Protokół czterdziestego szóstego posiedzenia Wielkiej Rady Uniwersytetu Jagiellońskiego z dnia 11 lipca 1822 r.
Or. Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, sygn. S I 77, s. 162–167.
Edycja krytyczna: Mateusz Mataniak.

11 VII 1822

[s. 162] Działo się na posiedzeniu Rady dnia 11 lipca 1822 r.

W obecności JW Prezesa Senatu i Rady¹, JWW Grodzickiego² i Linowskiego³ senatorów, prezesa Appelacyi Nikorowicza⁴, X. Łańcuckiego scholastyka kapituły katedralnej⁵, Krzyżanowskiego⁶, Markowskiego⁷ i Hoszowskiego⁸ zastępców konserwatorów, Słotwińskiego⁹ delegowanego od Reprezentacyi, Kosteckiego¹⁰ profesora wysłużonego i niżej podpisanego sekretarza Rady¹¹.

Przedmiot. Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego przedstawia wykazy potrzeb Wydziału Matematyczno-Fizycznego na rok 1822/1823. Uchwalono. Zatwierdzić przedstawione wykazy potrzeb o ile funduszu budgetem naznaczonego nie przechodzą, z wyjątkiem wykazu potrzeb na Obserwatorium, który ma być zwrócony do uzupełnienia i wyszczególnienia kwot na każdy w szczególności przedmiot. [s. 163] Równie nowe awanse nie mogą być wydawane tym profesorom, którzy remanentów i rachunków wynikłych nie złożyli, lub też nie usprawiedliwiając się z awansów zdali Senatowi Rządzącemu rachunek.

Przedmiot. P. Estreicher¹² profesor botaniki przedstawia Wykaz wysławiający stan i wzrost Ogrodu Botanicznego i Gabinetu Zoologicznego. Uchwalono. Kommunikować raport ten Senatowi Rządzącemu do dalszego użycia.

Przedmiot. Dozór Główny Szkół Początkowych przedstawia aby w miejsce zmarłego P. Dymidowicza przybranym był za członka Dozoru lub X. Teichmann¹³ pastor ewangelicki lub też P. Himonowski¹⁴. Uchwalono. Tak X. Teichmanna jak P. Himonowskiego członkami Dozoru mianować.

Przedmiot. Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego przedstawia wykazy potrzeb Wydziału Lekarskiego do zatwierdzenia. Zatwierdzić wykazy przedstawione o ile nie przenoszą ilości etatem na potrzeby tych Katedr wskazanych.

Przedmiot. P. Mikołaj Galli przedstawia żądanie aby sprawdzona była robota przez niego około znaku południkowego przedsięwzięta i aby suma 1500 złp na dalszy popęd tejże fabryki była mu zaforszusowana. Uchwalono. Odpowiedzieć P. Gallemu,

że ponieważ przedsięwzięcie tejże roboty nie zostało od władzy wyższej upoważnionym ani fundusz wskazanym, przeto prośba powyższa skutku otrzymać nie może.

[s. 164] Przedmiot. Komisja delegowana do urządzenia tymczasowego Szkoły Rzeźbiarskiej zdaje relację z dopełnionej czynności. Uchwalono. Rada zlikwiduje wynagrodzenie P. Kuhn w kwocie 300 złp a P. Gallemu w kwocie 200 złp za dawanie początkowych reguł rzeźbiarstwa innym uczniom pod kierunkiem P. Brodowskiego¹⁵, a to z funduszu oszczędzonej pensji profesora rzeźbiarstwa, a zarazem postanawia zawiadomić Zastępcę Rektora od z początkiem następującego roku szkolnego inne^a urządzenie tej Szkoły przedsięweźmie.

Przedmiot. Zastępca Rektora przedstawia Radzie podanie przez P. Karola Mecherzyńskiego¹⁶ do niego wniesione, aby był umieszczonym na liście kandydatów konkurrujących o posadę wakującą nauczyciela w Liceum św. Barbary po zrezygnowaniu X. Mazurkiewicza¹⁷. Uchwalono. Odpowiedzieć Zastępcy Rektora, że aż do nadejścia odpowiedzi ze strony Zgromadzenia XX Miechowitów, czyli na miejsce X. Mazurkiewicza dostarczy innego zdatnego profesora ze swego Zgromadzenia, przedstawienie kandydatów wstrzymanym być musi, jako skoro zaś takowa nadejdzie i Zgromadzenie to profesora nie dostarczy, Zastępca Rektora pomiędzy innymi kandydatami i P. Karola Mecherzyńskiego umieści postępując w porządku przez Statut Urządzający Licea w § 6 przepisanym.

Przedmiot. P. Estreicher profesor botaniki przedstawia o wyjednanie przez Wielką Radę u Senatu Rządzącego funduszu na ukończenie roboty około stawu i rowu około łąki przyłączonej bitego [s. 165] Uchwalono. Przedstawienie to kommunikować Senatowi Rządzącemu i żądanie w nim obok przychylną opinią wesprzeć.

Przedmiot. Prorektor Liceum św. Barbary przedstawia listę uczniów, którzy wedle zdania Zgromadzenia Profesorów zasługują na uwolnienie od opłaty minerwaliów, tudzież tych, których Zgromadzenie toż uznało za niekwalifikujących się do uwolnienia. Uchwalono. Przedstawionych obok wymienioną listą uczniów do uwolnienia uwolnić, co zaś dotyczy niekwalifikujących się, tych do opłaty minerwaliów pociągnąć.

Przedmiot. JW Prezes wnosi potrzebę delegowania Komisji do attentowania egzaminowi w Uniwersytecie i w Liceum. Uchwalono. Oznajmić Zastępcy Rektora, iż winien będzie na dni 15 przed egzaminami nadesłać Radzie programma, podług którego egzamina w Uniwersytecie odbywać się mają, dla delegowania komisarzy Rady w celu attentowania tym egzaminom. Delegować dla attentowania egzaminom Uniwersytetu na rok bieżący: do Fakultetu Teologicznego X. Łańcuckiego, do Wydziału Prawnego JW prezesa Appelacyi Nikorowicza, do Wydziału Medycznego JW

^a Wyraz niezbyt czytelny.

Kosteckiego, do Wydziału Filozoficznego JW Markowskiego, do attentowania egzaminom licealnym delegować JWW X. Łańcuckiego i Markowskiego i o tym respective Zastępcę Rektora i Prorektorów zawiadomić.

Przedmiot. Prorektor Liceum św. Anny przedstawia opinie swe co do próśb podanych przez niektórych uczniów o uwolnienie ich od opłaty minerwaliów. [s. 166] Uchwalono. Akordować uwolnienie od opłaty minerwaliów tym, którzy do uwolnienia przez Prorektora łącznie ze Zgromadzeniem Profesorów przedstawionymi zostali, a przeciwnie tych, których ciż Prorektor i profesorowie za niezasługujących na uwolnienie uznali do wniesienia minerwalnej opłaty pociągnąć.

Przedmiot. P. Jan Moczarski wniósł żądanie, aby był mianowanym Rektorem w Uniwersytecie. Uchwalono. Odpowiedzieć P. Moczarskiemu, że ani Przywileje Akademii Krakowskiej ani Statut Organiczny tego Uniwersytetu ani teraźniejsze położenie Wielkiej Rady nie pozwalają przyjąć jego oświadczenia i przychylić się do niniejszego żądania.

Przedmiot. P. Tomasz Recel były uczeń Liceum św. Anny prosi o udzielenie mu świadectwa z odbytych nauk w sześciu klasach Liceum z powodu że zamierza wstąpić w stan duchowny. Uchwalono. Odpowiedzieć P. Recel, że gdy z klasy VI egzaminu nie złożył, świadectwo z ukończonego kursu licealnego udzielonym mu być nie może, ani też Rada uważa go być mu koniecznie potrzebnym, jeżeli jak się wyraża zamyśla wstąpić do stanu duchownego, jeżeli bowiem życie zakonne obierze, nie potrzebuje wedle istniejących ustaw jak świadectwa z czterech pierwszych klas, które zapewne posiada, jeżeli zaś chce być duchownym świeckim, winien był odbyć nauki w Szkole Głównej.

[s. 167] Przedmiot. Zastępca Rektora przedstawia Wykazy potrzeb Szkoły Malarskiej i Snycerskiej na rok 1822/1823 wraz z opinią dziekana. Uchwalono. Wezwać Zastępcę Rektora, aby dał opinię z Wydziałem, jakie sztuki mają być zakupionymi, za wiele i ile potrzeba zostawić na potrzeby Szkoły Rzeźbiarskiej, niemniej przedstawi sposobność zakupienia i sprowadzenia tych sztuk.

Przedmiot. Zastępca Rektora przedstawia prośbę P. Dąbskiego wniesioną o udzielenie mu pozwolenia na uczęszczanie na lekcje publiczne. Uchwalono. Odpowiedzieć Zastępcy Rektora, aby z powodu kończącego się już kursu szkolnego P. Dąbskiemu z początkiem następnego kursu z żądaniem swym zgłosić się zalecił.

Na czym posiedzenie ukończonym zostało.

[Podpisy] Wodzicki, Darowski– sekretarz Rady.

[hasła: Wielka Rada Uniwersytetu Jagiellońskiego, Senat Rządzący, Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, Statut Akademicki UJ, Wydział Matematyczno-Fizyczny, Wydział Teologiczny UJ, Wydział Lekarski UJ, Wydział Prawa UJ, Szkoła Malarska, Liceum św. Anny, Liceum św. Barbary, opłata minerwaliów, Dozór Główny Szkół Początkowych]

¹ Stanisław Wodzicki (1759–1843): prezes Senatu Rządzącego, polityk o przekonaniach ultrazachowawczych, wróg niezależności UJ, swoją polityką doprowadził do wydania przez rządy państw opiekuńczych Przepisów tymczasowych dla Uniwersytetu (1821), które uchylały liberalny Statut uczelni z 1818 r., zasadniczo ograniczając jej autonomię; cieszył się poparciem Metternicha i Nowosilcowa; położył zasługi w dziedzinie botaniki, autor sześciotomowego dzieła „O hodowaniu, użytku, mnożeniu i poznawaniu drzew, krzewów, roślin i ziół” (1818–1828), J. Sondel, Słownik historii i tradycji Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012, s. 1416–1417.

² Feliks Grodzicki (ok. 1760–1838): w 1809 członek Tymczasowej Rady Administracyjnej w Krakowie, członek-asesor Komisji Organizacyjnej z ramienia Austrii, od 1815 dożywotni senator WMK, od 1821 komisarz rządowy UJ, poseł do Zgromadzenia Reprezentantów 1817–1818, 1821–1822, PSB t. VIII, Wrocław-Kraków-Warszawa 1959–1960 (J. Bieniarzówna); „Gazeta Krakowska” nr 98 z 7 XII 1817; nr 97 z 5 XII 1821.

³ Wojciech Linowski: senator WMK; podczas powstania kościuszkowskiego komisarz w Komisji Porządkowej Województwa Krakowskiego, w 1817 członek Komitetu dla ułożenia Statutu Urządzającego Zgromadzenia Polityczne, jego braćmi byli Aleksander (1759–1820), poseł, senator Królestwa Polskiego, działacz i pisarz polityczny; Ignacy, w 1794 pułkownik milicji województwa sandomierskiego, a także Rupert i Ksawery, Linowski Aleksander, [w:] PSB, t. 17,Wrocław 1972, s. 377–382 (A. Woltanowski, M. Złomska).

⁴ Józef Nikorowicz (1753–1833): od 1815 prezes Sądu Apelacyjnego WMK; studia ukończył na Uniwersytecie Lwowskim, od 1793 prezes Sądu (Trybunału) Szlacheckiego w Tarnowie, od 1797 w Krakowie, członek Wielkiej Rady UJ, wybrany w 1827 na prezesa Senatu Rządzącego, urzędu nie objął, J.Wawel- Louis, Urywki z dziejów i życia mieszkańców Krakowa, red. J. Bieniarzówna, W. Bieńkowski, „Biblioteka Krakowska” nr 117. Kraków 1977, s. 170–171; K. Hoszowski Biografie ośmiu zgasłych członków Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, Kraków 1869, s. 37–42.

⁵ Józef Łańcucki (1756–1841): archiprezbiter Bazyliki Mariackiej w Krakowie, 1809 dyrektor Wydziału Teologicznego, 1818 zast. prof. w Katedrze Teologii Pastoralnej i Wymowy Kaznodziejskiej, członek Komisji Organizacyjnej opracowującej konstytucję WMK oraz Komitetu Akademickiego, 1816 czł. Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, 1835–1837 Rektor UJ, J. Sondel, op. cit., s. 780.

⁶ Adam Krzyżanowski (1785–1847): w l. 1807/08–1808/09 profesor nadzw. w Katedrze Prawa Wekslowego, 1809/10–1811/12 prof. Kodeksu Napoleona, kodeksu handlowego, prawa górniczego „tudzież praw na ostatnim sejmie ustanowionych”, 1812/13–1847 prof. w Katedrze Kodeksu Cywilnego i Handlowego; w l. 1814/15–1815/1816, 1826/27–1832/33 dziekan Wydziału Prawa; 1845/46–1846/47 Rektor UJ, od 1816 członek TNK, prowadził praktykę adwokacką, P. M. Żukowski, Profesorowie Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, t. 2: 1780–2012, red. D. Malec, Kraków 2014, s. 262–263; J. Sondel, op. cit., s. 725; PSB, t. XV, Wrocław–Warszawa–Kraków 1970, s. 587–588 (J. Bieniarzówna).

⁷ Józef Markowski (1758–1829): profesor chemii i mineralogii UJ, kilkakrotny dziekan Wydziału Lekarskiego; od 1782 studiował nauki matematyczno-fizyczne i lekarskie, stypendysta Komisji Edukacji Narodowej, w okresie pobytu w Paryżu prywatny lekarz cesarzowej Józefiny, położył duże zasługi w zakresie dydaktyki chemii, zorganizował i wyposażył gabinet chemiczny, od 1817 wykładowca mineralogii; w 1818 Nowosilcow jako konserwator UJ powołał go na swojego zastępcę, w tym charakterze Markowski okazał się zausznikiem władz zaborczych, J. Sondel, op. cit., s. 820–821.

⁸ Mikołaj Hoszowski (1778–1828): senator WMK, w 1809 czł. Centralnej Komisji Rządu Tymczasowego, od 1816 sędzia Sądu Apelacyjnego WMK, od 1816 członek Komitetu Prawodawczego, w l. 1817–1828 marszałek sejmowy, od 1816 członek TNK, w l. 1817/18, 1824/25–1827/28 zast. profesora w Katedrze Umiejętności Politycznych; 1818/19–1822/23 profesor tamże, w 1824 dziekan Wydziału Prawa UJ, P. M. Żukowski, op.cit., s. 189–190; PSB, t. X, s. 33–34 (C. Bąk).

⁹ Feliks Słotwiński (1788–1863): w 1811 zast. prof. w Katedrze Prawa Natury, Publicznego, Narodów i Ekonomii Politycznej; 1812–1817 prof. tamże; 1817–1828, 1831–1833 prof. w Katedrze Prawa Natury i Kościelnego; 1833/34–1846/47 prof. prawa rzymskiego i kościelnego; 1848/49–1860 prof. w Katedrze Prawa Kościelnego i Procedury Cywilnej; 1820/21–1822/23, 1833/34–1834/35, 1842/43, 1845/46–1847/48, 1850/51 dziekan Wydział Prawa, P. M. Żukowski, op. cit., s. 482–483; PSB, t. XXXIX, Warszawa–Kraków 1999–2000, s. 47–50 (B. Szlachta); Złota księga Wydziału Prawa i Administracji, red. J. Stelmach, W. Uruszczak, Kraków 2000, s. 127–134 (B. Szlachta); J. Sondel, op. cit., s. 1205.

¹⁰ Franciszek Kostecki (1758–1844): profesor patologii i praktyki lekarskiej Szkoły Głównej; od 1785 adiunkt chirurgii, 1788 doktor medycyny i chirurgii, uczestnik powstania kościuszkowskiego, dziekan Wydziału Lekarskiego 1809, 1814–1818, w l. 1826–1830 asesor Komitetu przy Kuratorii Generalnej Instytutów Naukowych, J. Sondel, op. cit., s. 692, 1446.

¹¹ Wincenty Darowski (1787–1862): dr praw UJ, od 1816 r. urzędnik WMK, w tym sekretarz generalny Senatu Rządzącego (do 1843), czł. Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, w l. 1846–1851 prezes Komitetu Gospodarczo-Rolniczego (późniejszego Towarzystwa Rolniczego Krakowskiego), zwolennik uwłaszczenia chłopów, PSB, t. IV, Kraków 1937, s. 443 (W. Sobociński).

¹² Alojzy Estreicher (1786–1852): profesor historii naturalnej UJ, od 1809 dyrektor Ogrodu Botanicznego, dziekan Wydziału Lekarskiego, 1831–1833 Rektor UJ, senator WMK, J. Sondel, op. cit., s. 373–374.

¹³ W oryginale: Techiman. Ludwik Teichmann: pastor przy kościele św. Marcina w Krakowie, pierwszy lektor języka niemieckiego (1818–1829), Kalendarzyk polityczny ...na rok 1819, s. 43; J. Sondel, op. cit., s. 393.

¹⁴ Antoni Himonowski (1758–1830): pedagog, prorektor Gimnazjum (później Liceum) św. Anny; w l. 1794–1801 prorektor Szkół Przygłównych, 1794–1812 senior bursy Iurisperitorum, w 1820 przeszedł na emeryturę; sędzia pokoju okręgu I, PSB, t. IX, Wrocław–Warszawa–Kraków 1961, s. 519–520 (K. Mrozowska); R. Dutkowa, Szkolnictwo średnie Krakowa w pierwszej połowie XIX w. (1801 – 1846), Wrocław 1976, „Monografie z Dziejów Oświaty”, t. XIX, passim; Kalendarzyk polityczny Wolney i niepodległey Rzeczypospolitey Krakowskiey pod opieką Trzech Nayjaśniejszych i Najpotężnieyszych Monarchów zostaiącey na rok 1819, Kraków 1819, s. 57.

¹⁵Józef Brodowski (1772–1853): malarz, przedstawiciel klasycyzmu, nauczyciel rysunku w Liceum św. Anny, następnie profesor Szkoły Sztuk Pięknych, PSB, t. II, Kraków 1936, s. 446–447 (F. Kopera); Kalendarzyk polityczny... na rok 1819, s. 54.

¹⁶ Karol Mecherzyński (1800–1881): profesor historii literatury polskiej UJ; od 1849 zastępca profesora literatury polskiej, od 1855 profesor, 1867–1868 zastępca dyrektora Biblioteki Jagiellońskiej, członek TNK oraz Akademii Umiejętności w Krakowie, J. Sondel, op. cit., s. 831.

¹⁷ Roman Mazurkiewicz: ksiądz, nauczyciel religii w Szkole św. Barbary, Kalendarzyk polityczny Wolney i niepodległey Rzeczypospolitey Krakowskiey pod opieką Trzech Nayjaśniejszych i Najpotężnieyszych Monarchów zostaiącey na rok 1819, Kraków 1819, s. 58.