Protokół dziewiętnastego posiedzenia Wielkiej Rady Uniwersytetu Jagiellońskiego z dnia 23 września 1820 r.
Or. Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, sygn. S I 77, s. 58–59.
Edycja krytyczna: Mateusz Mataniak.

23 IX 1820

[s. 58]

Działo się na posiedzeniu Rady dnia 23 września 1820 r.

W obecności Jaśnie Wielmożnego prezesa Senatu i Rady¹, JW Nikorowicza prezesa Appellacyi², JW Grodzickiego senatora³, JW Litwińskiego⁴, Jaśnie Wielmożnych Krzyżanowskiego⁵, Markowskiego⁶ i Hoszowskiego⁷, zastępców konserwatorów i sekretarza Rady⁸.

Przedmiot. Komisja delegowana do rozpoznania zarzutów przeciw Wielce Wielmożnym Himonowskiemu⁹ Rektorowi, Karkoszyńskiemu¹⁰ i Boguckiemu¹¹ nauczycielom, ze strony Komitetu Akademickiego poczynionych zdaje relację. Uchwalono. Oświadczyć p. Himonowskiemu, iż gdy złożone są przeciw niemu różne zaskarżenia, do których dochodzenia Wielka Rada Komisję naznaczyła, uznała być przyzwoitym wyznaczyć na ten moment p. Markiewicza¹² profesora Uniwersytetu do sprawowania tymczasowo naczelnie obowiązków Rektora Liceum w charakterze delegowanego od Rady Wielkiej wizytatora szkół licealnych, któremu we wszelkich informacjach co do przyjmowania studentów, ich zapisywania i tym podobnych winien p. Rektor Himonowski być pomocnym, pomimo tego jednak wolno będzie móc p. Markiewiczowi dobrać sobie do tej pomocy jednego z profesorów, kogo mu się zdawać będzie. 2º Co do p. Karkoszyńskiego Rada Wielka stanowi, aby mu równie oświadczyć, iżby z tych samych powodów co i p. Himonowski wstrzymał się od dawania lekcjów, tudzież aby wezwać Komitet, iżby przedstawił Radzie kandydatów na zastępców tej Katedry zaraz z otworzyć się mającym kursem szkolnym rozpocząć się mając i z oznajmieniem, iż zastępca pobierać będzie połowę pensji tej co profesor zastępowany i to z funduszów minerwaliów. 3º Co do p. Boguckiego Rada postanawia napomnieć go, aby w dalszym sprawowaniu obowiązków swoich większej dokładał pilności i przyzwoiciej obchodził się z uczniami. [s. 59]

Przedmiot. Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego przedstawia w 10 egzemplarzach Wykaz lekcji z kursu roku 1819/1820. Uchwalono. Kommunikować Rektorowi Uniwersytetu Jagiellońskiego uwagi, które JW Markowski nad tym wykazem zrobił, a to do urzędowego użycia.

Przedmiot. Senat Akademicki przedstawia uchwałę Wydziału Teologicznego mocą której X. Kudrewicz¹³ wybranym został na zastępcę Katedry Teologii Dogmatycznej, która po śp. X. Gilles¹⁴ zawakowała. Uchwalono. Wybór ten potwierdzić z wezwaniem Rektora, aby natychmiast konkurs ogłosić na wakowanie tej Katedry, zastępstwo X. Kudrewicza od 1 października br. rachować się ma.

Przedmiot. P. Szopowicz¹⁵ profesor matematyki niższej w Uniwersytecie donosi, iż kurs swój na dwa oddziały rozdzielić zamyśla, wyszczególniając które części matematyki w kursie pierwszym lub drugim dawać będzie. Uchwalono. Podanie to kommunikować Rektorowi Uniwersytetu z wezwaniem, aby go na Wydziale właściwym roztrząsać kazał i o skutku Radę zawiadomił.

Na czym posiedzenie ukończonym zostało.

[Podpisy] Wodzicki, Darowski – sekretarz Rady.

[hasła: Wielka Rada Uniwersytetu Jagiellońskiego, Senat Rządzący, Senat Akademicki, Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, konserwator Uniwersytetu Jagiellońskiego, sekretarz Wielkiej Rady UJ, Wydział Teologiczny UJ, Katedra Teologii Dogmatycznej, wizytator generalny, Liceum św. Anny]

¹ Stanisław Wodzicki (1759–1843): prezes Senatu Rządzącego, polityk o przekonaniach ultrazachowawczych, wróg niezależności UJ, swoją polityką doprowadził do wydania przez rządy państw opiekuńczych Przepisów tymczasowych dla Uniwersytetu (1821), które uchylały liberalny Statut uczelni z 1818 r., zasadniczo ograniczając jej autonomię; cieszył się poparciem Metternicha i Nowosilcowa; położył zasługi w dziedzinie botaniki, autor sześciotomowego dzieła „O hodowaniu, użytku, mnożeniu i poznawaniu drzew, krzewów, roślin i ziół” (1818–1828), J. Sondel, Słownik historii i tradycji Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012, s. 1416–1417.

² Józef Nikorowicz (1753–1833): od 1815 prezes Sądu Apelacyjnego WMK; studia ukończył na Uniwersytecie Lwowskim, od 1793 prezes Sądu (Trybunału) Szlacheckiego w Tarnowie, od 1797 w Krakowie, członek Wielkiej Rady UJ, wybrany w 1827 na prezesa Senatu Rządzącego, urzędu nie objął, J. Wawel- Louis, Urywki z dziejów i życia mieszkańców Krakowa, red. J. Bieniarzówna, W. Bieńkowski, „Biblioteka Krakowska” nr 117, Kraków 1977, s. 170–171; K. Hoszowski Biografie ośmiu zgasłych członków Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, Kraków 1869, s. 37–42.

³ Feliks Grodzicki (ok. 1760–1838): w 1809 członek Tymczasowej Rady Administracyjnej w Krakowie, członek-asesor Komisji Organizacyjnej z ramienia Austrii, od 1815 dożywotni senator WMK, od 1821 komisarz rządowy UJ, poseł do Zgromadzenia Reprezentantów 1817–1818, 1821–1822, PSB t. VIII, Wrocław-Kraków-Warszawa 1959–1960 (J. Bieniarzówna); „Gazeta Krakowska” nr 98 z 7 XII 1817; nr 97 z 5 XII 1821.

⁴ Walenty Litwiński (1778–1823): w l. 1801/02 profesor w Katedrze Prawa Natury i Narodów na Uniwersytecie Lwowskim, 1802–1811 suplent (zast. profesora) w Szkole Głównej Koronnej, 1811/12– 1822/23 prof. w Katedrze Praktyki Sądowej i Prawa Kryminalnego; 1810 dziekan Wydziału Prawa, 1814/15–1820/21 Rektor UJ, dbał o uzyskanie szerszej autonomii przez uczelnię; uczestnik prac Nadzwyczajnego Zgromadzenia Prawodawczego (7 I–3 III 1818), 1817/1818 poseł do Zgromadzenia Reprezentantów, 1815–1823 sędzia Sądu Apelacyjnego WMK, od 1815 prezes TNK, 1810 członek loży „Przesąd Zwyciężony”, J. Sondel, op. cit., s. 770–771; PSB, t. XVII, Wrocław–Warszawa–Kraków 1972, s. 494–495 (R. Dutkowa); P. M. Żukowski, Profesorowie Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, t. 2: 1780–2012, red. D. Malec, Kraków 2014, s. 304–305; „Gazeta Krakowska” 1817, nr 98.

⁵Adam Krzyżanowski (1785–1847): w l. 1807/08–1808/09 profesor nadzw. w Katedrze Prawa Wekslowego, 1809/10–1811/12 prof. Kodeksu Napoleona, kodeksu handlowego, prawa górniczego „tudzież praw na ostatnim sejmie ustanowionych”, 1812/13–1847 prof. w Katedrze Kodeksu Cywilnego i Handlowego; w l. 1814/15–1815/1816, 1826/27–1832/33 dziekan Wydziału Prawa; 1845/46–1846/47 Rektor UJ, od 1816 członek TNK, prowadził praktykę adwokacką, P. M. Żukowski, op. cit., s. 262–263; J. Sondel, op. cit., s. 725; PSB, t. XV, Wrocław–Warszawa–Kraków 1970, s. 587–588 (J. Bieniarzówna).

⁶ Józef Markowski (1758–1829): profesor chemii i mineralogii UJ, kilkakrotny dziekan Wydziału Lekarskiego; od 1782 studiował nauki matematyczno-fizyczne i lekarskie, stypendysta Komisji Edukacji Narodowej, w okresie pobytu w Paryżu prywatny lekarz cesarzowej Józefiny, położył duże zasługi w zakresie dydaktyki chemii, zorganizował i wyposażył gabinet chemiczny, od 1817 wykładowca mineralogii; w 1818 Nowosilcow jako konserwator UJ powołał go na swojego zastępcę, w tym charakterze Markowski okazał się zausznikiem władz zaborczych, J. Sondel, op. cit., s. 820–821.

⁷ Mikołaj Hoszowski (1778–1828): senator WMK, w 1809 czł. Centralnej Komisji Rządu Tymczasowego, od 1816 sędzia Sądu Apelacyjnego WMK, od 1816 członek Komitetu Prawodawczego, w l. 1817–1828 marszałek sejmowy, od 1816 członek TNK, w l. 1817/18, 1824/25–1827/28 zast. profesora w Katedrze Umiejętności Politycznych; 1818/19–1822/23 profesor tamże, w 1824 dziekan Wydziału Prawa UJ, P. M. Żukowski, op.cit., s. 189–190; PSB, t. X, s. 33–34 (C. Bąk).

⁸ Wincenty Darowski (1787–1862): dr praw UJ, od 1816 r. urzędnik WMK, w tym sekretarz generalny Senatu Rządzącego (do 1843), czł. Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, w l. 1846–1851 prezes Komitetu Gospodarczo-Rolniczego (późniejszego Towarzystwa Rolniczego Krakowskiego), zwolennik uwłaszczenia chłopów, PSB, t. IV, Kraków 1937, s. 443 (W. Sobociński).

⁹ Antoni Himonowski (1758–1830): pedagog, prorektor Gimnazjum (później Liceum) św. Anny; w l. 1794-1801 prorektor Szkół Przygłównych, 1794–1812 senior bursy Iurisperitorum, w 1820 przeszedł na emeryturę; sędzia pokoju okręgu I, PSB, t. IX, Wrocław–Warszawa–Kraków 1961, s. 519–520 (K. Mrozowska); R. Dutkowa, Szkolnictwo średnie Krakowa w pierwszej połowie XIX w. (1801 – 1846), Wrocław 1976, „Monografie z Dziejów Oświaty”, t. XIX, passim; Kalendarzyk polityczny Wolney i niepodległey Rzeczypospolitey Krakowskiey pod opieką Trzech Nayjaśniejszych i Najpotężnieyszych Monarchów zostaiącey na rok 1819, Kraków 1819, s. 57. ¹⁰ Joachim Karkoszyński: profesor fizyki i arytmetyki w Liceum św. Anny (Kolegium Nowodworskiego),Kalendarzyk polityczny...na rok 1819, s. 58. ¹¹ Franciszek Bogucki: nauczyciel języka francuskiego w Liceum św. Anny, Kalendarzyk polityczny...na rok 1819, s. 58. Być może zarazem zastępca archiwariusza akademickiego oraz dozorca domów akademickich, ibidem, s. 56.

¹² Roman Markiewicz (1772–1841): profesor fizyki, w l. 1820–1823 dwukrotny dziekan Wydziału Matematyczno-Fizycznego UJ, współtwórca „statutu karności” dla uczniów licealnych, od 1829 zastępca konserwatora UJ z ramienia Rosji, wykładał fizykę teoretyczną i eksperymentalną, w l. 1832–1838 prowadził kurs mechaniki dla rzemieślników, J. Sondel, op. cit., s. 819–820.

¹³Florian Kudrewicz (1766–1834): 1802–1807 zast. prof. Pisma Świętego i języków orientalnych na Wydziale Teologicznym UJ, 1815–1831 profesor tamże, w l. 1808–1810, 1818–1821 dziekan Wydziału Teologicznego, J. Sondel, op. cit., s. 734–735.

¹⁴W oryginale: Gille. Mikołaj Gilles (1745–1820): profesor UJ, urodzony we Francji, kanonik kapituły katedralnej krakowskiej, w 1814 rozpoczął wykłady z dogmatyki, od 1815 profesor w Katedrze Teologii Systematycznej, J. Sondel, op. cit., s. 437.

¹⁵ Franciszek Szopowicz (1762–1839): profesor matematyki Uniwersytetu Krakowskiego, pedagog; od 1818 prof. w Katedrze Matematyki Elementarnej, 1831–1833 senator WMK, czł. TNK oraz Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk, Poczet sołtysów, wójtów, burmistrzów i prezydentów miasta Krakowa (1228 – 2010), red. B. Kasprzyk, Kraków 2010, s. 771; J. Sondel, op. cit., s. 1437; K. Mrozowska, Historia Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1795 – 1850, [w:] Dzieje Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1765 – 1850, t. 2, cz. I, red. K. Opałek, Kraków 1965 s. 107, 111.