Protokół dwudziestego pierwszego posiedzenia Wielkiej Rady Uniwersytetu Jagiellońskiego z dnia 13 października 1820 r.
Or. Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, sygn. S I 77, s. 62–64.
Edycja krytyczna: Mateusz Mataniak.

13 X 1820

[s. 62]

Działo się na posiedzeniu Rady dnia 13 października 1820 r.

W obecności Jaśnie Wielmożnego Wodzickiego prezesa Senatu i Rady¹, JW Nikorowicza prezesa Appellacyi², JW senatora Grodzickiego³, JW Litwińskiego Rektora⁴ i Jaśnie Wielmożnych Markowskiego⁵ i Hoszowskiego⁶ zastępców konserwatorów, tudzież Darowskiego sekretarza wydziałowego i Rady⁷.

Przedmiot. P. Roman Markiewicz⁸ wizytator delegowany do Liceum uprasza o przyspieszenie decyzji względem p. Himonowskiego⁹, donosi, iż na zastępcę wezwał p. Wysockiego¹⁰ i uwolnić go zamyśla tymczasem od dawania trzech godzin historii w IV klasie, które przez kollaboratora zastąpionymi być mają, przedstawia przy tym potrzebę przyjęcia dwóch tercjanów, jednego do Liceum św. Anny, drugiego do Szkół św. Barbary. P. Himonowski prosi o urlop na dni dziesięć. Uchwalono. Oświadczyć p. Markiewiczowi, że Rada poleciła Komitetowi z grona swego delegowanemu do roztrząsania zarzutów przeciw [s. 63] Himonowskiemu wniesionych, iżby niebawem zdał relację w tej mierze, po czym zaraz względem niego stanowczo orzecze, tymczasem zaś że Rada udzieliła mu urlopu na dni dziesięć. Zatwierdza Rada zrobiony przez p. Markiewicza wybór w osobie p. Wysockiego na pomocnika w sprawowaniu urzędu Rektora Liceum i uwalnia ostatniego z tego względu od dawania trzech godzin historii, do dawania których wybierze p. Markiewicz kollaboratora i o nim Radzie doniesie, aby mu stosowne wynadgrodzenie wyznaczonym być miało. Rada upoważnia p. Markiewicza do przyjęcia dwóch tercjanów, jednego do Liceum św. Anny a drugiego do św. Barbary, którym wynadgrodzenie po 400 złp każdemu wyznacza, z obowiązkiem, aby przy posłudze publicznej mieli mundurowe surduty własnym sprawione kosztem. Uczyni w tej mierze przełożenie Rektorowi co do assygnowania z funduszu oszczędności akademickiej pensji dla tych tercjanów, aż do dnia 1 czerwca 1821 r., żeby zaś na przyszłość na budgecie fundusz na nich był położonym, wypada wezwać tym końcem Senat Akademicki. P. Himonowskiemu udzielić urlop na dni dziesięć.

Przedmiot. Senat Rządzący zawiadamia Radę o wydanym przez siebie rozporządzeniu względem rozciągnienia dozoru nad uczniami do ich mieszkań przez

dyrektorów i przyjmujących na pensje uczniów obywateli. [s. 64] Uchwalono. Kommunikować reskrypt Senatu powyżej wymieniony Komitetowi Akademickiemu i wizytatorowi Liceum.

Przedmiot. Senat Rządzący donosi o przesłanym przez siebie Sądowi Appellacyjnemu i Wydziałowi Policji Statutu karności szkolnej. Uchwalono. Rada pobiera doniesienie to do wiadomości.

Przedmiot. Rektor Uniwersytetu przedstawia uchwałę Wydziału Matematyczno- Fizycznego zapadłą w okoliczności żądanego przez p. Szopowicza¹¹ podziału nauki matematyki niższej na dwa kursy. Uchwalono. Pobiera ją Rada do wiadomości.

Na czym posiedzenie ukończyło się.

[Podpisy] Wodzicki, Darowski – sekretarz Rady.

[hasła: Wielka Rada Uniwersytetu Jagiellońskiego, Senat Rządzący, Senat Akademicki, Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, konserwator Uniwersytetu Jagiellońskiego, sekretarz Wielkiej Rady UJ, Wydział Matematyczno-Fizyczny UJ, wizytator generalny, Liceum św. Anny, Gimnazjum św. Barbary, Sąd Apelacyjny, Wydział Policji]

¹ Stanisław Wodzicki (1759–1843): prezes Senatu Rządzącego, polityk o przekonaniach ultrazachowawczych, wróg niezależności UJ, swoją polityką doprowadził do wydania przez rządy państw opiekuńczych Przepisów tymczasowych dla Uniwersytetu (1821), które uchylały liberalny Statut uczelni z 1818 r., zasadniczo ograniczając jej autonomię; cieszył się poparciem Metternicha i Nowosilcowa; położył zasługi w dziedzinie botaniki, autor sześciotomowego dzieła „O hodowaniu, użytku, mnożeniu i poznawaniu drzew, krzewów, roślin i ziół” (1818–1828), J. Sondel, Słownik historii i tradycji Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012, s. 1416–1417.

² Józef Nikorowicz (1753–1833): od 1815 prezes Sądu Apelacyjnego WMK; studia ukończył na Uniwersytecie Lwowskim, od 1793 prezes Sądu (Trybunału) Szlacheckiego w Tarnowie, od 1797 w Krakowie, członek Wielkiej Rady UJ, wybrany w 1827 na prezesa Senatu Rządzącego, urzędu nie objął, J. Wawel- Louis, Urywki z dziejów i życia mieszkańców Krakowa, red. J. Bieniarzówna, W. Bieńkowski, „Biblioteka Krakowska” nr 117, Kraków 1977, s. 170–171; K. Hoszowski Biografie ośmiu zgasłych członków Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, Kraków 1869, s. 37–42.

³ Feliks Grodzicki (ok. 1760–1838): w 1809 członek Tymczasowej Rady Administracyjnej w Krakowie, członek-asesor Komisji Organizacyjnej z ramienia Austrii, od 1815 dożywotni senator WMK, od 1821 komisarz rządowy UJ, poseł do Zgromadzenia Reprezentantów 1817–1818, 1821–1822, PSB t. VIII, Wrocław-Kraków-Warszawa 1959–1960 (J. Bieniarzówna); „Gazeta Krakowska” nr 98 z 7 XII 1817; nr 97 z 5 XII 1821.

⁴ Walenty Litwiński (1778–1823): w l. 1801/02 profesor w Katedrze Prawa Natury i Narodów na Uniwersytecie Lwowskim, 1802–1811 suplent (zast. profesora) w Szkole Głównej Koronnej, 1811/12– 1822/23 prof. w Katedrze Praktyki Sądowej i Prawa Kryminalnego; 1810 dziekan Wydziału Prawa, 1814/15–1820/21 Rektor UJ, dbał o uzyskanie szerszej autonomii przez uczelnię; uczestnik prac Nadzwyczajnego Zgromadzenia Prawodawczego (7 I–3 III 1818), 1817/1818 poseł do Zgromadzenia Reprezentantów, 1815–1823 sędzia Sądu Apelacyjnego WMK, od 1815 prezes TNK, 1810 członek loży „Przesąd Zwyciężony”, J. Sondel, op. cit., s. 770–771; PSB, t. XVII, Wrocław–Warszawa–Kraków 1972, s. 494–495 (R. Dutkowa); P. M. Żukowski, Profesorowie Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, t. 2: 1780–2012, red. D. Malec, Kraków 2014, s. 304–305; „Gazeta Krakowska” 1817, nr 98.

⁵ Józef Markowski (1758–1829): profesor chemii i mineralogii UJ, kilkakrotny dziekan Wydziału Lekarskiego; od 1782 studiował nauki matematyczno-fizyczne i lekarskie, stypendysta Komisji Edukacji Narodowej, w okresie pobytu w Paryżu prywatny lekarz cesarzowej Józefiny, położył duże zasługi w zakresie dydaktyki chemii, zorganizował i wyposażył gabinet chemiczny, od 1817 wykładowca mineralogii; w 1818 Nowosilcow jako konserwator UJ powołał go na swojego zastępcę, w tym charakterze Markowski okazał się zausznikiem władz zaborczych, J. Sondel, op. cit., s. 820–821.

⁶ Mikołaj Hoszowski (1778–1828): senator WMK, w 1809 czł. Centralnej Komisji Rządu Tymczasowego, od 1816 sędzia Sądu Apelacyjnego WMK, od 1816 członek Komitetu Prawodawczego, w l. 1817–1828 marszałek sejmowy, od 1816 członek TNK, w l. 1817/18, 1824/25–1827/28 zast. profesora w Katedrze Umiejętności Politycznych; 1818/19–1822/23 profesor tamże, w 1824 dziekan Wydziału Prawa UJ, P. M. Żukowski, op.cit., s. 189–190; PSB, t. X, s. 33–34 (C. Bąk).

⁷ Wincenty Darowski (1787–1862): dr praw UJ, od 1816 r. urzędnik WMK, w tym sekretarz generalny Senatu Rządzącego (do 1843), czł. Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, w l. 1846–1851 prezes Komitetu Gospodarczo-Rolniczego (późniejszego Towarzystwa Rolniczego Krakowskiego), zwolennik uwłaszczenia chłopów, PSB, t. IV, Kraków 1937, s. 443 (W. Sobociński).

⁸ Roman Markiewicz (1772–1841): profesor fizyki, w l. 1820–1823 dwukrotny dziekan Wydziału Matematyczno-Fizycznego UJ, współtwórca „statutu karności” dla uczniów licealnych, od 1829 zastępca konserwatora UJ z ramienia Rosji, wykładał fizykę teoretyczną i eksperymentalną, w l. 1832–1838 prowadził kurs mechaniki dla rzemieślników, J. Sondel, op. cit., s. 819–820.

⁹ Antoni Himonowski (1758–1830): pedagog, prorektor Gimnazjum (później Liceum) św. Anny; w l. 1794-1801 prorektor Szkół Przygłównych, 1794–1812 senior bursy Iurisperitorum, w 1820 przeszedł na emeryturę; sędzia pokoju okręgu I, PSB, t. IX, Wrocław–Warszawa–Kraków 1961, s. 519–520 (K. Mrozowska); R. Dutkowa, Szkolnictwo średnie Krakowa w pierwszej połowie XIX w. (1801 – 1846), Wrocław 1976, „Monografie z Dziejów Oświaty”, t. XIX, passim; Kalendarzyk polityczny Wolney i niepodległey Rzeczypospolitey Krakowskiey pod opieką Trzech Nayjaśniejszych i Najpotężnieyszych Monarchów zostaiącey na rok 1819, Kraków 1819, s. 57.

¹⁰ Tomasz Wysocki: nauczyciel, profesor literatury polskiej i łacińskiej oraz w historii w Liceum św. Anny (Kolegium Nowodworskiego), Kalendarzyk polityczny...na rok 1819, s. 57.

¹¹ Franciszek Szopowicz (1762–1839): profesor matematyki Uniwersytetu Krakowskiego, pedagog; od 1818 prof. w Katedrze Matematyki Elementarnej, 1831–1833 senator WMK, czł. TNK oraz Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk, Poczet sołtysów, wójtów, burmistrzów i prezydentów miasta Krakowa (1228 – 2010), red. B. Kasprzyk, Kraków 2010, s. 771; J. Sondel, op. cit., s. 1437; K. Mrozowska, Historia Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1795 – 1850, [w:] Dzieje Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1765 – 1850, t. 2, cz. I, red. K. Opałek, Kraków 1965 s. 107, 111.