Protokół trzeciego posiedzenia Wielkiej Rady Uniwersytetu Jagiellońskiego z dnia 6 lipca 1818 r.
Or. Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, sygn. S I 77, s. 7–11.
Edycja krytyczna: Mateusz Mataniak.

6 VII 1818

[s. 7] Działo się na posiedzeniu Wielkiej Rady dnia 6 lipca 1818 r.

W obecności Jaśnie Wielmożnego Wodzickiego¹, prezesa, członków: Woronicza², biskupa krakowskiego, Grodzickiego³, Nikorowicza⁴, Litwińskiego⁵, Hoszowskiego⁶, Krzyżanowskiego⁷, Stadnickiego⁸, Markowskiego⁹ i sekretarza Rady¹⁰.

Prezes Rady wniósł, aby przystąpić do mianowania osób przedstawionych przez Senat Uniwersytetu do osadzenia wakujących katedr, i wskutek tego w przedmiocie. Osadzenia wakującej Katedry Filozofii Teoretycznej i Praktycznej, do której Senat Uniwersytecki przedstawił p. Emanuela Jankowskiego¹¹, który stosownie do przepisów konkurs odprawił. Uchwalono większością głosów. Mianować p. Emanuela Jankowskiego profesorem Katedry Filozoficznej i przedstawić go Senatowi do wydania mu patentu. Senatowi Uniwersytetu oznajmić spostrzeżone zboczenia w wotowaniu przez Wydział Filozoficzny przy przedstawianiu kandydatów, jako to: gdy jeden członek wotowania zupełnie odmówił, a drugi gałkę swą reklamował, tudzież wyzwać Senat Uniwersytetu, aby na przyszłość rozprawy przez konkurujących wygotowane do przedstawienia swego dołączał, równie jak i odpowiedzi dawane przez kandydatów na pytania, które im Wydział czyni. A na koniec odpowiedzieć ks. Janowskiemu¹², który oświadczył, iż Katedra ta jest dotąd nie wakującą, z powodu że nieprawnie od niej widzi się być oddalonym. Że Wielka Rada nie będąc władną wchodzić w roztrząsanie czynności Komisji Organizacyjnej, Katedrę tę jako za wakującą przez się orzeczoną uważa i takową nowym profesorem osadza. O mianowaniu powyższym strona mianowana i Rektor zawiadomionymi być mają. JW Markowski złożył w tej mierze oddzielne zdanie i takowe do akt złożonym zostało.

[s. 8] W przedmiocie. Osadzenia Katedry Nauk Politycznych, na którą Senat Uniwersytetu przedstawił JW Hoszowskiego senatora, który stosownie do przepisów konkurs odbył. Uchwalono. Mianować p. Mikołaja Hoszowskiego senatora profesorem nauk politycznych i wezwać Senat Rządzący o wydanie mu patentu. O czym mianowany tudzież Senat i Rektor Uniwersytetu zawiadomionymi być mają.

W przedmiocie. Obsadzenia Katedry Teologicznej po śp. ks. Markiewiczu¹³ wakującej, na którą Senat Uniwersytetu przedstawił JW ks. Łańcuckiego¹⁴ do Teologii

Pastoralnej a ks. Janowskiego do Teologii Moralnej. Uchwalono większością głosów. Mianować JW ks. Łańcuckiego profesorem Teologii Pastoralnej, jako męża znanego z talentu wymowy kaznodziejskiej, a W ks. Janowskiego profesorem Teologii Moralnej w nadgrodę zasług dotychczasowie w Uniwersytecie przez niego pokładanych, przez uczenie bezpłatne tej materii. Gdy zaś przez podział materii na duże części Katedra takowe obejmująca zawsze za jedną uważaną być ma, przeto mianowani po połowie tylko pobierać będę pensji do Katedry tej przywiązanej, tj. po 2000 złp. O czym mianowani, Senat Uniwersytetu i JW Rektor zawiadomionymi być mają, tudzież Senat Rządzący wezwanym, aby mianowanym stosowne patenta wydał. WJ ks. Jarowskiemu i ks. Kuczyńskiemu, którzy żądali tej Katedry odpowiedzieć, że Rada konferowawszy te posady osobom p. Senat Uniwersytetu przedstawionym, do żądania ich przychylić się nie może.

[s. 9] W przedmiocie. Osadzenia miejsc metrów rysunków w Liceum i w Szkołach św. Barbary, na które przedstawił JW Rektor, stosownie do opinii Komitetu dozór nad Liceum mającego, Antoniego Gizińskiego do Liceum a p. Michała Stachowicza¹⁵ do św. Barbary. Uchwalono. Mianować aktualnymi metrami rysunków do Liceum p. Antoniego Gizińskiego a do św. Barbary p. Michała Stachowicza, i wezwać Senat Rządzący, aby im stosowne patenta wydał. O czym JW Rektor Uniwersytetu i mianowane osoby zawiadomionymi być mają.

W przedmiocie. Podania p. Riedlinger¹⁶ profesora rzeźbiarstwa, aby był upoważnionym do zakupienia antyków w Wiedniu po hrabim Dem^a pozostałych, w wartości 2000 reńskich w szeynach, a to dla Gabinetu Sztuk Pięknych. Uchwalono. Upoważnić p. Riedlinger do zakupienia rzeczonych antyków, a ponieważ przedstawia, iż właściciel na trzy raty wypłatę rozłożyć oświadczył, przeto tymczasowie asygnować sumę 1000 złp na rzecz p. Riedlinger wypłacić się mającą z funduszu sumy 13 000 złp do dyspozycji Rady zostawionych. W czym stosowane wezwanie do JW Rektora Uniwersytetu uczynionym być ma.

W przedmiocie. Podania p. Linhard¹⁷ profesora Głównej Katedry Medycznej, aby mu pensja od daty nominacji wypłaconą była, chociaż lekcji nie dawał z powodu, że mu materie wskazanymi nie zostały. Uchwalono. Rada zważywszy, że p. Linhard gotów był [s. 10] do dawania lekcjów, i z powodu tego nie mogąc opuszczać miejsca, praktykę swą ograniczać był zniewolonym, postanowiła, aby mu za czas od daty nominacji aż do dnia 1 października br. połowa pensji z funduszu oszczędzonego wypłaconą została. W czym stosowne wezwanie do Senatu Rządzącego uczynionym być ma, równie jak i do JW Rektora o przyspieszenie podziału materii medycznych na sześć Katedr, tak iżby z początkiem następnego roku szkolnego p. Linhard niezawodnie był czynnym.

^a Nazwisko niezbyt czytelne.

W przedmiocie. Podanej prośby przez ks. Włyńskiego¹⁸ wysłużonego profesora o podwyższenie mu pensji emerytalnej. Uchwalono. Wezwać Senat Uniwersytetu, aby przy układaniu budżetu na rok następny prośbę ks. Włyńskiego miał na względzie. O czym tenże równie zawiadomionym być ma.

W przedmiocie. Reklamowanej przez Senat Uniwersytetu sumy 145 580 złp 4 gr. pozostałej od wydatków publicznych krajowych z roku 1816/1817 a na cele podopiecznych^b publicznych Traktatem przeznaczonej. Uchwalono. Przedmiot ten jako dotyczący tłomaczenia ducha traktatu Komisji Organizacyjnej pod decyzję odesłać.

W przedmiocie. Doniesienia JW Rektora, iż w czasie ferii dla poratowania zdrowia do wód odjeżdża. Uchwalono. Powzięcie do wiadomości temuż donieść ma.

[s. 11] W przedmiocie. Przedstawionych przez JW Rektora Uniwersytetu kandydatów na Katedrę Chirurgii Praktycznej wakującą. Uchwalono. Ponieważ przez zaprowadzenie Statutu kandydaci teraz przez Senat Uniwersytetu przedstawianymi być powinni, przeto stosując dawniejszy ten raport JW Rektora do dziś obowiązujących przepisów, zwraca Rada Senatowi Uniwersytetu obok rzeczone przedstawienie końcem zasięgnienia jego opinii w tej mierze.

W przedmiocie. Przedstawionych przez JW Rektora kandydatów na posadę prosektora przy Uniwersytecie. Uchwalono. Toż samo co i w poprzednim przedmiocie.

Na czym posiedzenie ukończonym i do ukończenia feriów szkolnych odroczonym zostało

[Podpisy] Wodzicki, Darowski – sekretarz Rady.

[hasła: Wielka Rada Uniwersytetu Jagiellońskiego, Senat Rządzący, Senat Uniwersytetu Jagiellońskiego, Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, biskup krakowski, Komisja Organizacyjna, konserwator Uniwersytetu Jagiellońskiego, sekretarz Wielkiej Rady UJ, Katedra Chirurgii Praktycznej UJ, Katedra Filozofii Teoretycznej i Praktycznej UJ, Katedra Nauk Politycznych UJ, Liceum św. Anny, Gimnazjum św. Barbary]

¹Stanisław Wodzicki (1759–1843): prezes Senatu Rządzącego, polityk o przekonaniach ultrazachowawczych, wróg niezależności UJ, swoją polityką doprowadził do wydania przez rządy państw opiekuńczych Przepisów tymczasowych dla Uniwersytetu (1821), które uchylały liberalny Statut uczelni z 1818 r., zasadniczo ograniczając jej autonomię; cieszył się poparciem Metternicha i Nowosilcowa; położył zasługi w dziedzinie botaniki, autor sześciotomowego dzieła „O hodowaniu, użytku, mnożeniu i poznawaniu drzew, krzewów, roślin i ziół” (1818–1828), J. Sondel, Słownik historii i tradycji Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012, s. 1416–1417.

^b Wyraz niezbyt czytelny.

²Jan Paweł Woronicz (1757–1829): od 1789 kanonik katedralny kijowski, w 1794 czł. Komisji Porządkowej Księstwa Mazowieckiego, 1800 czł. Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Warszawie, 1805 kanonik warszawski, 1808 czł. Rady Stanu Księstwa Warszawskiego, 1816 biskup krakowski, 1828 arcybiskup warszawski i prymas Królestwa Polskiego, K.R. Prokop, Poczet biskupów krakowskich, Kraków 1999, s. 214–220.

³Feliks Grodzicki (ok. 1760–1838): w 1809 członek Tymczasowej Rady Administracyjnej w Krakowie, członek-asesor Komisji Organizacyjnej z ramienia Austrii, od 1815 dożywotni senator WMK, od 1821 komisarz rządowy UJ, poseł do Zgromadzenia Reprezentantów 1817–1818, 1821–1822, PSB t. VIII, Wrocław-Kraków-Warszawa 1959–1960 (J. Bieniarzówna); „Gazeta Krakowska” nr 98 z 7 XII 1817; nr 97 z 5 XII 1821.

⁴ Józef Nikorowicz (1753–1833): od 1815 prezes Sądu Apelacyjnego WMK; studia ukończył na Uniwersytecie Lwowskim, od 1793 prezes Sądu (Trybunału) Szlacheckiego w Tarnowie, od 1797 w Krakowie, członek Wielkiej Rady UJ, wybrany w 1827 na prezesa Senatu Rządzącego, urzędu nie objął, J.Wawel- Louis, Urywki z dziejów i życia mieszkańców Krakowa, red. J. Bieniarzówna, W. Bieńkowski, „Biblioteka Krakowska” nr 117, Kraków 1977, s. 170–171; K. Hoszowski Biografie ośmiu zgasłych członków Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, Kraków 1869, s. 37–42.

⁵ Walenty Litwiński (1778–1823): w l. 1801/02 profesor w Katedrze Prawa Natury i Narodów na Uniwersytecie Lwowskim, 1802–1811 suplent (zast. profesora) w Szkole Głównej Koronnej, 1811/12– 1822/23 prof. w Katedrze Praktyki Sądowej i Prawa Kryminalnego; 1810 dziekan Wydziału Prawa, 1814/15–1820/21 Rektor UJ, dbał o uzyskanie szerszej autonomii przez uczelnię; uczestnik prac Nadzwyczajnego Zgromadzenia Prawodawczego (7 I–3 III 1818), 1817/1818 poseł do Zgromadzenia Reprezentantów, 1815–1823 sędzia Sądu Apelacyjnego WMK, od 1815 prezes TNK, 1810 członek loży „Przesąd Zwyciężony”, J. Sondel, op. cit., s. 770–771; PSB, t. XVII, Wrocław–Warszawa–Kraków 1972, s. 494–495 (R. Dutkowa); P. M. Żukowski, Profesorowie Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, t. 2: 1780–2012, red. D. Malec, Kraków 2014, s. 304–305; „Gazeta Krakowska” 1817, nr 98.

⁶ Mikołaj Hoszowski (1778–1828): senator WMK, w 1809 czł. Centralnej Komisji Rządu Tymczasowego, od 1816 sędzia Sądu Apelacyjnego WMK, od 1816 członek Komitetu Prawodawczego, w l. 1817–1828 marszałek sejmowy, od 1816 członek TNK, w l. 1817/18, 1824/25–1827/28 zast. profesora w Katedrze Umiejętności Politycznych; 1818/19–1822/23 profesor tamże, w 1824 dziekan Wydziału Prawa UJ, P. M. Żukowski, op.cit., s. 189–190; PSB, t. X, s. 33–34 (C. Bąk).

⁷ Adam Krzyżanowski (1785–1847): w l. 1807/08–1808/09 profesor nadzw. w Katedrze Prawa Wekslowego, 1809/10–1811/12 prof. Kodeksu Napoleona, kodeksu handlowego, prawa górniczego „tudzież praw na ostatnim sejmie ustanowionych”, 1812/13–1847 prof. w Katedrze Kodeksu Cywilnego i Handlowego; w l. 1814/15–1815/1816, 1826/27–1832/33 dziekan Wydziału Prawa; 1845/46–1846/47 Rektor UJ, od 1816 członek TNK, prowadził praktykę adwokacką, P. M. Żukowski, op. cit., s. 262–263; J. Sondel, op. cit., s. 725; PSB, t. XV, Wrocław–Warszawa–Kraków 1970, s. 587–588 (J. Bieniarzówna).

⁸ Antoni T. Stadnicki (1774–1820): działacz edukacyjny i sejmowy w Księstwie Warszawskim i Wolnym Mieście Krakowie; 1809 prezes Komisji do spraw Akademickich, 1812 radca departamentu krakowskiego, uczestnik prac Nadzwyczajnego Zgromadzenia Reprezentantów (7 I–3 III 1818), w l. 1817, 1817/1818, 1819/1820 poseł do Zgromadzenia Reprezentantów, od 1816 członek TNK, 1818 członek Wielkiej Rady UJ, PSB, t. XLI, Warszawa–Kraków 2002, s. 376–378 (J. Wyrozumski, M. Czeppe); „Gazeta Krakowska” 1817, nr 14, 98, 99; 1818, nr 5, 9, 44; 1819, nr 99; 1820, nr 8.

⁹ Józef Markowski (1758–1829): profesor chemii i mineralogii UJ, kilkakrotny dziekan Wydziału Lekarskiego; od 1782 studiował nauki matematyczno-fizyczne i lekarskie, stypendysta Komisji Edukacji Narodowej, w okresie pobytu w Paryżu prywatny lekarz cesarzowej Józefiny, położył duże zasługi w zakresie dydaktyki chemii, zorganizował i wyposażył gabinet chemiczny, od 1817 wykładowca mineralogii; w 1818 Nowosilcow jako konserwator UJ powołał go na swojego zastępcę, w tym charakterze Markowski okazał się zausznikiem władz zaborczych, J. Sondel, op. cit., s. 820–821.

¹⁰ Wincenty Darowski (1787–1862): dr praw UJ, od 1816 r. urzędnik WMK, w tym sekretarz generalny Senatu Rządzącego (do 1843), czł. Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, w l. 1846–1851 prezes Komitetu Gospodarczo-Rolniczego (późniejszego Towarzystwa Rolniczego Krakowskiego), zwolennik uwłaszczenia chłopów, PSB, t. IV, Kraków 1937, s. 443 (W. Sobociński).

¹¹ Józef Emanuel Jankowski (1790–1847): w l. 1817, 1829–1830 zast. prof. w Katedrze Prawa Natury i Prawa Kanonicznego, 1830–31 prof. tamże; 1818–1829, 1831–1847 prof. w Katedrze Filozofii na Wydziale Filozoficznym, 1837/38–1838/39 dziekan Wydziału Filozoficznego, 1819–1833 sekretarz UJ, adwokat, P. M. Żukowski, op. cit., s. 199–200; PSB, t. X, Wrocław–Warszawa–Kraków 1962, s. 541–542 (W. Tatarkiewicz); J. Sondel, op. cit., s. 574.

¹² Jan Maciej Janowski (1758–1836): profesor teologii, 1824–1827 dziekan Wydziału Teologicznego; od 1815 prof. nadzw. teologii na Uniwersytecie Krakowskim, od 1818 prof. teologii moralnej, homiletyki i teologii pastoralnej, J. Sondel, op. cit., s. 574.

¹³ Dominik Markiewicz (1761–1818): profesor teologii, Rektor Akademii Krakowskiej; w l. 1806 i 1815–1817 dziekan Wydziału Teologicznego, 1809 komisarz do spraw akademickich, 1815 prof. w Katedrze Historii Kościoła, J. Sondel, op. cit., s. 819.

¹⁴ Józef Łańcucki (1756–1841): archiprezbiter Bazyliki Mariackiej w Krakowie, 1809 dyrektor Wydziału Teologicznego, 1818 zast. prof. w Katedrze Teologii Pastoralnej i Wymowy Kaznodziejskiej, członek Komisji Organizacyjnej opracowującej konstytucję WMK oraz Komitetu Akademickiego, 1816 czł. Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, 1835–1837 Rektor UJ, J. Sondel, op. cit., s. 780.

¹⁵ Michał Stachowicz (1768–1825): malarz historyczny, autor licznych dzieł poświęconych tematyce uniwersyteckiej, J. Sondel, op. cit., s. 1233.

¹⁶ Józef Riedlinger: nauczyciel snycerstwa przy Szkole Głównej, Kalendarzyk polityczny Wolney i niepodległey Rzeczypospolitey Krakowskiey pod opieką Trzech Nayjaśniejszych i Najpotężnieyszych Monarchów zostaiącey na rok 1819, Kraków 1819, s. 54.

¹⁷ Ignacy Linhardt: absolwent Uniwersytetu w Wiedniu, zast. profesora weterynarii 1795–1797 tamże, w l. 1816–1817 profesor w Katedrze Weterynarii z anatomią porównawczą, okulistyką i dentystyką, K. Mrozowska, Historia Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1795 – 1850, [w:] Dzieje Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1765 – 1850, t. 2, cz. I, red. K. Opałek, Kraków 1965, s. 137.

¹⁸ Zygmunt Aleksander Włyński (1740–1831): ksiądz, dr filozofii i teologii, profesor Szkoły Głównej Koronnej, wykładowca literatury łacińskiej, tłumacz prac Stanisława Orzechowskiego, Kalendarzyk polityczny Wolney i niepodległey Rzeczypospolitey Krakowskiey pod opieką Trzech Nayjaśniejszych i Najpotężnieyszych Monarchów zostaiącey na rok 1819, Kraków 1819, s. 47; M. Mataniak, Emerytury profesorów i adiunktów Uniwersytetu Jagiellońskiego w okresie Wolnego Miasta Krakowa (1815 – 1846) [w:] Prawo a edukacja na przestrzeni wieków, red. J. Pokoj, D. Szczepaniak, Kraków 2018, s. 5, 7.