Protokół dziesiątego posiedzenia Wielkiej Rady Uniwersytetu Jagiellońskiego z dnia 11 czerwca 1819 r.
Or. Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, sygn. S I 77, s. 27–31.
Edycja krytyczna: Mateusz Mataniak.
11 VI 1819
[s. 27] Działo się na posiedzeniu Rady dnia 11 czerwca 1819 r.
W obecności Jaśnie Wielmożnego Prezesa Senatu1 jako Prezesa Rady i JW JX. Woronicza2 biskupa, senatora Grodzickiego3, prezesa Appellacyi Nikorowicza4, Rektora Uniwersytetu Litwińskiego5, senatora Hoszowskiego6 zastępcy konserwatora, Antoniego Stadnickiego7 delegowanego od Zgromadzenia Reprezentantów, Adama Krzyżanowskiego8 zastępcy konserwatora, Markowskiego9 zastępcy konserwatora i sekretarza Rady10.
[s. 28] Przedmiot. Towarzystwo Rolnicze kommunikuje rękopisarz wypracowany przez JW Piekarskiego11 vice-prezesa Sądu Apelacyjnego pod tytułem Katechizm rolniczy dla włościan w szkołach parafialnych uczących się. Uchwalono. Rękopis ten Senatowi Akademickiemu kommunikować do opinii, o ile tenże za książkę elementarną dla szkół parafialnych służyć może.
Przedmiot. Senat Rządzący w przedmiocie prezentowania do beneficiów kościelnych w Królestwie Polskim leżących żąda autentycznych na to dowodów, że Akademia posiadała rzeczone prawo prezentowania za czasów Rządu Austriackiego i Księstwa Warszawskiegoa. Uchwalono. Wezwać Rektora Uniwersytetu aby na ręce Wielkiej Rady wspomniane dowody nadesłał.
Przedmiot. Senat Rządzący donosi, iż uczynił odezwę do rezydentów Trzechb Najjaśniejszych Dworów przypominając im rozstrzygnienie żądania Akademii zmierzającego do odzyskania funduszów do niej należących, a w Krajach tychże Trzechc Najjaśniejszych Protektorów położonych. Uchwalono. Uwiadomić Rektora Uniwersytetu o powyższej rezolucji.
Przedmiot. Rektor Uniwersytetu przedstawia do emerytalnej pensji lub wynagrodzenia jednorazowego Grzegorza Cichońskiego posługacza w Obserwatorium Astronomicznym, dla wyniszczonych sił swoich nie będącego więcej w stanie pełnienia służby. Uchwalono. Upoważnić Rektora Uniwersytetu aby ze
a W oryginale: XW.
b W oryginale: 3.
c W oryginale: 3.
względu na 30-letnie usługi Cichońskiego asygnował temuż do wypłaty tytułem wynagrodzenie [s. 29] z funduszu 13 000 złp do dyspozycji Rady zostawionych kwotę 500 złp.
Przedmiot. Senat Rządzący przesyła na ręce Wielkiej Rady asygnację do funduszu minerwaliów w kwocie 1600 złp, a to na zakupienie instrumentów mierniczych tak dla użytku Liceum, jak i Uniwersytetu, których sprawunkiem p. Szopowicz12 zastępca profesora Katedry Matematyki Niższej zatrudnić się ma. Uchwalono. Assygnację obok wymienioną przesłać p. Szopowiczowi z wezwaniem, aby się sprawunkiem w mowie będących instrumentów zatrudnił i w czasie swym z awansu zdał udowodniony rachunek.
Przedmiot. Senat Akademicki zgodnie z uchwałą Wydziału Lekarskiego przedstawia p. Sykstusa Lewkowicza13 jako kandydata do Katedry Chirurgii Praktycznej, który zdatność swą sprawować już urząd nauczyciela chirurgii w tym Uniwersytecie udowodnił. Uchwalono. Mianować p. Sykstusa Lewkowicza profesorem Katedry Chirurgii Praktycznej i wezwać Senat, aby onemuż stosowny patent udzielił. Zaś p. Cordé14 dotychczasowego zastępcę ze względu na jego zasługi w Kraju położone polecić Senatowi Rządzącemu, tym końcem, aby go Zgromadzeniu Reprezentantów do wynadgrodzenia dożywotniego przedstawił, a zarazem ze strony Rządu oświadczyć p. Cordé, iż przy pierwszej wakującej emeryturze wzgląd na niego mianym będzie. Co zaś do pensji, takową p. Cordé aż do ostatniego września br. pobierać ma, od tej zaś epoki jako początku roku szkolnego [s. 30] pobierać zacznie p. Lewkowicz.
Przedmiot. Rektor Uniwersytetu przedstawia do zatwierdzenia uchwałę Wydziału Lekarskiego rozrządzającą pozostałością od funduszów przeznaczonych na Zakłady Katedr Policji Medycznej, Medycyny Sądowniczej i Chirurgii Teoretycznej. Uchwalono. Uchwałę Wydziału Lekarskiego zatwierdzić i upoważnić Rektora Uniwersytetu do wydania Kasie Szkolnej polecenia, iżby z funduszu pozostałej sumy 1069 złp 2 gr. 300 złp na fantomd, 200 złp na dopełnienie Gabinetu Materii Medycznej a 569 złp 2 gr. na sprawienie wanny miedzianej do laboratorium anatomicznego salvo calculo wypłaciła.
Przedmiot. Dozór Szkół Początkowych przedstawia, aby zakonnicom klasztoru PP. Augustianek za utrzymywanie szkoły początkowej naznaczone było wynadgrodzenie z funduszu składek szkolnych. Uchwalono. Odpowiedzieć Dozorowi Szkół Początkowych, że ponieważ w Statucie Urządzającym Szkoły Początkowe nie znajduje, aby pensja klasztorowi temu za utrzymywanie szkółki zapewnioną była, nie widzi przeto powodów przyczyniania wydatków z funduszu składek szkolnych ponoszonych.
d W oryginale: fanton.
Przedmiot. P. Stattler15 przedstawia Radzie nadesłanie z Rzymu przez jego syna wzory rysunkowe wyjęte z dzieł Rafaela. Uchwalono. Wzory przedstawione przyjąć i Szkole [s. 31] Malarskiej na ręce Rektora przesłać. O czym p. Stattlerd zawiadomionym być ma.
Na czym posiedzenie ukończonym zostało.
[Podpisy] Wodzicki, Darowski – sekretarz Rady.
[hasła: Wielka Rada Uniwersytetu Jagiellońskiego, Senat Rządzący, Senat Akademicki, Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, biskup krakowski, prezes Sądu Apelacyjnego Wolnego Miasta Krakowa, konserwator Uniwersytetu Jagiellońskiego, sekretarz Wielkiej Rady UJ, kasa szkolna, Szkoła Malarska, Dozór Główny Szkół Początkowych, Katedra Chirurgii Praktycznej UJ, Katedra Matematyki Niższej UJ, Liceum św. Anny]
1 Stanisław Wodzicki (1759–1843): prezes Senatu Rządzącego, polityk o przekonaniach ultrazachowawczych, wróg niezależności UJ, swoją polityką doprowadził do wydania przez rządy państw opiekuńczych Przepisów tymczasowych dla Uniwersytetu (1821), które uchylały liberalny Statut uczelni z 1818 r., zasadniczo ograniczając jej autonomię; cieszył się poparciem Metternicha i Nowosilcowa; położył zasługi w dziedzinie botaniki, autor sześciotomowego dzieła „O hodowaniu, użytku, mnożeniu i poznawaniu drzew, krzewów, roślin i ziół” (1818–1828), J. Sondel, Słownik historii i tradycji Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012, s. 1416–1417.
2 Jan Paweł Woronicz (1757–1829): od 1789 kanonik katedralny kijowski, w 1794 czł. Komisji Porządkowej Księstwa Mazowieckiego, 1800 czł. Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Warszawie, 1805 kanonik warszawski, 1808 czł. Rady Stanu Księstwa Warszawskiego, 1816 biskup krakowski, 1828 arcybiskup warszawski i prymas Królestwa Polskiego, K.R. Prokop, Poczet biskupów krakowskich, Kraków 1999, s. 214–220.
3 Feliks Grodzicki (ok. 1760–1838): w 1809 członek Tymczasowej Rady Administracyjnej w Krakowie, członek-asesor Komisji Organizacyjnej z ramienia Austrii, od 1815 dożywotni senator WMK, od 1821 komisarz rządowy UJ, poseł do Zgromadzenia Reprezentantów 1817–1818, 1821–1822, PSB t. VIII, Wrocław-Kraków-Warszawa 1959–1960 (J. Bieniarzówna); „Gazeta Krakowska” nr 98 z 7 XII 1817; nr 97 z 5 XII 1821.
4 Józef Nikorowicz (1753–1833): od 1815 prezes Sądu Apelacyjnego WMK; studia ukończył na Uniwersytecie Lwowskim, od 1793 prezes Sądu (Trybunału) Szlacheckiego w Tarnowie, od 1797 w Krakowie, członek Wielkiej Rady UJ, wybrany w 1827 na prezesa Senatu Rządzącego, urzędu nie objął, J.Wawel- Louis, Urywki z dziejów i życia mieszkańców Krakowa, red. J. Bieniarzówna, W. Bieńkowski, „Biblioteka Krakowska” nr 117. Kraków 1977, s. 170–171; K. Hoszowski Biografie ośmiu zgasłych członków Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, Kraków 1869, s. 37–42.
5 Walenty Litwiński (1778–1823): w l. 1801/02 prof. w Katedrze Prawa Natury i Narodów na Uniwersytecie Lwowskim, 1802–1811 suplent (zast. profesora) w Szkole Głównej Koronnej, 1811/12–1822/23 prof. w Katedrze Praktyki Sądowej i Prawa Kryminalnego; 1810 dziekan Wydziału Prawa, 1814/15–1820/21 Rektor UJ, dbał o uzyskanie szerszej autonomii przez uczelnię; uczestnik prac Nadzwyczajnego Zgromadzenia Prawodawczego (7 I–3 III 1818), 1817/1818 poseł do Zgromadzenia Reprezentantów, 1815–1823 sędzia Sądu Apelacyjnego WMK, od 1815 prezes TNK, 1810 członek loży „Przesąd Zwyciężony”, J. Sondel, op. cit., s. 770–771; PSB, t. XVII, Wrocław–Warszawa–Kraków 1972, s. 494–495 (R. Dutkowa); P. M. Żukowski, Profesorowie Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, t. 2: 1780–2012, red. D. Malec, Kraków 2014, s. 304–305; „Gazeta Krakowska” 1817, nr 98.
6 Mikołaj Hoszowski (1778–1828): senator WMK, w 1809 czł. Centralnej Komisji Rządu Tymczasowego, od 1816 sędzia Sądu Apelacyjnego WMK, od 1816 członek Komitetu Prawodawczego, w l. 1817–1828
d W oryginale: Sztatler.
marszałek sejmowy, od 1816 członek TNK, w l. 1817/18, 1824/25–1827/28 zast. profesora w Katedrze Umiejętności Politycznych; 1818/19–1822/23 profesor tamże, w 1824 dziekan Wydziału Prawa UJ, P. M. Żukowski, op.cit., s. 189–190; PSB, t. X, s. 33–34 (C. Bąk).
7 Antoni T. Stadnicki (1774–1820): działacz edukacyjny i sejmowy w Księstwie Warszawskim i Wolnym Mieście Krakowie; 1809 prezes Komisji do spraw Akademickich, 1812 radca departamentu krakowskiego, uczestnik prac Nadzwyczajnego Zgromadzenia Reprezentantów (7 I–3 III 1818), w l. 1817, 1817/1818, 1819/1820 poseł do Zgromadzenia Reprezentantów, od 1816 członek TNK, 1818 członek Wielkiej Rady UJ, PSB, t. XLI, Warszawa–Kraków 2002, s. 376–378 (J. Wyrozumski, M. Czeppe); „Gazeta Krakowska” 1817, nr 14, 98, 99; 1818, nr 5, 9, 44; 1819, nr 99; 1820, nr 8.
8 Adam Krzyżanowski (1785–1847): w l. 1807/08–1808/09 prof. nadzw. w Katedrze Prawa Wekslowego, 1809/10–1811/12 prof. Kodeksu Napoleona, kodeksu handlowego, prawa górniczego „tudzież praw na ostatnim sejmie ustanowionych”, 1812/13–1847 prof. w Katedrze Kodeksu Cywilnego i Handlowego; w l. 1814/15–1815/1816 i 1826/27–1832/33 dziekan Wydziału Prawa; 1845/46–1846/47 Rektor UJ; od 1816 członek TNK, prowadził praktykę adwokacką, P. M. Żukowski, op. cit., s. 262–263; J. Sondel, op. cit., s. 725; PSB, t. XV, Wrocław–Warszawa–Kraków 1970, s. 587–588 (J. Bieniarzówna).
9 Józef Markowski (1758–1829): profesor chemii i mineralogii UJ, kilkakrotny dziekan Wydziału Lekarskiego; od 1782 studiował nauki matematyczno-fizyczne i lekarskie, stypendysta Komisji Edukacji Narodowej, w okresie pobytu w Paryżu prywatny lekarz cesarzowej Józefiny, położył duże zasługi w zakresie dydaktyki chemii, zorganizował i wyposażył gabinet chemiczny, od 1817 wykładowca mineralogii; w 1818 Nowosilcow jako konserwator UJ powołał go na swojego zastępcę, w tym charakterze okazał się zausznikiem władz zaborczych, J. Sondel, op. cit., s. 820–821.
10 Wincenty Darowski (1787–1862): dr praw UJ, od 1816 r. urzędnik WMK, w tym sekretarz generalny Senatu Rządzącego (do 1843), czł. Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, w l. 1846–1851 prezes Komitetu Gospodarczo-Rolniczego (późniejszego Towarzystwa Rolniczego Krakowskiego), zwolennik uwłaszczenia chłopów, PSB, t. IV, Kraków 1937, s. 443 (W. Sobociński).
11 Franciszek Borgiasz Piekarski (1759–1834): prezes Sądu Kryminalnego dla departamentów krakowskiego i radomskiego, wiceprezes Sądu Apelacyjnego WMK, przewodniczący Komitetu Hipotecznego, członek Komisji Włościańskiej oraz Towarzystwa Dobroczynności i Arcybractwa Miłosierdzia, uczestnik prac Nadzwyczajnego Zgromadzenia Prawodawczego (7 I–3 III 1818), w l. 1817/1818, 1818/1819, 1822/1823 poseł do Zgromadzenia Reprezentantów, autor prac z dziedziny rolnictwa, „Gazeta Krakowska” 1817, nr 98; 1818, nr 10, 18, 42, 99; „Dyariusz Czynności Seymu Rzeczypospolitey Krakowskiey roku 1822”, 29/200/46 (WMK II-26), k. 10; M. Mataniak, The Judicial Circle in the Free City of Cracow (1815 – 1846), „Beiträge zur Rechtsgeschichte Österreichs” 2020, Bd. 2, s. 327–328; D. Malec, Z dziejów prawa hipotecznego Wolnego Miasta Krakowa, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2004, t. LVI, z. 1, s. 87–94. K. Hoszowski Biografie ośmiu zgasłych członków Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, Kraków 1869, a. 43–47.
12 Franciszek Szopowicz (1762–1839): profesor matematyki Uniwersytetu Krakowskiego, pedagog; od 1818 prof. w Katedrze Matematyki Elementarnej, 1831–1833 senator WMK, czł. TNK oraz Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk, Poczet sołtysów, wójtów, burmistrzów i prezydentów miasta Krakowa (1228 – 2010), red. B. Kasprzyk, Kraków 2010, s. 771; J. Sondel, op. cit., s. 1437; K. Mrozowska, Historia Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1795 – 1850, [w:] Dzieje Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1765 – 1850, t. 2, cz. I, red. K. Opałek, Kraków 1965 s. 107, 111.
13 Sykstus Lewkowicz: profesor w Katedrze Chirurgii i klinice chirurgicznej, usunięty z uczelni przez kuratora Józefa Załuskiego, K. Mrozowska, op. cit., s. 137, 164–165.
14 Mikołaj Cordé (1745–1821): chirurg, zastępca profesora i doctor honoris causa Uniwersytetu Krakowskiego, w okresie Księstwa Warszawskiego otrzymał zastępczo wykłady chirurgii praktycznej na Wydziale Medycznym i prowadził je w latach 1810–1811 i 1815–1819, J. Sondel, Słownik historii i tradycji Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012, s. 248; PSB, t. IV, Kraków 1937, s. 95 (L. Wachholz).
15 W oryginale: Sztatler. Wojciech Stattler (1800–1875): malarz, pedagog, od 1817 studiował nauki matematyczno-fizyczne na UJ, malarstwa uczył się u Józefa Brodowskiego i Józefa Peszki w Szkole Sztuk Pięknych, w l. 1817–1823 studiował też w Rzymie i Wenecji, 1828 czł. Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, od 1831 profesor rysunków i malarstwa w SSP, PSB, t. XLII, Warszawa-Kraków 2003–2004, s. 584–588 (J. Polanowska).
