Protokół drugiego posiedzenia Wielkiej Rady Uniwersytetu Jagiellońskiego z dnia 25 czerwca 1818 r.
Or. Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, sygn. S I 77, s. 3–6.
Edycja krytyczna: Mateusz Mataniak.

25 VI 1818

[s. 3]

Działo się na posiedzeniu Wielkiej Rady dnia 25 czerwca 1818 r.

W obecności Jaśnie Wielmożnego Wodzickiego¹, prezesa. Członków: Jaśnie Wielmożnych Woronicza², biskupa krakowskiego, Grodzickiego³, Nikorowicza⁴, Litwińskiego⁵, Hoszowskiego⁶, Krzyżanowskiego⁷, Stadnickiego⁸, Markowskiego⁹ i sekretarza Rady¹⁰.

Prezes Rady wnosi, aby przed innymi przedmiotami zająć się załatwieniem tych, które Radzie Komisja Organizacyjna do rozstrzygnienia nadesłała i wezwała, aby w decydowaniu ich pośpiech uczynić. Wskutek którego wniosku. W przedmiocie. Nadesłanego do rozstrzygnienia przedstawienia JW Rektora Uniwersytetu o zatwierdzenie wydatków sumy 1600 złp wypłaconej z Kasy Szkolnej JW Zarzeckiemu¹¹ i Radwańskiemu¹² senatorom, końcem starania się przez nich w Warszawie o zwrot funduszów Uniwersytetu w Królestwie Polskim sytuowanym, które na mocy Traktatu przynależą się Uniwersytetowi. Uchwalono jako przedmiot ekonomiczny Senatowi Rządzącemu do załatwienia i decyzji odesłać.

[s. 4] W przedmiocie. Nadesłanego pod rozstrzygnienie przedstawienia JW Rektora, aby na zakupienie potrzebnych utensyliów do lekcjów tańców i fechtowania kwota 93 złp asygnowaną była. Uchwalono. Przesłać przedstawienie to Rządzącemu Senatowi z opinią, aby kwotę wyżej wspomnianą do Kasy Szkolnej za pośrednictwem JW Rektora Uniwersytetu asygnował.

W przedmiocie. Nadesłanego pod rozstrzygnienie przedstawienia JW Rektora, wyjaśniającego prośbę pana Sapalskiego¹³ profesora geometrii wykreślnej o zwrot zatrzymanej mu z pensji kwoty 1475 złp 24 gr. na rachunek sumy 381 złp 22 gr. od rządu Królestwa Polskiego reklamowanej z powodu łożonego p.^a kosztu na wykształcenie go za granicą. Uchwalono. Przedstawić okoliczność tą JW Miączyńskiemu¹⁴, komisarzowi pełnomocnemu Najjaśniejszego Cesarza Rosji króla polskiego, z prośbą, aby tak ze względu tłomaczenia się, które P. Sapalski w prośbie swojej przytacza, jako też protekcję Najjaśniejszego Monarchy, którą się Uniwersytet tutejszy zaszczyca, narodowości tego Uniwersytetu i uczęszczanie do niego

^a Wyraz nieczytelny.

młodzieży Królestwa Polskiego, raczył wyjednać u Rządu swego uwolnienie p. Sapalskiego od zapłacenia reklamowanej od niego sumy.

W przedmiocie. Nadesłanego pod rozstrzygnienie przedstawienia JW Rektora, przesyłającego prośbę p. Tavernier metra fechtunku, domagającego się podwyższenia pensji. Uchwalono. Odpowiedzieć na ręce JW Rektora proszącemu, iż przy układaniu nowego budgetu akademickiego na rok następny Rada będzie miała na względzie jego przedłożenie.

[s. 5] W przedmiocie. Nadesłanego do rozstrzygnienia przedstawienia JW Rektora, obejmującego tłomaczenie się p. Estreichera¹⁵, profesora botaniki, z niemożności zdania rachunku z powziętych forszusów na Ogród Botaniczny w latach 1812 i 1813. Uchwalono. Przedstawienie to jako przedmiotu ekonomicznego dotyczące Senatowi Rządzącemu pod decyzję odesłać.

W przedmiocie. Nadesłanego pod rozstrzygnienie przedstawienia JW Rektora wysławiającego uciążliwości nakazanego Statutami poboru tax od audytorów lekcji publicznych w kwocie 50 złp naznaczonych. Uchwalono. Zawiesić pobór tych opłat za rok upływający szkolny i na rok następny i o tym JW Rektora Uniwersytetu zawiadomić, z wezwaniem, aby o tym postanowieniu dziekanów zainformował. Że zaś Rada Wielka znajduje, że te same powody, a nawet mocniej jeszcze zdają się mówić przeciwko opłatom w Gimnazjum pod tytułem minerwaliów wnoszonych, wzywa przeto JW Rektora, aby Radzie przedstawił wyjaśnienie natury i celu tego poboru tudzież uwagi, jakie w tej mierze za potrzebne uzna, w przedstawieniu tym przytoczył.

Prezydujący wniósł potrzebę załatwienia dwóch reskryptów, które w skutkach odezw Rady od Rządzącego Senatu nadeszły, a mianowicie. W przedmiocie. Postanowienia Senatu, iż podania wszystkie do protokołu Rady przez prywatne osoby i w interesach osobistych wnoszone, stemplem ceny 2 złp oznaczonymi być mają. Uchwalono. Sekretarz Rady ma czuwać nad zachowaniem tego przepisu. Zawiadomić o nim JW Rektora Uniwersytetu końcem dalszej informacji dziekanom i przełożonych nad liceami. [s. 6]

W przedmiocie. Zawiadomienia odebranego od Senatu, iż upoważnionym został JW Rektor do zaasygnowania kwoty 300 złp z funduszu oszczędności Kasy Szkolnej, do wypłaty za kwitem sekretarza Rady salvo calculo na zakupienie materialiów i utensyliów do jej Biura. Uchwalono. Upoważnić sekretarza do podniesienia powyższej kwoty. Prezes Rady łącznie z JW biskupem wnieśli, iżby dla wskazówki pewnej w postępowaniu Rady potrzebnym był porządnie ułożony w języku ojczystym Statut Urządzający Uniwersytet i Licea, który gdy dotąd przez Wysoką Komisję Organizacyjną Radzie nadesłanym nie został, wypada upraszać Jej, aby go nadesłać raczyła. Uchwalono. Upraszać Wysokiej Komisji Organizacyjnej o wręczenie Wielkiej Radzie Statutu Urządzającego Uniwersytet i Licea przez nią ułożonego, i aby ten w

języku polskim jako konstytucyjnym i w formie solennej sporządzonym był dla stosowania się w postępowaniu i złożenia go dla wiecznej pamiątki w Archiwum Uniwersytetu, tymczasem zaś na trzy ręce przepisać kazać Statut, który Komisja JW Rektorowi w różnych językach sporządzony przesłała.

Na czym posiedzenie ukończonym i na dzień 6 lipca br. godzinę piątą poobiednią odroczonym zostało.

[Podpisy] Wodzicki, Darowski – sekretarz Rady.

[hasła: Wielka Rada Uniwersytetu Jagiellońskiego, Senat Rządzący, Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, biskup krakowski, kasa szkolna, Komisja Organizacyjna, Królestwo Polskie, sekretarz Wielkiej Rady UJ, Ogród Botaniczny, Gimnazjum św. Barbary]

¹ Stanisław Wodzicki (1759–1843): prezes Senatu Rządzącego, polityk o przekonaniach ultrazachowawczych, wróg niezależności UJ, swoją polityką doprowadził do wydania przez rządy państw opiekuńczych Przepisów tymczasowych dla Uniwersytetu (1821), które uchylały liberalny Statut uczelni z 1818 r., zasadniczo ograniczając jej autonomię; cieszył się poparciem Metternicha i Nowosilcowa; położył zasługi w dziedzinie botaniki, autor sześciotomowego dzieła „O hodowaniu, użytku, mnożeniu i poznawaniu drzew, krzewów, roślin i ziół” (1818–1828), J. Sondel, Słownik historii i tradycji Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012, s. 1416–1417.

² Jan Paweł Woronicz (1757–1829): od 1789 kanonik katedralny kijowski, w 1794 czł. Komisji Porządkowej Księstwa Mazowieckiego, 1800 czł. Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Warszawie, 1805 kanonik warszawski, 1808 czł. Rady Stanu Księstwa Warszawskiego, 1816 biskup krakowski, 1828 arcybiskup warszawski i prymas Królestwa Polskiego, K.R. Prokop, Poczet biskupów krakowskich, Kraków 1999, s. 214–220.

³ Feliks Grodzicki (ok. 1760–1838): w 1809 członek Tymczasowej Rady Administracyjnej w Krakowie, członek-asesor Komisji Organizacyjnej z ramienia Austrii, od 1815 dożywotni senator WMK, od 1821 komisarz rządowy UJ, poseł do Zgromadzenia Reprezentantów 1817–1818, 1821–1822, PSB t. VIII, Wrocław-Kraków-Warszawa 1959–1960 (J. Bieniarzówna); „Gazeta Krakowska” nr 98 z 7 XII 1817; nr 97 z 5 XII 1821.

⁴ Józef Nikorowicz (1753–1833): od 1815 prezes Sądu Apelacyjnego WMK; studia ukończył na Uniwersytecie Lwowskim, od 1793 prezes Sądu (Trybunału) Szlacheckiego w Tarnowie, od 1797 w Krakowie, członek Wielkiej Rady UJ, wybrany w 1827 na prezesa Senatu Rządzącego, urzędu nie objął, J. Wawel- Louis, Urywki z dziejów i życia mieszkańców Krakowa, red. J. Bieniarzówna, W. Bieńkowski, „Biblioteka Krakowska” nr 117. Kraków 1977, s. 170–171; K. Hoszowski Biografie ośmiu zgasłych członków Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, Kraków 1869, s. 37–42.

⁵ Walenty Litwiński (1778–1823): w l. 1801/02 profesor w Katedrze Prawa Natury i Narodów na Uniwersytecie Lwowskim, 1802–1811 suplent (zast. profesora) w Szkole Głównej Koronnej, 1811/12– 1822/23 prof. w Katedrze Praktyki Sądowej i Prawa Kryminalnego; 1810 dziekan Wydziału Prawa, 1814/15–1820/21 Rektor UJ, dbał o uzyskanie szerszej autonomii przez uczelnię; uczestnik prac Nadzwyczajnego Zgromadzenia Prawodawczego (7 I–3 III 1818), 1817/1818 poseł do Zgromadzenia Reprezentantów, 1815–1823 sędzia Sądu Apelacyjnego WMK, od 1815 prezes TNK, 1810 członek loży „Przesąd Zwyciężony”, J. Sondel, op. cit., s. 770–771; PSB, t. XVII, Wrocław–Warszawa–Kraków 1972, s. 494–495 (R. Dutkowa); P. M. Żukowski, Profesorowie Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, t. 2: 1780–2012, red. D. Malec, Kraków 2014, s. 304–305; „Gazeta Krakowska” 1817, nr 98.

⁶ Mikołaj Hoszowski (1778–1828): senator WMK, w 1809 czł. Centralnej Komisji Rządu Tymczasowego, od 1816 sędzia Sądu Apelacyjnego WMK, od 1816 członek Komitetu Prawodawczego, w l. 1817–1828 marszałek sejmowy, od 1816 członek TNK, w l. 1817/18, 1824/25–1827/28 zast. profesora w Katedrze Umiejętności Politycznych; 1818/19–1822/23 profesor tamże, w 1824 dziekan Wydziału Prawa UJ, P. M. Żukowski, op.cit., s. 189–190; PSB, t. X, s. 33–34 (C. Bąk).

⁷ Adam Krzyżanowski (1785–1847): w l. 1807/08–1808/09 profesor nadzw. w Katedrze Prawa Wekslowego, 1809/10–1811/12 prof. Kodeksu Napoleona, kodeksu handlowego, prawa górniczego „tudzież praw na ostatnim sejmie ustanowionych”, 1812/13–1847 prof. w Katedrze Kodeksu Cywilnego i Handlowego; w l. 1814/15–1815/1816, 1826/27–1832/33 dziekan Wydziału Prawa; 1845/46–1846/47 Rektor UJ, od 1816 członek TNK, prowadził praktykę adwokacką, P. M. Żukowski, op. cit., s. 262–263; J. Sondel, op. cit., s. 725; PSB, t. XV, Wrocław–Warszawa–Kraków 1970, s. 587–588 (J. Bieniarzówna).

⁸ Antoni T. Stadnicki (1774–1820): działacz edukacyjny i sejmowy w Księstwie Warszawskim i Wolnym Mieście Krakowie; 1809 prezes Komisji do spraw Akademickich, 1812 radca departamentu krakowskiego, uczestnik prac Nadzwyczajnego Zgromadzenia Reprezentantów (7 I–3 III 1818), w l. 1817, 1817/1818, 1819/1820 poseł do Zgromadzenia Reprezentantów, od 1816 członek TNK, 1818 członek Wielkiej Rady UJ, PSB, t. XLI, Warszawa–Kraków 2002, s. 376–378 (J. Wyrozumski, M. Czeppe); „Gazeta Krakowska” 1817, nr 14, 98, 99; 1818, nr 5, 9, 44; 1819, nr 99; 1820, nr 8.

⁹ Józef Markowski (1758–1829): profesor chemii i mineralogii UJ, kilkakrotny dziekan Wydziału Lekarskiego; od 1782 studiował nauki matematyczno-fizyczne i lekarskie, stypendysta Komisji Edukacji Narodowej, w okresie pobytu w Paryżu prywatny lekarz cesarzowej Józefiny, położył duże zasługi w zakresie dydaktyki chemii, zorganizował i wyposażył gabinet chemiczny, od 1817 wykładowca mineralogii; w 1818 Nowosilcow jako konserwator UJ powołał go na swojego zastępcę, w tym charakterze Markowski okazał się zausznikiem władz zaborczych, J. Sondel, op. cit., s. 820–821.

¹⁰Wincenty Darowski (1787–1862): dr praw UJ, od 1816 r. urzędnik WMK, w tym sekretarz generalny Senatu Rządzącego (do 1843), czł. Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, w l. 1846–1851 prezes Komitetu Gospodarczo-Rolniczego (późniejszego Towarzystwa Rolniczego Krakowskiego), zwolennik uwłaszczenia chłopów, PSB, t. IV, Kraków 1937, s. 443 (W. Sobociński).

¹¹ W oryginale: Zarzycki. Stanisław Kostka Zarzecki (1765–1853): radca stanu, 1810–1815 prezydent municypalny Krakowa, w 1812 uczestnik Konfederacji Generalnej Królestwa Polskiego, od 1815 senator WMK, następnie wieloletni rezydent rządu rosyjskiego w WMK, konsul generalny, Poczet sołtysów, wójtów, burmistrzów i prezydentów miasta Krakowa (1228 – 2010), red. B. Kasprzyk, Kraków 2010, s. 756; Kalendarzyk polityczny Wolney i niepodległey Rzeczypospolitey Krakowskiey pod opieką Trzech Nayjaśniejszych i Najpotężnieyszych Monarchów zostaiącey na rok 1819, Kraków 1819, s. 11; wyrok Sądu Apelacyjnego z 15 II 1832, Archiwum Narodowe w Krakowie, 29/200/1744 (WM 271), k. 725–728.

¹² Feliks Radwański starszy (1756–1826): od 1787 profesor matematyki, mechaniki i hydrauliki Szkoły Głównej Koronnej, architekt uniwersytecki, 1795–1805 komisarz majątków uniwersyteckich, po 1815 uczestnik prac Komitetu Akademickiego, zwolennik autonomii uniwersyteckiej, dążył do poszerzenia programu nauczania o przedmioty techniczne, senator dożywotni, uchronił przed zniszczeniem Barbakan, Bramę Floriańską i przyległe mury, J. Sondel, op. cit., s. 1080–1081.

¹³ Franciszek Sapalski (1791–1838): od 1816 profesor w Katedrze Geometrii Wykreślnej Akademii Krakowskiej, wykładał też matematykę i astronomię, działał m.in. w Towarzystwie Dobroczynności i Komitecie Budowy Kopca Kościuszki, jako senator bronił interesów Uniwersytetu, odsunięty od wykładów za pomoc na rzecz powstania listopadowego, J. Sondel, op. cit., s. 1154.

¹⁴ Ignacy Miączyński (1767–1840): kasztelan Królestwa Polskiego, przedstawiciel Rosji w Komisji Organizacyjnej, w swoich poczynaniach występował w imieniu Nowosilcowa, współdziałając przy tym ze S. Wodzickim, doktor honoris causa UJ, J. Sondel, op. cit., s. 315; K. Mrozowska, Historia Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1795 – 1850, [w:] Dzieje Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1765 – 1850, t. 2, cz. I, red. K. Opałek, Kraków 1965, s. 142–143, 149; PSB, t. XX, 1975, (J. Skowronek).

¹⁵ Alojzy Estreicher (1786–1852): profesor historii naturalnej UJ, od 1809 dyrektor Ogrodu Botanicznego, dziekan Wydziału Lekarskiego, 1831–1833 Rektor UJ, senator WMK, J. Sondel, op. cit., s. 373–374.