźni zebrane nie są dostateczne na sprawienie nowej, winien mu nadzorca dać albo starą więzienną, albo też odzież po innych więźniach zbiegłych lub zmarłych pozostałą, z zastrzeżeniem, aby była z ludzi zdrowych.
[hasła: dyrektor więzienia, odzież więzienna]
Art. 98.
Wszelkie effekta po więźniach przez śmierć lub ucieczkę wyszłych pozostałe, powinny być oddane do depozytu kryminalnego Trybunału I Instancji do dalszej onego decyzji.
[hasła: depozyt sądowy, Trybunał I Instancji]
Art. 99.
Pościel dla więźni obojej płci, kosztem skarbowym utrzymywanych, bez różnicy rodzaju więzienia, ma być następująca: dla każdego siennik i wałek pod głowy płócienne, słomą lub mchem wytkane. Deka bajowa ordynaryjna, czyli koc do
nakrywania. W lazaretach nadto dawane być mają prześcieradła konopne. Słomy na jedno natkanie siennika i wałka liczy się 20 funtów.
[hasła: lazaret, pościel więzienna]
Art. 100.
Materiały na odzież, bieliznę i posłanie dostarczane będą przez rząd bądź za pośrednictwem licytacji o dostawę tychże odbytej, bądź z wyrobów samych więźniów. Z tak przysposobionych materiałów sami więźnie po urządzeniu robót wewnętrznych zajmować się będą robieniem odzieży i pościeli, tudzież naprawą tychże.
[hasła: odzież więzienna, pościel więzienna]
Tytuł XI
O praniu bielizny i odświeżaniu pościeli.
Art. 101.
Koszule, chustki, czepki i ręczniki mają być odmieniane i prane dla zdrowych co tydzień, dla chorych w miarę potrzeby i częściej, sienniki i wałki dla zdrowych prać i odmieniać należy, oraz słomą napychać, co tygodni sześć, a dla chorych najmniej co dwa tygodnie, szlafroki co dwa tygodnie, gatki zaś, spodnie, prześcieradła i skarpetki co tydzień, deki przynajmniej co kwartał prane być powinny. Przyjmuje się za zasadę, żeby do prania potrzebną jest następująca ilość mydła:
Na koszulę – łutów 2.
Na gatki – łutów 2.
Na ręcznik – łutów 1.
Na prześcieradło – łutów 2.
Na czepek i chustkę – łutów 1.
Na szlafrok – łutów 2.
Na spódnicę płócienną – łutów 2.
Na szlafmycę i skarpetki – łutów 1.
Inna bielizna i odzież nie potrzebuje mydła i w ługu praną będzie.
[hasła: odzież więzienna, pościel więzienna]
Art. 102.
Pranie odbywać się będzie w więzieniu przez kobiety więzienne do tego przez nadzorcę przeznaczone. Słoma lub mech będą dostarczane za pieniądze etatem na to przeznaczone.
[hasła: dyrektor więzienia, odzież więzienna, pościel więzienna]
Tytuł XII
Co do opału i światła.
Art. 103.
Przy każdorocznym etacie wskazane będą stosownie do miejscowości zasady, ile oprócz lokalów dla samych więźniów opalanych być ma pieców, ile lamp oświeconych i wiele świec użytych.
[hasła: oświetlenie więzienia, ogrzewanie więzienia]
Art. 104.
Temperatura ciepła zwyczajnego dla więźni zdrowych przeznacza się na dwanaście stopni, dla chorych zaś w miarę uznania lekarza.
[hasła: więźniowie zdrowi, więźniowie chorzy, ogrzewanie więzienia]
Art. 105.
Ilość materiałów do opału i światła będzie przeznaczona według potrzeby rocznym etatem.
[hasła: oświetlenie więzienia, ogrzewanie więzienia]
Art. 106.
Opalanie pieców ma się zaczynać od połowy miesiąca października i trwać do połowy kwietnia, zaś oświecenie lamp będzie się zaczynać i trwać, jak następuje:
w styczniu od godz. 5 wieczór do godz. 7 rano.
w lutym od godz. 6 wieczór do godz. 6 rano.
w marcu od godz. 7 wieczór do godz. 5 rano.
w kwietniu od godz. 8 wieczór do godz. 4 rano.
w maju od godz. 9 wieczór do godz. 3 rano.
w czerwcu od godz. 9 wieczór do godz. 3 rano.
w lipcu od godz. 9 wieczór do godz. 3 rano.
w sierpniu od godz. 8 wieczór do godz. 4 rano.
we wrześniu od godz. 7 wieczór do godz. 5 rano.
w październiku od godz. 6 wieczór do godz. 6 rano.
w listopadzie od godz. 5 wieczór do godz. 7 rano.
w grudniu od godz. 4 wieczór do godz. 8 rano.
W izbach więziennych światło dawanym być nie ma.
[hasła: oświetlenie więzienia, ogrzewanie więzienia]
Tytuł XIII
O robotach więziennych i zwrocie kosztów alimentacyjnych.
Art. 107.
W więzieniu urządzone będą fabryki i rękodzielnie, nade wszystko warsztaty proste, niewymagające wiele nakładów i zbytnich trudności w ich prowadzeniu, jako to: kamieniarstwo, bednarstwo, tłuczenie oleju, krawiectwo, szewstwo, przędzenie lnu, wełny, tkanie płócien, skubanie pierza, robienie pończoch, zgoła wszelkie roboty nienarażające na niebezpieczeństwo osób lub budowli. Rzemiosła wymagające materiałów palnych wprowadzane być nie mogą.
[hasła: praca więźniów]
Art. 108.
Wszelkie warsztaty i rękodzieła, wyjąwszy rzemiosł z ograniczeniem do własnej więzienia potrzeby, tylko za wiadomością i zarządzeniem Komitetu zaprowadzone być mogą. Rękodzieła wymagające nakładu będą nadto potrzebowały zatwierdzenia Senatu Rządzącego.
[hasła: Komitet Więzienny, Senat Rządzący, praca więźniów]
Art. 109.
Komitet obmyśli sposób najstosowniejszy wykonywania fabryk. Materiały do tychże dostarczane będą albo z polecenia rządu bezpośrednio, albo przez dostawę z strony przedsiębiorcy.
[hasła: Komitet Więzienny, praca więźniów]
Art. 110.
Kobiety w więzieniach użyte będą do prania bielizny więziennej, szycia odzieży, bielenia płócien, robienia pończoch i przędzenia.
[hasła: praca więźniów]
Art. 111.
Roboty na sztuki lub wagę w więzieniu przyjmowane będą i żądający takowej roboty powinien za każdym szczególnym razem udać się z żądaniem do Komitetu, który takowe z opinią Senatowi Rządzącemu przedstawi. Senat Rządzący upoważni nadzorcę do zawarcia piśmiennej umowy z zgłaszającym się, na zasadzie tejże umowy robota wykonaną będzie.
Jednakże jeżeli roboty takowe w wartości 50 złp nie przechodzą, senator prezydujący w Komitecie może upoważnić nadzorcę do przyjęcia takowych. W każdym przypadku nadzorca pod własną odpowiedzialnością nie jest mocen wydać ukończonej roboty, dopóki żądający takowej nie okaże kwitu z opłaconej w Kasie Głównej kwoty, za jaką taż robota ugodzoną została.
[hasła: dyrektor więzienia, Senat Rządzący, Kasa Główna, Komitet Więzienny, praca więźniów]
Art. 112.
Roboty więzienne wykonywane będą pod przewodnictwem ustanowionych do tego rękodzielników biegłych w rzemiosłach, które mają być zaprowadzone. Rękodzielników tych na przedstawienie Komitetu mianować będzie Senat Rządzący i według uznanej potrzeby jedni będą ciągle użyci przy więzieniu za płacę roczną, drudzy zaś na czas roboty.
[hasła: Senat Rządzący, praca więźniów]
Art. 113.
Obowiązkiem rękodzielnika jest doglądać ciągle roboty więźniów, nieumiejętnych uczyć, udzielać swoich spostrzeżeń. nadzorcy i Komitetowi względem pomnożenia i wydoskonalenia rękodzielni, na koniec udzielać zdania względnie zawrzeć się mających przez nadzorcę kontraktów, odnoszących się do rękodzielni.
[hasła: dyrektor więzienia, Komitet Więzienny, praca więźniów]
Art. 114.
Rękodzielnik żądać będzie na piśmie od nadzorcy materiałów potrzebnych do rękodzielni, wpisywać dostawione sobie do właściwej książki, odrzucając artykuły złego gatunku lub niestosowne do ugody. Na oddane sobie materiały wyda kwit dozorcy. Ukończone roboty oddawać będzie nadzorcy za jego kwitem i umieszczać w przeznaczonym na to składzie. Winien jest dawać informację dozorcom robót o ich obowiązkach względem zatrudnienia więźni.
[hasła: dyrektor więzienia, praca więźniów]
Art. 115.
Rękodzielnik lub dozorca robót co miesiąc, jeśli robota jest ciągła, w przeciwnym zaś razie po skończonej robocie, obowiązany jest zdać Komitetowi raport, według załączonego wzoru pod D., wyrażając w nim czas użyty do wyrobienia materiału, ilość materiału według kwitu wydanego nadzorcy i ilość lub wagę sztuk wyrobionych, załączając kwity nadzorcy.
[hasła: dyrektor więzienia, Komitet Więzienny, praca więźniów]
Art. 116.
Przy każdej robocie więźni będzie jeden dozorca robot wybrany spośród dozorców więziennych (którzy sami jakiekolwiek rzemiosło posiadać powinni). Obowiązkiem jego będzie pilnować, aby więźnie ciągle pracowali i zachowali się stosownie do tego, co w właściwym tytule powiedzianym było. Będzie miał pod swój dozór oddane sobie przez nadzorcę za konsygnacją narzędzia do pewnej rękodzielni, i za takowe odpowiedzialnym będzie.
[hasła: dyrektor więzienia, praca więźniów]
Art. 117.
Nadzorca zniósłszy się z rękodzielnikiem ma przeznaczać więźni do robót, mając wzgląd na ich zdolności. Wpisywać będzie w raporta dzienne i w swój dziennik, wielu więźni do jakiej roboty użytych zostało.
[hasła: dyrektor więzienia, praca więźniów, sprawozdawczość]
Art. 118.
Każdy więzień pracujący ma prawo do 1/12 części zarobku dziennego. Usilna praca dzienna każdego więźnia do jakiejkolwiek bądź roboty użytego ocenia się na 18 gr. Tantiema takowa na zasadzie raportów dziennych, po wysiedzianej karze więzienia wyrokiem przepisanej, jako wsparcie na opędzenie pierwszych potrzeb życia więźniowi udzieloną będzie. Tym końcem nadzorca wyda uwolnionemu więźniowi świadectwo, iż za pewną liczbę dni pracy z takiej lub takiej rękodzielni, taka kwota pieniężna mu się należy. Po podpisaniu tego świadectwa przez prezydującego w Komitecie, wypłata nastąpi przez nadzorcę za kwitem pobierającego, który jeśliby pisać nie umiał, winien położyć znaki swej ręki w przytomności dwóch świadków; zakwitowanie to na samym świadectwie nastąpi.
[hasła: dyrektor więzienia, sprawozdawczość, Komitet Więzienny, praca więźniów]
Art. 119.
Więzień ma tylko prawo do tantiemy za dobre sprawowanie się i pilną pracę; jeśliby więc tak się nie sprawował, nadzorca w świadectwie wydanym uwolnionemu uczyni o tym wzmiankę i wówczas prezydujący w Komitecie przy podpisaniu świadectwa zmniejszy przypadającą tantiemę, stosownie do okoliczności, i tak zmniejszona suma dopiero przez nadzorcę wypłaconą zostanie.
[hasła: dyrektor więzienia, honorarium więźniów, praca więźniów]
Art. 120.
Gdyby więzień na tak krótką karę więzienia był wskazany, iż tantiema jemu przypadająca więcej by nad trzy złote nie czyniła, nadzorca może w świadectwie podwyższyć takową do sześciu złp., mając wzgląd na sprawowanie się uwolnionego, na odległość miejsca, do którego się ma udać, i sposób jego zarobkowy. Prezydujący podpisując takowe świadectwo może przedstawić Senatowi Rządzącemu uwagę, który postanowi ilość takowego podwyższenia, zastosowanego do usposobienia i rzemiosła więźnia.
[hasła: dyrektor więzienia, honorarium więźniów, Senat Rządzący, praca więźniów]
Art. 121.
Część zarobku więźniom przypadająca nigdy za koszta utrzymania w więzieniu inkwizycyjnym zatrzymywaną być nie może.
[hasła: honorarium więźniów, praca więźniów]
Art. 122.
Więzień przez ucieczkę traci przypadającą mu dotąd tantiemę. Takowa równie jak i na przypadek śmierci więźnia Skarbowi przypada.
[hasła: honorarium więźniów, Skarb Publiczny]
Art. 123.
Gdy zaprowadzenie tantiemy ma na celu zachęcenie więźniów do pracy, przeto będzie obowiązkiem nadzorcy o tym dobrodziejstwie zawiadomić więźnie i skutki z przywiązania do pracy wynikające okazać. Nadto winien im przedstawić, iż dobre ich sprawowanie się może im jedynie otworzyć prawo do łaski Senatu Rządzącego pod względem złagodzenia kary całkowitego uwolnienia. Wolno jest Komitetowi wstawić się za więźniem dobrze sprawującym się i pracowitym do Senatu Rządzącego, końcem darowania mu w drodze łaski reszty kary, lub złagodzenia, bądź przez skrócenie czasu jej trwania, bądź przez przeniesienie z więzienia ciężkiego do więzienia prostego.
[hasła: dyrektor więzienia, honorarium więźniów, Senat Rządzący, złagodzenie kary, ciężkie więzienie, więzienie proste]
Art. 124.
Więźnie wskazani na więzienie ciężkie nigdy przy robotach nie powinni razem być złączeni z więźniami wskazanymi na więzienie proste lub areszt policyjny.
[hasła: praca więźniów, ciężkie więzienie, więzienie proste, areszt policyjny]
Art. 125.
Więzień umiejący jaki kunszt lub rzemiosło, którym się sam w swej izbie zająć może, ma prawo żądać , aby jedynie tylko do tegoż użytym został. Wyroby jego równie jak innych więźni w składzie kryminalnym umieszczane będą.
[hasła: praca więźniów]
Art. 126.
Wyroby więźniów w składzie złożone według cen przez rząd na przedstawienie Komitetu postanowionych, żądającym pozbywane być mogą.
[hasła: praca więźniów, Komitet Więzienny]
Art. 127.
Wszystkie roboty więzienne wpisywane będą do księgi składowej według wzoru E., z wyrażeniem ich ceny i biorącego.
[hasła: praca więźniów, sprawozdawczość]
Art. 128.
Skoro roboty wewnątrz więzienia zaprowadzone zostaną, żaden z więźniów na robotę publiczną nie będzie mógł być wysyłany. Dopóki jednak to nie nastąpi, ci tylko więźniowie do robót publicznych używani być mają, którzy na takowe wyrokiem sądownym wskazani zostaną.
[hasła: praca więźniów, roboty publiczne]
Art. 129.
Następnie po nowym urządzeniu, do robót lub posług prywatnych za obrębem więzienia, więźniów posyłać nie wolno.
[hasła: praca więźniów, roboty prywatne]
Art. 130.
Pod inkwizycją zostający do posługi i prac poza obrębem izby zatrzymania używani nie będą, z osądzonych zaś areszt policyjny ci tylko użyci być mogą, którzy na areszt dłuższy niż na dwutygodniowy są wskazani, i w tym areszcie własnym kosztem utrzymać się nie są w stanie.
[hasła: praca więźniów, areszt policyjny]
Art. 131.
Do wynagrodzenia Skarbowi kosztów alimentacyjnych obowiązani są tylko ci więźnie, którzy pod inkwizycją lub w areszcie policyjnym zostają i są w stanie zapłacenia tychże kosztów; lecz skoro więzień ostatecznie na więzienie proste, ciężkie lub najcięższe jest osądzony, od tej samej chwili chociażby posiadał dostateczny fundusz, przechodzi na koszt skarbowy bez wynagrodzenia. Cena takowa zwrotu ustanawia się raz na zawsze od tych, którzy na wikcie skarbowym zostawali po 24 gr., a od utrzymujących się na własnym wikcie po 8 gr. dziennie. Sąd przy wydaniu wyroku policzy i obrachuje dni wysiedziane w więzieniu inkwizycyjnym i w tym celu przy ukończeniu sprawy nadzorca obowiązany jest zdać Trybunałowi raport, czy obwiniony kosztem własnym, czy kosztem skarbowym był utrzymywany. Co do osądzonych na areszt policyjny, podsędek zwrot kosztów zaraz przy wyroku obliczy. Wpływ takich zwrotów następować będzie wprost do Kasy Sądowej i zależy od egzekucji sądowej. Gdyby się więzień od pierwszego wyroku odwołał, natenczas nadzorca przy nastąpieniu ostatecznego wyroku winien zawiadomić właściwy Sąd, ile dni od tamtej daty, aż do ostatecznego wyroku, więzień był utrzymywany, aby następnie kontrola kasowa przybywającą należytość do egzekwowania dopisać mogła. Kontrola Kasy nie potrzebuje być zawiadomioną o zwrocie kosztów od takich więźniów, których Sąd w wyrokach swoich za zostających w stanie ubóstwa uzna.
[hasła: dyrektor więzienia, areszt policyjny, kasa sądowa, utrzymanie więźniów, Skarb Publiczny, Trybunał I Instancji]
Tytuł XIV
O odprawie więźniów po wysiedzianej karze.
Art. 132.
Więzień po wysiedzianej karze lub uwolnieniu spod inkwizycji ma być odprowadzony do Dyrekcji Policji, która w 24. godzinach względem niego postanowi, i jeśli będzie tego potrzeba, pod baczne oko zwierzchności miejscowej odda. Względem wskazanych na wyszupasowanie, Dyrekcja Policji takowe zarządzi.
[hasła: Dyrekcja Policji, uwolnienie z więzienia, zwierzchność miejscowa]
Art. 133.
Po zaprowadzeniu robót wewnętrznych w więzieniu, uwolnieni z więzienia na pierwsze potrzeby życia pobierać będą część (tantiemę) przeznaczoną im w tytule XIII art. 113 niniejszej instrukcji, z zarobków więziennych na zaświadczenie
Komitetu. Nim jednak roboty wewnętrzne zaprowadzone zostaną, udzielanie wsparcia według zasad dotąd przyjętych następować powinno.
[hasła: praca więźniów, uwolnienie z więzienia, honorarium więźniów, Komitet Więzienny]
Tytuł XV
O rachunkowości więzienia.
Art. 134.
Główną podstawą do rachunkowości i do całej manipulacji kasowej jest etat. Takowy projektowany będzie każdorocznie przez nadzorcę, a przez komitet zaopiniowany do zatwierdzenia Senatowi Rządzącemu, wraz z protokółem objaśniającym różnice względnie poprzedniczego etatu zachodzące, podanym będzie. Termin podania projektu do podania oznacza się najpóźniej na dzień 1 czerwca.
[hasła: dyrektor więzienia, Senat Rządzący, Komitet Więzienny, rachunkowość]
Art. 135.
W etatach wypisywane być powinny naprzód główniejsze zasady administracji więzienia, stosownie do lokalnej potrzeby, to jest: ile się należy deputatu dla oficjalistów i dla odwachu, i wiele lamp tudzież latarni oświecanych być ma, na koniec czyli i jakie warsztaty, tudzież podług jakich pryncypiów w ciągu roku prowadzone być mają. Potem dopiero właściwe rozdziały etatu zaczynać się będą, to jest: przychód obejmować będzie same tylko zarobki więźniów. Rozchód zaś wszelkie tytuły kosztów utrzymywania więźniów i więzienia, jako to:
1. Żywność więźniów.
2. Odzież i obuwie.
3. Opał i światło, z podziałem oddzielnym na więźni, a oddzielnie na deputat.
4. Pranie i posłanie.
5. Lekarstwa. .
6. Pensje oficjalistów.
7. Sprawienie inwentarza.
8. Reparacje i budowle gmachu.
9. Ciężary do domu przywiązane, to jest podatki, opłata kominiarza i czyszczenie kloak.
10. Materiały piśmienne.
11. Potoczne wydatki na utrzymanie porządku domowego, odświeżanie sprzętów, czyszczenie i bielenie mieszkań, kadzidło, drobne reparacje, wydatki kościelne itp.
12. Extraordynaria, to jest: wsparcie dla wychodzących więźni, okucie więźni, pochowanie zmarłych więźni i koszty egzekucji delikwentów.
Wysokość sum szczegółowych Tytułów przez frakcję trzechletnią pobieranych dochodów i dokonanych wydatków w miarę istotnego uznania Komitetu projektowaną zostanie.
[hasła: budżet więzienia, wyżywienie więźniów, oświetlenie więzienia, ogrzewanie więzienia, remonty budynków więziennych, podatki, uwolnienie z więzienia, koszty pogrzebowe, Komitet Więzienny, bielenie cel]
Art. 136.
Takowy etat jest tylko zasadą do pobierania dochodów i czynienia wydatków, ale nie jest nieodstępnym ograniczeniem, ażeby koniecznie tyle, a nie więcej wpłynęło lub wydano , ile w ogólności etat wskazuje, potrzeba bowiem mniejszego lub większego wydatku przez samą tylko liczbę więźni wskazaną być może; a zatem jak skoro tylko liczba utrzymanych więźni dostatecznie udowodnioną będzie, i jak skoro szczególne zasady do utrzymywania wskazane przestąpione nie zostaną, tym samym przychody lub wydatki, choćby z zakreśleniem etatowym w ogóle niezgodne, nie potrzebując dalszej aprobacji, i jako upoważnione przyjęte będą. Na zastąpienie zaś takowych wydatków przy szczególnych etatach będzie fundusz ogólny rezerwowy corocznie wskazany.
[hasła: budżet więzienia, dochody, wydatki]
Art. 137.
Po wyrachowaniu przez Biuro Rachuby, na zasadzie nadesłanych przez Komitet raportów dziennych nadzorcy, należytości za żywienie więźni przez upłyniony miesiąc Senat Rządzący zaasygnuje z kasy dla przedsiębiorcy żywności wypadającą kwotę, która temuż za kwitem wydaną będzie.
[hasła: dyrektor więzienia, Senat Rządzący, Biuro Rachuby, wyżywienie więźniów, dostawca żywności]
Art. 138.
Co do rachunków z innych potrzeb więziennych etatem przeznaczonych, nadzorca takowe zdawać będzie przy zamknięciu roku etatowego. Na pensje oficjalistów, sprawienie narzędzi i inne wydatki więzienia pobierać będzie nadzorca w stosunku do etatu opłatę na te tytuły, w miesięcznych ratach. Dostawa opału, światła itp. etatem przeznaczona, w przyzwoitym czasie następować winna.
[hasła: dyrektor więzienia, budżet więzienia, oświetlenie więzienia, rachunki więzienne, ogrzewanie więzienia]
Art. 139.
Rachunek roczny nadzorcy nie tylko z samych wydatków składać się winien, ale nadto obejmować ma spis wszelkich robót wewnątrz więzienia uskutecznionych, z wyszczególnieniem przedmiotu, liczby sztuk, miary lub wagi, robót za kontraktem i zapłatą wykończonych; koszta żywności z odróżnieniem każdego miesiąca, według assygnacyj dla przedsiębiorcy wydanych i wypłaty tantiemy więźniom uwolnionym.
[hasła: dyrektor więzienia, budżet więzienia, praca więźniów, rachunki więzienne, wyżywienie więźniów, dostawca żywności]
Art. 140.
Różne tytuły wydatków w rachunku zamieszczonych usprawiedliwione być mają następującymi dowodami:
a) Należytość za żywność raportami dziennymi, asygnacjami i raportami przedsiębiorcy, zaś należytość na pranie samymi raportami dziennymi udowodnioną być winna.
b) Na opał i światło w więzieniach, kuchni, pralni, tudzież na opał i światło deputatowe i odwachu, na materiały piśmienne i potoczne wydatki nie potrzeba innego dowodu, jak tylko kwitu nadzorcy, który w stosunku do etatu opłatę na te tytuły w miesięcznych ratach, salvo calculo pobierać ma prawo.
c) Na należytość za lekarstwa likwidacja aptekarza poparta receptami wraz z jego kwitem dołączona być ma.
d) Pensje oficjalistów kwitami percipientów udowodnione być mają.
e) Na sprawienie utensyliów wydatki udowodnione być powinny rachunkiem rzemieślnika, kwitem tegoż i poświadczeniem nadzorcy, iż sprzęt sprawiony zapisanym został do inwentarza, z odwołaniem się do pozycji. Stanowi się, iż na przedmioty, których wartość przenosi 100 złp. przed sprawieniem onych aprobacja Senatu Rządzącego uzyskaną być musi i ta do likwidacji dołączoną być winna.
f) Budowle i reparacje większe około gmachu mają być udowodnione opinią Komitetu Budownictwa Ekonomicznego, kontraktem, anszlagiem, protokółem odbiorczym, aprobacją Senatu Rządzącego i kwitem percipienta; mniejsze zaś do włącznie 100 złp, jeżeli tylko ta suma nie przechodzi etatu, kwitem rzemieślnika i stwierdzeniem jego przez Komitet, tak, że reparacja potrzebną była, jako też, że istotnie dopełnioną została, udowodnione być powinny. Reparacje te Ekonomia uskuteczniać będzie.
g) Ciężary do domu przywiązane, jako to: podatki kwitami kasowymi, zaś należytości za wycieranie kominów kwitami kominiarza udowodnione być mają.
h) Na sprawioną odzież, pościel i wyroby więzienne potrzebne są dowody: kwity rękodzielnika lub dozorcy robót z odebranych materiałów, kwity nadzorcy z odebranych wyrobów i protokóły rewizji Komitetu.
i) Wypłaty tantiemy więźniom przy ich odprawie udowodnione być powinny świadectwem nadzorcy podpisanym przez prezydującego w Komitecie i zakwitowaniem odbierającego pieniądze na tymże świadectwie położonym.
k) Przychód z wyrobów więziennych, udowodniony będzie protokółami rewizji i księgą wyrobów.
l) Extraordynaria usprawiedliwione być winny, jak następuje: okucie więźniów rachunkiem kowala przez prezydującego w Komitecie w czasie rewizji poświadczonym i jego kwitem, na pochowanie zmarłych kwit nadzorcy podobnież poświadczony. Nadmienia się, iż z kowalem stała ugoda o okucie zawartą być powinna. Na koniec koszty egzekucji delikwentów aprobacją Komitetu, szczególnym rachunkiem i kwitami percypientów udowodnione być mają.
[hasła: dyrektor więzienia, odzież więzienna, budżet więzienia, rachunki więzienne, oświetlenie więzienia, ogrzewanie więzienia, honorarium więźniów, budynki więzienne, kominiarz, podatki]
Art. 141.
Nadzorca rachunek roczny Komitetowi składać powinien, który po domieszczeniu na nim zdania swego, prześle takowy Senatowi Rządzącemu.
[hasła: dyrektor więzienia, Senat Rządzący, Komitet Więzienny, budżet więzienia, rachunki więzienne]
Art. 142.
Obowiązany jest nadto nadzorca składać Komitetowi z końcem każdego roku inwentarz utensyliów podług załączonego wzoru T., który takowy sprawdziwszy załączy do rachunku formularzy.
[hasła: dyrektor więzienia, Komitet Więzienny, sprawozdawczość]
Art. 143.
Wykonanie niniejszej instrukcji, niemniej dopilnowanie, ażeby objęte nią przepisy dopełnionymi były władzom publicznym krajowym, tak sądowym, jako też administracyjnym w czym do której należy, a szczególniej Wydziałowi Spraw Wewnętrznych i Policji w Senacie Rządzącym, polecamy.
[hasła: Wydział Spraw Wewnętrznych, instrukcja więzienna]
Działo się na posiedzeniu naszym w sali obrad Senatu, w Krakowie dnia 18 czerwca 1834 r.
(podpisano) Wielogłowski – prezes Senatu Rządzącego, Majewski – za sekretarza
generalnego, Nowakowski – sekretarz ekspediujący Senatu Rządzącego.
(M.P.)