Protokół dwudziestego siódmego posiedzenia Wielkiej Rady Uniwersytetu Jagiellońskiego z dnia 15 lutego 1821 r.
Or. Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, sygn. S I 77, s. 84–87.
Edycja krytyczna: Mateusz Mataniak.

15 II 1821

[s. 84] Działo się na posiedzeniu Wielkiej Rady dnia 15 lutego 1821 r.

W obecności Jaśnie Wielmożnego prezesa Senatu i Rady¹ i JW X. biskupa Woronicza², JW Nikorowicza prezesa Appellacyi³, JW senatora Grodzickiego⁴, JW Rektora Uniwersytetu⁵, Jaśnie Wielmożnych Hoszowskiego⁶, Krzyżanowskiego⁷ i Markowskiego⁸ zastępców konserwatorów, JW Słotwińskiego⁹ delegowanego od Zgromadzenia Reprezentantów tudzież sekretarza Rady¹⁰.

Przedmiot. X. Janowski¹¹ były profesor logiki w Uniwersytecie Jagiellońskim prosi o konferowanie sobie wakującej Katedry dogmatycznej z uwolnieniem od konkursu. Uchwalono. Wezwać Senat Rządzący o zakommunikowanie aktów oddalenia X. Janowskiego od Katedry Filozoficznej dotyczących, a to w celu rozpoznania powodów, dla których Komisja Organizacyjna Katedrę mu odebrała.

Przedmiot. P. Markiewicz¹² Wizytator Generalny Licealnych przedstawia Radzie dwie uchwały profesorów zapadłe w okoliczności wyłączenia ze szkół ucznia klasy V Liceum św. Anny p. Felicjana Chwaliboga. Uchwalono. Rada pobierając do wiadomości powyższe Zgromadzenia Profesorów uchwały donosi o tym Senatowi Rządzącemu celem zainformowania władz policyjnych, by tegoż p. Felicjana Chwaliboga jako wyłączonego ze szkół więcej za ucznia nie uważały.

Przedmiot. Wizytator tenże przedstawia na nauczyciela kaligrafii w Oddziale II Liceum św. Barbary X. Szumerskiego¹³ nauczyciela religii, od dnia 1 grudnia roku zeszłego daje ciągle kaligrafię w tymże Oddziale, już po uwolnieniu od tej lekcji p. Stachowicza¹⁴ nauczyciela rysunków. Uchwalono. Rada mianuje X. Szumerskiego zastępcą [s. 85]nauczyciela kaligrafii w Oddziale II Liceum z pensją równą 300 złp od dnia 1 grudnia roku zeszłego jako od epoki, od której ustanowiony zastępca lekcji kaligrafii po uwolnieniu od tychże p. Stachowicza bezpłatnie dawał wypłacać się mającą, tymczasowo z funduszu minerwaliów, nim stały fundusz budgetem

naznaczony nie zostanie, a zarazem wzywa Rada Senat Akademicki, aby na następujący budget posadę kaligrafa do Szkół św. Barbary zaprojektował, i czyni do Senatu Rządzącego przedstawienie, iżby względem wypłacania pensji X. Szumerskiemu stosowne wydał do kogo należy rozporządzenia.

Przedmiot. Wizytator tenże przedstawia likwidację należytości przypadającej nauczycielom użytym do zastępowania w lekcjach p. Słonińskiego¹⁵ profesora w czasie jego słabości. Uchwalono. Likwidację tę zakommunikować Senatowi Rządzącemu i przedstawić temuż, aby z funduszu minerwaliów diety użytym zastępcom likwidacją objętym wypłacać nakazał. O czym równie Wizytatora Generalnego zawiadomić.

Przedmiot. Wizytator tenże donosi o zapadłej uchwale na Zgromadzeniu Profesorów mocą której Józef Czerwiakowski uczeń klasy VI za złe sprawowanie się ze szkół wyłączonym został. Uchwalono. Rada pobierając do wiadomości to doniesienie zawiadamia o nastąpionej ekskluzji p. Józefa Czerwiakowskiego Senat Rządzący w celu zainformowania władz policyjnych, by tegoż jako wyłączonego ze szkół więcej za ucznia nie uważały.

[s. 86] Przedmiot. JW prezes Senatu i Rady wniósł, aby dla tym sprężystszego działania delegowanym był równie członek do Komisji w celu wyśledzenia ostatnich zaburzeń studentów, delegowany ze strony Senatu Rządzącego. Uchwalono. Rada wzywa na członków do tejże Komisji z ramienia swego JW Nikorowicza członka swego i p. Markiewicza wizytatora Liceum, poruczając ich gorliwości wykrycie rzeczywistego stanu rzeczy i o tym kroku Senat Rządzący zawiadamia.

Przedmiot. Zastępca Rektora Liceum św. Anny p. Wysocki¹⁶ przedstawia uchwałę Zgromadzenia Profesorów, którą ciż czynią przedstawienie, aby byli upoważnionymi do wyboru Rektora, tudzież uprasza o powiększenie jego pensji na czas zastępstwa. Wizytator Generalny czyni przedstawienie, aby z powodów objęcia zastępstwa przez p. Wysockiego od obowiązków wizytatorskich był uwolnionym, tudzież aby nowy Rektor obranym był, na którego poleca Radzie p. Wysockiego. Zastępca Rektora Liceum św. Anny czyni przedstawienie względem oznaczenia mu pensji i zapewnienia jego losu, oświadczając się, iż obowiązków Rektora dopełniać będzie z gorliwością. Komitet Akademicki Liceum nadzorujący przedstawia, aby p. Wysocki urząd Zastępcy Rektora łącznie z urzędem profesorskim pełnił, i donosi o zaszłych zmianach w klasach z powodu pomnożenia godzin nauki religii i moralności. Uchwalono. Zawiesić wybór Rektora Liceum św. Anny do dalszego czasu i w skutku tego wezwać p. Wysockiego, aby do pewnego czasu jeszcze Urząd Rektora pełnił, zostawiwszy go przy tej samej pensji, którą pobiera i przy tej samej posadzie profesorskiej, którą posiada, i zachowując sobie naznaczenie mu pewnej remuneracji za sprawowanie Urzędu Zastępcy Rektora. Że zaś Rada chce mieć p. Wysockiego uwolnionego od dawania lekcji przez czas zastępstwa,[s. 87] przeto wzywa Senat Akademicki, aby p. Orłowskiego¹⁷do objęcia lekcjów po p. Wysockim przeznaczył, a

na miejsce p. Orłowskiego ustanowił zastępcę z zapewnieniem mu 2/3 części pensji z funduszu pozostałego po p. Himonowskim¹⁸.

Przedmiot. Wizytator Generalny Liceum przedstawia wywód słowny z uczniem Jasińskim zrobiony, i zarazem rewers ekskludowanego także ucznia Riela obejmujący w sobie wyrazy ubliżające powadze Rządu. Uchwalono. Rewers ubliżający powadze Rządu przesłać Senatowi Rządzącemu, aby nakazał policji pociągnąć do odpowiedzialności wykraczającego.

Przedmiot. Senat Rządzący zawiadamia Radę, iż odmówił ułaskawienia ekskludowanym ze szkół uczniów, Józefowi Głazowskiemu, Janowi Wądrzyńskiemu i Tomaszowi Retylowi. Uchwalono. Ad acta do wiadomości.

Na czym posiedzenie ukończonym zostało.

[Podpisy] Wodzicki, Darowski – sekretarz Rady.

[hasła: Wielka Rada Uniwersytetu Jagiellońskiego, Senat Rządzący, Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, Komisja Organizacyjna, Katedra Filozofii,Liceum św. Anny, Liceum św. Barbary, fundusz minerwaliów, nauczyciel kaligrafii, nauczyciel religii]

¹ Stanisław Wodzicki (1759–1843): prezes Senatu Rządzącego, polityk o przekonaniach ultrazachowawczych, wróg niezależności UJ, swoją polityką doprowadził do wydania przez rządy państw opiekuńczych Przepisów tymczasowych dla Uniwersytetu (1821), które uchylały liberalny Statut uczelni z 1818 r., zasadniczo ograniczając jej autonomię; cieszył się poparciem Metternicha i Nowosilcowa; położył zasługi w dziedzinie botaniki, autor sześciotomowego dzieła „O hodowaniu, użytku, mnożeniu i poznawaniu drzew, krzewów, roślin i ziół” (1818–1828), J. Sondel, Słownik historii i tradycji Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012, s. 1416–1417.

² Jan Paweł Woronicz (1757–1829): od 1789 kanonik katedralny kijowski, w 1794 czł. Komisji Porządkowej Księstwa Mazowieckiego, 1800 czł. Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Warszawie, 1805 kanonik warszawski, 1808 czł. Rady Stanu Księstwa Warszawskiego, 1816 biskup krakowski, 1828 arcybiskup warszawski i prymas Królestwa Polskiego, K.R. Prokop, Poczet biskupów krakowskich, Kraków 1999, s. 214–220.

³ Józef Nikorowicz (1753–1833): od 1815 prezes Sądu Apelacyjnego WMK; studia ukończył na Uniwersytecie Lwowskim, od 1793 prezes Sądu (Trybunału) Szlacheckiego w Tarnowie, od 1797 w Krakowie, członek Wielkiej Rady UJ, wybrany w 1827 na prezesa Senatu Rządzącego, urzędu nie objął, J.Wawel- Louis, Urywki z dziejów i życia mieszkańców Krakowa, red. J. Bieniarzówna, W. Bieńkowski, „Biblioteka Krakowska” nr 117, Kraków 1977, s. 170–171; K. Hoszowski Biografie ośmiu zgasłych członków Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, Kraków 1869, s. 37–42.

⁴ Feliks Grodzicki (ok. 1760–1838): w 1809 członek Tymczasowej Rady Administracyjnej w Krakowie, członek-asesor Komisji Organizacyjnej z ramienia Austrii, od 1815 dożywotni senator WMK, od 1821 komisarz rządowy UJ, poseł do Zgromadzenia Reprezentantów 1817–1818, 1821–1822, PSB t. VIII, Wrocław-Kraków-Warszawa 1959–1960 (J. Bieniarzówna); „Gazeta Krakowska” nr 98 z 7 XII 1817; nr 97 z 5 XII 1821.

⁵ Walenty Litwiński (1778–1823): w l. 1801/02 profesor w Katedrze Prawa Natury i Narodów na Uniwersytecie Lwowskim, 1802–1811 suplent (zast. profesora) w Szkole Głównej Koronnej, 1811/12– 1822/23 prof. w Katedrze Praktyki Sądowej i Prawa Kryminalnego; 1810 dziekan Wydziału Prawa, 1814/15–1820/21 Rektor UJ, dbał o uzyskanie szerszej autonomii przez uczelnię; uczestnik prac Nadzwyczajnego Zgromadzenia Prawodawczego (7 I–3 III 1818), 1817/1818 poseł do Zgromadzenia

Reprezentantów, 1815–1823 sędzia Sądu Apelacyjnego WMK, od 1815 prezes TNK, 1810 członek loży „Przesąd Zwyciężony”, J. Sondel, op. cit., s. 770–771; PSB, t. XVII, Wrocław–Warszawa–Kraków 1972, s. 494–495 (R. Dutkowa); P. M. Żukowski, Profesorowie Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, t. 2: 1780–2012, red. D. Malec, Kraków 2014, s. 304–305; „Gazeta Krakowska” 1817, nr 98.

⁶ Mikołaj Hoszowski (1778–1828): senator WMK, w 1809 czł. Centralnej Komisji Rządu Tymczasowego, od 1816 sędzia Sądu Apelacyjnego WMK, od 1816 członek Komitetu Prawodawczego, w l. 1817–1828 marszałek sejmowy, od 1816 członek TNK, w l. 1817/18, 1824/25–1827/28 zast. profesora w Katedrze Umiejętności Politycznych; 1818/19–1822/23 profesor tamże, w 1824 dziekan Wydziału Prawa UJ, P. M. Żukowski, op.cit., s. 189–190; PSB, t. X, s. 33–34 (C. Bąk).

⁷ Adam Krzyżanowski (1785–1847): w l. 1807/08–1808/09 profesor nadzw. w Katedrze Prawa Wekslowego, 1809/10–1811/12 prof. Kodeksu Napoleona, kodeksu handlowego, prawa górniczego „tudzież praw na ostatnim sejmie ustanowionych”, 1812/13–1847 prof. w Katedrze Kodeksu Cywilnego i Handlowego; w l. 1814/15–1815/1816, 1826/27–1832/33 dziekan Wydziału Prawa; 1845/46–1846/47 Rektor UJ, od 1816 członek TNK, prowadził praktykę adwokacką, P. M. Żukowski, op. cit., s. 262–263; J. Sondel, op. cit., s. 725; PSB, t. XV, Wrocław–Warszawa–Kraków 1970, s. 587–588 (J. Bieniarzówna).

⁸ Józef Markowski (1758–1829): profesor chemii i mineralogii UJ, kilkakrotny dziekan Wydziału Lekarskiego; od 1782 studiował nauki matematyczno-fizyczne i lekarskie, stypendysta Komisji Edukacji Narodowej, w okresie pobytu w Paryżu prywatny lekarz cesarzowej Józefiny, położył duże zasługi w zakresie dydaktyki chemii, zorganizował i wyposażył gabinet chemiczny, od 1817 wykładowca mineralogii; w 1818 Nowosilcow jako konserwator UJ powołał go na swojego zastępcę, w tym charakterze Markowski okazał się zausznikiem władz zaborczych, J. Sondel, op. cit., s. 820–821.

⁹ Feliks Słotwiński (1788–1863): w 1811 zast. prof. w Katedrze Prawa Natury, Publicznego, Narodów i Ekonomii Politycznej; 1812–1817 prof. tamże; 1817–1828, 1831–1833 prof. w Katedrze Prawa Natury i Kościelnego; 1833/34–1846/47 prof. prawa rzymskiego i kościelnego; 1848/49–1860 prof. w Katedrze Prawa Kościelnego i Procedury Cywilnej; 1820/21–1822/23, 1833/34–1834/35, 1842/43, 1845/46–1847/48, 1850/51 dziekan Wydział Prawa, P. M. Żukowski, op. cit., s. 482–483; PSB, t. XXXIX, Warszawa–Kraków 1999–2000, s. 47–50 (B. Szlachta); Złota księga Wydziału Prawa i Administracji, red. J. Stelmach, W. Uruszczak, Kraków 2000, s. 127–134 (B. Szlachta); J. Sondel, op. cit., s. 1205.

¹⁰ Wincenty Darowski (1787–1862): dr praw UJ, od 1816 r. urzędnik WMK, w tym sekretarz generalny Senatu Rządzącego (do 1843), czł. Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, w l. 1846–1851 prezes Komitetu Gospodarczo-Rolniczego (późniejszego Towarzystwa Rolniczego Krakowskiego), zwolennik uwłaszczenia chłopów, PSB, t. IV, Kraków 1937, s. 443 (W. Sobociński).

¹¹ Jan Maciej Janowski (1758–1836): profesor teologii, 1824–1827 dziekan Wydziału Teologicznego; od 1815 prof. nadzw. teologii na Uniwersytecie Krakowskim, od 1818 prof. teologii moralnej, homiletyki i teologii pastoralnej, J. Sondel, op. cit., s. 574.

¹² Roman Markiewicz (1772–1841): profesor fizyki, w l. 1820–1823 dwukrotny dziekan Wydziału Matematyczno-Fizycznego UJ, współtwórca „statutu karności” dla uczniów licealnych, od 1829 zastępca konserwatora UJ z ramienia Rosji, wykładał fizykę teoretyczną i eksperymentalną, w l. 1832–1838 prowadził kurs mechaniki dla rzemieślników, J. Sondel, op. cit., s. 819–820.

¹³ Jan Szumerski: ksiądz, profesor klasy I Oddziału II, uczący w Kolegium św. Barbary, Kalendarzyk polityczny...na rok 1819, s. 58.

¹⁴ Michał Stachowicz (1768–1825): malarz historyczny, autor licznych dzieł poświęconych tematyce uniwersyteckiej, J. Sondel, op. cit., s. 1233.

¹⁵ Franciszek Słoniński: profesor języka łacińskiego, historii powszechnej i geografii w klasach niższych Liceum św. Anny (Kolegium Nowodworskiego), nauczyciel w Liceum św. Barbary, Kalendarzyk polityczny Wolney i niepodległey Rzeczypospolitey Krakowskiey pod opieką Trzech Nayjaśniejszych i Najpotężnieyszych Monarchów zostaiącey na rok 1819, Kraków 1819, s. 58; Kalendarzyk polityczny... na rok 1834, s. 57.