Protokół pięćdziesiątego czwartego posiedzenia Wielkiej Rady Uniwersytetu Jagiellońskiego z dnia 15 marca 1823 r.
Or. Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, sygn. S I 77, s. 196–201.
Edycja krytyczna: Mateusz Mataniak.

15 III 1823

[s. 196] Działo się na posiedzeniu dnia 15 marca 1823 r.

W obecności JW Prezesa Rady i Senatu¹, senatorów Grodzickiego² i Linowskiego³, prezesa Appelacyi Nikorowicza⁴, X. Scholastyka Łańcuckiego⁵, zastępców konserwatora Krzyżanowskiego⁶, Markowskiego⁷ i Hoszowskiego⁸, Słotwińskiego⁹ delegowanego od Reprezentacyi, Kosteckiego¹⁰ profesora wysłużonego i sekretarza Rady¹¹.

Przedmiot. Ignacy Kłossowski uczeń klasy V Liceum św. Anny prosi o przywrócenie go do szkół i wyznaczenie komisji egzaminacyjnej. Uchwalono. Kommunikować prośbę niniejszą Zgromadzeniu Profesorów i Nauczycieli przy Liceum św. Anny na ręce Wielmożnego Powstańskiego Prorektora z poleceniem iżby za zniesieniem się ze Zgromadzeniem Profesorów zdał raport na punkta następujące: 1º. Jakiego dopuścił się przewinienia tenże uczeń, iż było powodem dania mu consilii abeundi i czyli to nastąpiło z wyroku Zgromadzeniu Profesorów. 2º. Czyli do prośby jego o przypuszczenie go nazad do szkół tudzież o przypuszczenie do egzaminu przychylić się można lub nie i dla jakich przyczyn.

[s. 197] Przedmiot. Prorektorowie obu Oddziałów Liceów czynią przedstawienie względem porządku podług którego egzamina roczne w br. odbywać się mają. Uchwalono. Oświadczyć Prorektorom i Zastępcy Rektora, iż popisy rozpocząć się mają w dniu 19 lipca i odprawiać się dotychczas zachowywanym porządkiem. Do prezydowania na tych egzaminach wyznaczy Rada w czasie swoim dwóch członków, jednego do Liceum św. Anny a drugiego do Liceum św. Barbary, nie mniej do attentowania tym egzaminom ze strony Uniwersytetu przeznaczy Zastępca Rektora po trzech profesorów do każdego Oddziału. Co się dotyczy egzaminów dojrzałości maturitatis, takowe nie już po egzaminach jak dotąd działo się, lecz przed wakacjami zaraz po popisach odprawiać się mają, do czego równie Zastępca Rektora Uniwersytetu oddzielnych profesorów wezwie. Przedstawić Senatowi Rządzącemu, aby na wydrukowanie programmatów 300 złp a na zakupienie nagród dla celujących uczniów kwotę 400 złp salvo calculo na ręce Prorektora Liceum św. Anny assygnował. Tak co sposobu ułożenia programmatów jak i wyboru nagród PP. Prorektorowie i profersorowie z nauczycielami respective Oddziałów znieść się mają.

Przedmiot. Zastępca Rektora przedstawia przełożenie P. Łęskiego¹² profesora astronomii względem assygnowania sumy 3000 złp na wystawienie znaku południowego. Uchwalono. Oświadczyć P. Łęskiemu za pośrednictwem Zastępcy Rektora, że dla braku funduszów przychylić się do tego nie może, bowiem kwota oszczędzona na pensji adiunkta wpływa do pensji przez profesora matematyki niższej pobieranej.

[s. 198] Przedmiot. P. Paweł Krzyżanowski pełniący obowiązki adiunkta przy Obserwatorium Astronomicznym prosi o wydanie mu patentu na aktualnego adiunkta. Uchwalono. Oświadczyć P. Krzyżanowskiemu, iż z powodów w ustawach Senatu Akademickiego przytoczonych przychylić się do jego żądania nie może.

Przedmiot. P. Maksymilian Waniewicz¹³ prosi aby wynagrodzonym był za zastępstwo w Liceum św. Barbary X. Mazurkiewicza¹⁴ w stosunku 2/3 części pensji etatem dla profesorów świeckich przeznaczonej. Uchwalono. Gdy P. Waniewiczowi taka pensja jaką X. Mazurkiewicz pobierał przeznaczoną została, i poprzestawszy na niej lekcje za niego dawał, przeto wypada P. Waniewiczowi oznajmić, iż jakkolwiek gorliwe pełnienie obowiązków zastępczych przez P. Waniewicza nie uszło uwagi Rady, jednak w wymierzeniu wynadgrodzenia ograniczoną będąc funduszami nie mogła P. Waniewiczowi większej atendować pensji, nad tą, którą zastępowany profesor pobierał, i że ma poprzestać na tym wynadgrodzeniu, Rada zaś posługę tą uważać będzie za dowód chęci jego położenia [zaszłego].

Przedmiot. Zastępca Rektora donosi o wprowadzeniu do Katedry Klinicznej nowo mianowanego profesora Brodowicza¹⁵. Uchwalono. Polecić Zastępcy Rektora, aby kasjera akademickiego zawiadomił, iżby pensja etatowa P. Brodowicza od 1 marca br. wypłacaną była.

[s. 199] Przedmiot. Leon Łabęcki uczeń Szkoły Sztuk Pięknych uprasza o dozwolenie uczęszczania na lekcje publiczne sposobem auditoris benevoli. Uchwalono. Odstąpić prośbę tą Zastępcy Rektora z poleceniem załatwienia jej wedle przepisów Statutu.

Przedmiot. P.Bogucki¹⁶ nauczyciel w Liceum św. Anny wnosi prośbę o wynadgrodzenie go za dozór Biblioteki przy Liceum św. Anny znajdującej się. Uchwalono. Rada powziąwszy od Komisarza Rządowego informację o nieładzie w jakim Biblioteka znajduje się, deleguje P. profesora Uniwersytetu Markiewicza¹⁷ łącznie z Prorektorem Liceum św. Anny do rozpoznania jej stanu i spisania katalogów wszystkich książek w dwóch^b egzemplarzach, z których jeden ma zostać w Bibliotece, drugi odesłanym Senatowi, a trzeci Wielkiej Radzie. Co zaś dotyczy żądanego przez P. Boguckiego wynadgrodzenia, gdy na to nie ma przeznaczonego funduszu, przeto oświadczyć P. Boguckiemu, że Rada spodziewa się, iż tak małą posługę bezpłatnie czynić będzie.

^b W oryginale: w 2.

Przedmiot. Senat Rządzący donosi, iż budgetem na rok 1823/1824 pensja 6000 złp dla profesora Katedry Hydrauliki i Architektury wyznaczoną została. Uchwalono. Wezwać Zastępcę Rektora, aby po 16 dniu czerwca konkurs na tąż Katedrę nowo utworzoną w sposobie zwyczajnym tak w krajowych jak zagranicznych gazetach ogłosił.

[s. 200] Przedmiot. Senat Rządzący zawiadamia Wielką Radę, że budgetem na rok 1823/1824 pensja profesora matematyki niższej przy Uniwersytecie do sumy 6000 złp rocznie podniesioną została. Uchwalono. Zawiadomić o tym Zastępcę Rektora Uniwersytetu.

Przedmiot. Prorektor Liceum św. Anny przedstawia listę uczniów od opłaty minerwaliów w skutku postanowionych przez Radę zasad uchwałą z dnia 1 października br. do L. 792. Uchwalono. Rada zatwierdza listę z następującymi odmianami, i ponieważ uczniowie następujący, jako to: Antoni i Teofil Bertaszewscy^c, Andrzej Kowalski, Antoni Kiziewski i Nowakowski Feliks nie udowodnili kwalifikacji, przeto uwolnienie udzielone im być nie może, że zaś w klasie pierwszej nie znalazło sie tylu uczniów ubogich, ile Rada za maximum do uwolnienia postanowiła, przeto w miejsce tych udziela Rada uwolnienia następującym uczniom, w stanie ubóstwa zostającym: Józefowi Kataryńskiemu, Henrykowi Kowalskiemu, Karolowi Sokulskiemu, Teodorowi Stankiewiczowi, Antoniemu Czyżowskiemu, Felicjanowi Czupczyńskiemu, Joachimowi Cymblerowi, Józefatowi Czupczyńskiemu, Wawnikiewiczowi^d, Franciszkowi Ciepłemu, Władysławowi Kłossowskiemu, Jakubowi Poradowskiemu, Józefowi Kwiatkowskiemu i Tomaszowi Mieszyńskiemu^e. Co zaś dotycze uczniów, którzy nie będąc uwolnionymi opłaty minerwaliów, tak za rok upłyniony jak za bieżący nie wnieśli [s. 201] zostawia Rada roztropności Prorektora użycie środków uczniom i rodzicom najdogodniejszych i ułatwiających onymże uiszczenie tej opłaty bądź to przez rozłożenie onej na części bądź przez wyznaczenie terminu opłaty jak okoliczności wskażą tego potrzebę. Wezwać Zastępcę Rektora, aby polecił kasjerowi Uniwersytetu złożenie raportu o wpływie minerwaliów w roku bieżącym niemniej polecić Prorektorowi Liceum św. Barbary, aby podobnąż listę uczniów z tegoż Liceum uwolnionymi być mających od opłat szkolnych Radzie do zatwierdzenia przedstawił.

Przedmiot. Zastępca Rektora przedstawia powtórny projekt do rozkładu nauk lekarskich w Uniwersytecie, a obok tego Projekta do urządzenia rigorozów, wyprowadzenie kliniki ze szpitala św. Łazarza i założenia Szkoły Weterynarii. Uchwalono. Rada dodając do składu Komisji delegowanej uchwałą z dnia 15 lutego

^c W oryginale nazwisko niezbyt czytelne.

^d W oryginale imię nieczytelne.

^e W oryginale nazwisko niezbyt czytelne.

br. także P. Brodowicza profesora kliniki, projekta tejże Komisji do rozwagi przesłać zaleca.

Przedmiot. Fortunat i Antoni Rzewuscy proszą o udzielenie im upoważnienia do uczęszczania na lekcje w Uniwersytecie. Uchwalono. Odesłać proszących do złożenia egzaminu maturitatis w czasie nadchodzącym, to jest w miesiącu lipcu br.

Na czym posiedzenie ukończonym zostało.

[Podpisy] Wodzicki, Darowski– sekretarz Rady.

[hasła: Wielka Rada Uniwersytetu Jagiellońskiego, Senat Rządzący, Senat Akademicki, Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, kasjer UJ, Wydział Lekarski UJ, Katedra Weterynarii i Kliniki, Wydział Matematyczno-Fizyczny, Katedra Matematyki Niższej UJ, Katedra Hydrauliki i Architektury UJ, Katedra Astronomii UJ, Liceum św. Anny, Liceum św. Barbary ,opłata minerwaliów]

¹ Stanisław Wodzicki (1759–1843): prezes Senatu Rządzącego, polityk o przekonaniach ultrazachowawczych, wróg niezależności UJ, swoją polityką doprowadził do wydania przez rządy państw opiekuńczych Przepisów tymczasowych dla Uniwersytetu (1821), które uchylały liberalny Statut uczelni z 1818 r., zasadniczo ograniczając jej autonomię; cieszył się poparciem Metternicha i Nowosilcowa; położył zasługi w dziedzinie botaniki, autor sześciotomowego dzieła „O hodowaniu, użytku, mnożeniu i poznawaniu drzew, krzewów, roślin i ziół” (1818–1828), J. Sondel, Słownik historii i tradycji Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012, s. 1416–1417.

²Feliks Grodzicki (ok. 1760–1838): w 1809 członek Tymczasowej Rady Administracyjnej w Krakowie, członek-asesor Komisji Organizacyjnej z ramienia Austrii, od 1815 dożywotni senator WMK, od 1821 komisarz rządowy UJ, poseł do Zgromadzenia Reprezentantów 1817–1818, 1821–1822, PSB t. VIII, Wrocław-Kraków-Warszawa 1959–1960 (J. Bieniarzówna); „Gazeta Krakowska” nr 98 z 7 XII 1817; nr 97 z 5 XII 1821.

³ Wojciech Linowski: senator WMK; podczas powstania kościuszkowskiego komisarz w Komisji Porządkowej Województwa Krakowskiego, w 1817 członek Komitetu dla ułożenia Statutu Urządzającego Zgromadzenia Polityczne, jego braćmi byli Aleksander (1759–1820), poseł, senator Królestwa Polskiego, działacz i pisarz polityczny; Ignacy, w 1794 pułkownik milicji województwa sandomierskiego, a także Rupert i Ksawery, Linowski Aleksander, [w:] PSB, t. 17,Wrocław 1972, s. 377–382 (A. Woltanowski, M. Złomska).

⁴ Józef Nikorowicz (1753–1833): od 1815 prezes Sądu Apelacyjnego WMK; studia ukończył na Uniwersytecie Lwowskim, od 1793 prezes Sądu (Trybunału) Szlacheckiego w Tarnowie, od 1797 w Krakowie, członek Wielkiej Rady UJ, wybrany w 1827 na prezesa Senatu Rządzącego, urzędu nie objął, J.Wawel- Louis, Urywki z dziejów i życia mieszkańców Krakowa, red. J. Bieniarzówna, W. Bieńkowski, „Biblioteka Krakowska” nr 117. Kraków 1977, s. 170–171; K. Hoszowski Biografie ośmiu zgasłych członków Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, Kraków 1869, s. 37–42.

⁵ Józef Łańcucki (1756–1841): archiprezbiter Bazyliki Mariackiej w Krakowie, 1809 dyrektor Wydziału Teologicznego, 1818 zast. prof. w Katedrze Teologii Pastoralnej i Wymowy Kaznodziejskiej, członek Komisji Organizacyjnej opracowującej konstytucję WMK oraz Komitetu Akademickiego, 1816 czł. Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, 1835–1837 Rektor UJ, J. Sondel, op. cit., s. 780.

⁶ Adam Krzyżanowski (1785–1847): w l. 1807/08–1808/09 profesor nadzw. w Katedrze Prawa Wekslowego, 1809/10–1811/12 prof. Kodeksu Napoleona, kodeksu handlowego, prawa górniczego „tudzież praw na ostatnim sejmie ustanowionych”, 1812/13–1847 prof. w Katedrze Kodeksu Cywilnego i Handlowego; w l. 1814/15–1815/1816, 1826/27–1832/33 dziekan Wydziału Prawa; 1845/46–1846/47 Rektor UJ, od 1816 członek TNK, prowadził praktykę adwokacką, P. M. Żukowski, Profesorowie Wydziału Prawa Uniwersytetu

Jagiellońskiego, t. 2: 1780–2012, red. D. Malec, Kraków 2014, s. 262–263; J. Sondel, op. cit., s. 725; PSB, t. XV, Wrocław–Warszawa–Kraków 1970, s. 587–588 (J. Bieniarzówna).

⁷ Józef Markowski (1758–1829): profesor chemii i mineralogii UJ, kilkakrotny dziekan Wydziału Lekarskiego; od 1782 studiował nauki matematyczno-fizyczne i lekarskie, stypendysta Komisji Edukacji Narodowej, w okresie pobytu w Paryżu prywatny lekarz cesarzowej Józefiny, położył duże zasługi w zakresie dydaktyki chemii, zorganizował i wyposażył gabinet chemiczny, od 1817 wykładowca mineralogii; w 1818 Nowosilcow jako konserwator UJ powołał go na swojego zastępcę, w tym charakterze Markowski okazał się zausznikiem władz zaborczych, J. Sondel, op. cit., s. 820–821.

⁸ Mikołaj Hoszowski (1778–1828): senator WMK, w 1809 czł. Centralnej Komisji Rządu Tymczasowego, od 1816 sędzia Sądu Apelacyjnego WMK, od 1816 członek Komitetu Prawodawczego, w l. 1817–1828 marszałek sejmowy, od 1816 członek TNK, w l. 1817/18, 1824/25–1827/28 zast. profesora w Katedrze Umiejętności Politycznych; 1818/19–1822/23 profesor tamże, w 1824 dziekan Wydziału Prawa UJ, P. M. Żukowski, op.cit., s. 189–190; PSB, t. X, s. 33–34 (C. Bąk).

⁹ Feliks Słotwiński (1788–1863): w 1811 zast. prof. w Katedrze Prawa Natury, Publicznego, Narodów i Ekonomii Politycznej; 1812–1817 prof. tamże; 1817–1828, 1831–1833 prof. w Katedrze Prawa Natury i Kościelnego; 1833/34–1846/47 prof. prawa rzymskiego i kościelnego; 1848/49–1860 prof. w Katedrze Prawa Kościelnego i Procedury Cywilnej; 1820/21–1822/23, 1833/34–1834/35, 1842/43, 1845/46–1847/48, 1850/51 dziekan Wydział Prawa, P. M. Żukowski, op. cit., s. 482–483; PSB, t. XXXIX, Warszawa–Kraków 1999–2000, s. 47–50 (B. Szlachta); Złota księga Wydziału Prawa i Administracji, red. J. Stelmach, W. Uruszczak, Kraków 2000, s. 127–134 (B. Szlachta); J. Sondel, op. cit., s. 1205.

¹⁰ Franciszek Kostecki (1758–1844): profesor patologii i praktyki lekarskiej Szkoły Głównej; od 1785 adiunkt chirurgii, 1788 doktor medycyny i chirurgii, uczestnik powstania kościuszkowskiego, dziekan Wydziału Lekarskiego 1809, 1814–1818, w l. 1826–1830 asesor Komitetu przy Kuratorii Generalnej Instytutów Naukowych, J. Sondel, op. cit., s. 692, 1446.

¹¹ Wincenty Darowski (1787–1862): dr praw UJ, od 1816 r. urzędnik WMK, w tym sekretarz generalny Senatu Rządzącego (do 1843), czł. Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, w l. 1846–1851 prezes Komitetu Gospodarczo-Rolniczego (późniejszego Towarzystwa Rolniczego Krakowskiego), zwolennik uwłaszczenia chłopów, PSB, t. IV, Kraków 1937, s. 443 (W. Sobociński).

¹² Józef Łęski (1760–1825): profesor astronomii i dziekan Wydziału Filozoficznego Akademii Krakowskiej 1812–1814, matematyk, kartograf i malarz; od 1803 i ponownie 1811–1824 kierownik Obserwatorium Astronomicznego w Krakowie, doprowadził do jego unowocześnienia, J. Sondel, op. cit., s. 785.

¹³ Maksymilian Waniewicz: w 1834 kasjer akademicki, Kalendarzyk polityczny...na rok 1834, s.56.

¹⁴ Roman Mazurkiewicz: ksiądz, nauczyciel religii w Szkole św. Barbary, Kalendarzyk polityczny Wolney i niepodległey Rzeczypospolitey Krakowskiey pod opieką Trzech Nayjaśniejszych i Najpotężnieyszych Monarchów zostaiącey na rok 1819, Kraków 1819, s. 58.

¹⁵ Józef Maciej Brodowicz (1790–1885) profesor medycyny UJ; absolwent medycyny na Uniwersytecie Wiedeńskim, od 1823 profesor Kliniki Lekarskiej UJ, w 1833 dziekan Wydziału Lekarskiego, 1839/40, 1840/41, 1847/48 rektor UJ, J. Sondel, op. cit., s. 176–177.

¹⁶ Franciszek Bogucki: zastępca archiwariusza akademickiego oraz dozorca domów akademickich, Kalendarzyk polityczny...na rok 1819, s. 56.

¹⁷ Roman Markiewicz (1772–1841): profesor fizyki, w l. 1820–1823 dwukrotny dziekan Wydziału Matematyczno-Fizycznego UJ, współtwórca „statutu karności” dla uczniów licealnych, od 1829 zastępca konserwatora UJ z ramienia Rosji, wykładał fizykę teoretyczną i eksperymentalną, w l. 1832–1838 prowadził kurs mechaniki dla rzemieślników, J. Sondel, op. cit., s. 819–820.